Mô hình này cũng đang mở rộng trên thế giới nhưng phải đối mặt với nhiều khó khăn.

Giảm số ngày học trong tuần

Thứ Hai là ngày bắt đầu một tuần học mới tại Mỹ nhưng hiện tại, vào sáng thứ Hai hàng tuần, các con của chị Brandi Pruente, sống tại thành phố Independence, bang Missouri, chỉ ở nhà. Con gái lớn Callahan, 13 tuổi, nằm ngửa lên nhìn trần nhà trong khi Hudson, 7 tuổi, nghịch bóng bay còn Keegan, 10 tuổi, chơi đàn piano.

Giống như phần đông học sinh phổ thông Mỹ, 14.000 học sinh tại thành phố Independence đang theo mô hình tuần học 4 ngày, nghỉ cuối tuần và thứ Hai. Đây là thành phố có số lượng học sinh chuyển sang học 4 ngày lớn nhất bang Missouri.

Ông Dale Herl, Giám đốc Khu học chánh Independence cho biết, các chuyên gia đã dành nhiều tháng xây dựng kế hoạch cho sự thay đổi trên. Để giảm số ngày học nhưng vẫn đảm bảo thời gian giảng dạy theo quy định của bang, các trường phổ thông sẽ tăng thời lượng học mỗi ngày thêm 35 phút. Như vậy, số giờ giảng trong tuần học 4 ngày gần như tương đương với trước đây, khi học sinh học 5 ngày một tuần.

“Thật tuyệt vời. Cháu được nghỉ 3 ngày mỗi tuần”, Hudson thích thú chia sẻ. Trong khi đó, mẹ của em, chị Brandi Pruente, mệt mỏi vì không thể sắp xếp thời gian ở nhà chăm con. Trong những ngày chị Brandi đi làm, con gái lớn, Callahan có nhiệm vụ chăm sóc các em. Đôi khi bố mẹ chị sẽ sang hỗ trợ nhưng phần lớn thời gian, ba đứa trẻ sẽ tự trông nhau và điều đó khiến Brandi không yên tâm.

Nhưng gia đình chị không đủ khả năng thuê người trông trẻ với giá 30 USD/ngày/đứa trẻ. Thay vào đó, bà mẹ phải sáng tạo nhiều hoạt động giúp các con giải trí và tránh xa thiết bị điện tử trong thời gian ở nhà.

Independence không phải thành phố duy nhất ở Mỹ áp dụng lịch học 4 ngày mỗi tuần. Tính từ đầu năm học 2023 - 2024 đến nay, số lượng trường học, địa phương triển khai mô hình học này đang tăng lên.

Ước tính, trong hơn 13.000 khu học chánh trên toàn quốc, gần 900 khu học chánh đã thực hiện tuần học 4 ngày. Con số này tăng từ mức 662 khu học chánh vào năm 2019 và hơn 100 khu học chánh hồi năm 1999.

Theo mô hình này, học sinh và giáo viên sẽ được nghỉ hai ngày cuối tuần và linh hoạt nghỉ thứ Hai hoặc thứ Sáu. Ngày học tại trường tiểu học và trung học là khác nhau theo từng bang nhưng thông thường sẽ kéo dài từ 8 giờ đến 15 giờ hoặc 15 giờ 30 phút, nghỉ trưa 1 giờ. Các trường sẽ tăng thời gian học mỗi ngày nếu giảm số ngày học để đảm bảo yêu cầu về thời lượng học.

Thời gian đầu, những địa phương tổ chức tuần học 4 ngày chủ yếu là vùng nông thôn, nơi phụ nữ ở nhà nội trợ hoặc ông bà có thể hỗ trợ bố mẹ chăm sóc con cái. Tuy nhiên, xu hướng này đã tăng lên trong thời gian gần đây tại các thành phố lớn như Independence, nơi hầu hết phụ huynh đều đi làm văn phòng.

Nhiều khu học chánh tại Mỹ đang áp dụng mô hình tuần học 4 ngày.

Ngăn chặn tình trạng thiếu giáo viên

Có nhiều nguyên nhân khiến các khu học chánh Mỹ chuyển sang tuần học 4 ngày. Tại thành phố Independence, đây là một biện pháp nhằm tuyển dụng và giữ chân giáo viên trong bối cảnh thiếu giáo viên trầm trọng trên toàn quốc.

