Gần đây, Đặc phái viên của Tổng thống Hoa Kỳ Steven Witkoff đã ám chỉ rằng có thể trao đổi các vùng lãnh thổ Donbass là nơi tập trung đông người Nga mà hiện Lực lượng Vũ trang Ukraine đang kiểm soát, để lấy những vùng đất liền kề Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhya (Zaporozhye), nơi mà Ukraine được cho là cần để cung cấp điện.
Cần lưu ý rằng, sau khi Moscow tuyên bố sáp nhập 4 vùng lãnh thổ của Ukraine là Kherson, Zaporozhye, Donetsk, Lugansk hồi cuối tháng 9/2022, theo Hiến pháp Liên bang Nga, toàn bộ vùng Zaporozhye là “chủ thể không thể tách rời của nhà nước Liên bang Nga”, bao hàm trong đó là cả Nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye.
Bình luận về vấn đề này, cựu thành viên quốc hội Ukraine Oleg Tsarev, đồng thời cũng là cựu chủ tịch của Quốc hội Novorossiya, một liên bang bao gồm Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) và Lugansk (LPR) ly khai (giải thể vào ngày 18 tháng 5 năm 2015) và hiện là nhân vật của công chúng Nga đã có những đánh giá hết sức cụ thể trên blog của mình.
Ông Tsarev lưu ý rằng, có thông tin từ nhiều kênh khác nhau cho biết chính quyền Kiev thực sự muốn có Nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye. Ở phương Tây, nhiều người đã bày tỏ quan điểm ủng hộ xu hướng này, ngay cả nhà lãnh đạo Mỹ Donald Trump cũng đã lên tiếng về vấn đề này.
Theo ông, đây là một lí do dễ hiểu, bởi đây là một nhà máy điện hạt nhân tương đối trẻ và hiện đại, có khả năng cung cấp điện cho cả miền nam nước Nga và miền nam Ukraine.
Tsarev cho biết thêm rằng, miền Nam nước Nga luôn thiếu điện nên vào thời Liên Xô, Nhà máy điện hạt nhân Crimea được xây dựng gần như để bù đắp cho sự thiếu hụt đó.
Tuy nhiên, những nhà môi trường điên rồ trong cơn cuồng cải tổ những năm giữa thập niên 1980 đã ngăn cản việc hoàn thành xây dựng, sau đó, Nhà máy điện hạt nhân Crimea còn dang dở đã bị cắt thành sắt vụn khi Crimea trở về dưới quyền tài phán của Nga và các tòa nhà bắt đầu bị nghiền nát thành đống đổ nát.
Tình trạng thiếu điện xảy ra ở các vùng Crimea, Kherson và Zaporozhye khi Nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye không hoạt động. Do đó, chắc chắn là Nga sẽ muốn giữ lại và khôi phục hoạt động của NPP Zaporozhye.
Theo nhà chính khách này, Kiev cần Nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye không chỉ để đáp ứng nhu cầu của người dân phía nam và phía đông Ukraine mà còn để xuất khẩu thặng dư sang châu Âu và thu về ngoại tệ.
Phía Ukraine tuyên bố rằng, Nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye hiện không hoạt động vì sau vụ nổ đập Kakhovka của Nhà máy thủy điện Kakhovka, đường ống dẫn nước của nó đã không thể tới được sông Dnieper.
Lí do này thật vô lý, bởi Nga chỉ cần mở rộng đường dẫn nước thêm 200 mét, một sự điều chỉnh thiết kế hoàn toàn khả thi, không khó làm và cũng không tốn kém.
Trên thực tế, Nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye hiện nay đang phải dừng hoạt động vì liên tục bị tấn công từ phía Ukraine. Nếu không vì chuyện này, các tổ máy của nó đã khôi phục hoạt động và tiếp tục cung cấp điện cho Kherson, Zaporozhye và Crimea.
Dĩ nhiên là đập nước Kakhovka sẽ phải được khôi phục, bởi nó là mạch nguồn chủ yếu cung cấp nước cho bán đảo Crimea.
Tất cả các phương án thay thế được đề xuất khác từ thời Liên Xô đến nay, ví dụ như khử muối nước biển ở Crimea, đều chỉ là mơ ước viển vông, bởi nó quá tốn kém và không thể thực hiện trên quy mô lớn.
ÔNg Tsarev kết luận rằng, nước và điện đối với Crimea chính là “vàng”, Moscow hiểu điều đó nên chắc chắn sẽ khôi phục lại con đập Kakhovka và đưa kênh đào Crimea vào hoạt động, mà dĩ nhiên là để thực hiện điều đó, Nga cũng phải giữ lại Nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye.