Ông Dale Herl cho biết, sau khi khu học chánh thông báo giảm số ngày học, số lượng đơn đăng ký giảng dạy đã tăng hơn 4 lần. Các khu học chánh khác cũng ghi nhận “cơn sốt” tương tự. Tại thành phố Chico, bang Texas, sau khi chuyển sang tuần học 4 ngày, số đơn ứng tuyển cho vị trí giáo viên đã tăng từ 5 lên 20.

Tương tự, tại Trường Trung học Công giáo Bishop McCort, bang Pennsylvania, đã thảo luận về chế độ làm việc 4 ngày một tuần từ cách đây 1,5 năm và bắt đầu thay đổi từ năm học này. Theo Hiệu trưởng Thomas Smith, mục tiêu của thay đổi là ngăn chặn tình trạng thiếu giáo viên.

Trong những ngày nghỉ học, trường sẽ tổ chức chương trình giáo dục tự chọn cho học sinh và đề nghị giáo viên đến làm thêm để tăng thu nhập. Học sinh có thể học thêm về chế tạo và điều khiển máy bay hoặc tham quan đài tưởng niệm, bảo tàng...

Còn Học khu quận Elko, bang Nevada, cho rằng tuần học 4 ngày giúp học sinh và giáo viên có thêm một ngày để nghỉ ngơi, nạp lại năng lượng và làm việc tại nhà. Khi thầy cô và học sinh trở lại trường sau ngày nghỉ, hiệu quả dạy và học sẽ tốt hơn. Trường học từ thứ Hai đến thứ Năm, nghỉ thứ Sáu và cuối tuần, trong đó thứ Sáu đã trở thành ngày chăm sóc sức khỏe tâm thần.

Ngành Giáo dục Mỹ đang đối mặt với khủng hoảng nghiêm trọng đến từ tình trạng thiếu giáo viên và tác động của dịch Covid-19. Hiện nay, điểm kiểm tra trình độ học tập của học sinh Mỹ vẫn thấp hơn so với 2 năm trước khi dịch xuất hiện. Hơn 1/3 học sinh gặp vấn đề sức khỏe tâm thần, nhiều em thậm chí bỏ học.

Trong nỗ lực tìm kiếm giải pháp phục hồi ngành Giáo dục, các chuyên gia đã xem xét lại thời khóa biểu trên trường. Việc giảm còn 4 ngày học mỗi tuần được kỳ vọng sẽ mang lại chất lượng giáo dục cao hơn.

Tuy nhiên, nhiều phụ huynh và chuyên gia vẫn hoài nghi về tính hiệu quả của mô hình này. Về phía phụ huynh, nhiều người không thể cân bằng giữa tuần học 4 ngày với lịch làm việc 5 ngày. Họ không thể dành thời gian ở nhà chăm sóc con cái và lo lắng con cái sẽ sa vào các thiết bị điện tử.

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, việc học 4 ngày làm giảm khả năng tập trung của trẻ em. Việc cắt giảm đồng nghĩa 3 ngày học ở trường sẽ kéo dài hơn, học sinh sẽ không còn thời gian tham gia hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt câu lạc bộ, hoạt động thể dục thể thao... Nhân viên giáo dục như thủ thư, nhân viên căng-tin, bảo vệ... có thể bị cắt giảm lương do số ngày làm việc ít đi. Điều đó có thể khiến họ rời bỏ ngành Giáo dục, ảnh hưởng đến hoạt động chung của nhà trường.

Ngược lại, hầu hết giáo viên, học sinh lại ủng hộ kế hoạch trên vì họ sẽ có nhiều thời gian hơn để chuẩn bị bài giảng, chấm điểm và lên kế hoạch cho các hoạt động khác. Nhà trường tiết kiệm được chi phí như điện, nước...

Học sinh Ba Lan làm dự án khoa học vào ngày nghỉ học không phải cuối tuần.

Mô hình mới trên thế giới

Tương tự Mỹ, Ba Lan cũng đang thí điểm mô hình tuần học 4 ngày. Bắt đầu từ năm học 2023 - 2024, học sinh ở thành phố Wodzislaw Slaski sẽ học 4 ngày một tuần thay vì 5 ngày như trước đây.

Đi cùng với giảm ngày học là ít bài kiểm tra hơn, nhiều hoạt động ngoại khóa hơn. Vào ngày nghỉ không phải cuối tuần, học sinh có thể tham gia các hoạt động học tự chọn như tham quan trung tâm khoa học, học nghề thủ công, tham quan rừng địa phương...

Bà Joanna Kulinska, Hiệu trưởng Trường Tiểu học số 2, cho biết: “Các môn học tự chọn sẽ được tổ chức theo khối, mang tính chất phi truyền thống. Đây là ý tưởng tuyệt vời cho phép chúng tôi truyền tải kiến thức một cách thú vị, hiện đại thông qua trải nghiệm và thực hành”.

Trước đó, từ những năm 2000, nhiều trường học Pháp, nhất là các trường tiểu học, đã chuyển sang tuần học 4 ngày. Các trường có thể phân chia số giờ dạy linh hoạt nhằm đảm bảo duy trì tổng số giờ giảng dạy cả năm. Hiện nay, tuần học 4 ngày được triển khai ở nhiều thành phố lớn như Antibes, Cannes, Nice, Toulon, Hyeres... nhưng ở thủ đô Paris, học sinh vẫn học 4,5 ngày.

Pháp hiện là quốc gia thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) có số ngày đi học ít nhất. Một ngày học thường kéo dài từ 8 giờ 30 phút đến 16 giờ 30 phút. Mỗi tuần, học sinh đi học tối thiểu 24 giờ.

Dù là quốc gia có thời gian triển khai chương trình 4 ngày học một tuần tương đối dài nhưng Pháp vẫn đang có nhiều ý kiến trái chiều xoay quanh mô hình trên. Năm 2008, tuần học 4 ngày lần đầu được đưa vào hệ thống giáo dục dưới thời Tổng thống Nicolas Sarkozy.

Trong đó, học sinh đến trường 6 giờ mỗi ngày vào thứ Hai, thứ Ba, thứ Năm và thứ Sáu. Đến thời Tổng thống François Hollande (2012 - 2017) học sinh học 4,5 ngày mỗi tuần. Trong đó, thứ Tư học sinh học 3,5 giờ còn các ngày khác học 5,5 giờ. Học sinh nghỉ hai ngày cuối tuần là thứ Bảy và Chủ nhật.

Sau đó, năm 2018, chính quyền Tổng thống Emmanuel Macron trao quyền quyết định về số ngày học trong tuần về cho các địa phương. Nhìn chung, việc học 4 ngày trên tuần được nhiều giáo viên và chuyên gia giáo dục ủng hộ vì học sinh có thêm nhiều thời gian hơn để tham gia các hoạt động ngoại khóa.

Giảm số ngày học giúp trẻ em có thêm thời gian cho hoạt động ngoại khóa.

Trong khi đó, Australia, quốc gia cũng đang đối mặt với tình trạng thiếu giáo viên nghiêm trọng, vẫn đang cân nhắc về ưu, nhược điểm của mô hình tuần học 4 ngày. Nhiều trường học hoặc địa phương đã kiến nghị được thí điểm giảm số ngày học nhưng chưa được thông qua. Bởi lẽ các chuyên gia không cho rằng chế độ học 4 ngày một tuần có thể giải quyết khủng hoảng thiếu giáo viên.

Bà Merryn Dawborn-Gundlach, giảng viên Trường Sư phạm sau đại học thuộc Đại học Melbourne, cho biết: Tôi từng làm việc tại trường học dạy 4 ngày một tuần.

Điều đó thực sự hiệu quả nhưng chỉ dành cho học sinh lớn tuổi, không phù hợp với học sinh nhỏ hơn. Tôi cũng cho rằng, việc giảm ngày học không giúp giảm khối lượng công việc của giáo viên nên đây không phải liều thuốc giải quyết tình trạng thiếu giáo viên.

Còn bà Fiona Longmuir, giảng viên Đại học Monash, đánh giá tuần học 4 ngày là ý tưởng thú vị, thể hiện nỗ lực tìm cách hỗ trợ và giải quyết áp lực của giáo viên. Nhưng để triển khai cần cân nhắc kỹ lưỡng tác động của nó đối với học sinh và nhân viên giáo dục.

“Tình trạng thiếu giáo viên ở Australia có nguyên nhân sâu xa, phức tạp. Nếu khối lượng công việc hiện nay của giáo viên không thay đổi thì việc giảm thời gian học cũng không mang lại hiệu quả như mong muốn”, bà Fiona nhìn nhận.