Trường Cấp 3 Thanh Sơn (nay là THPT Thanh Sơn) được thành lập năm 1964 - trong những năm tháng hào hùng của cả dân tộc kiên cường chống Mĩ cứu nước. Đây là ngôi trường cấp 3 đầu tiên của huyện Thanh Sơn. Hơn nửa thế kỷ vượt qua khó khăn, thử thách của một ngôi trường tranh tre, nứa lá đơn sơ, trưởng thành cùng đất nước và quê hương, đến nay, Trường THPT Thanh Sơn đã khang trang, hiện đại cùng bề dày truyền thống và thành tích đáng tự hào.
Ra đời trong hoàn cảnh đất nước đang chiến tranh ác liệt, khi mới thành lập trường chỉ có 2 lớp học với 84 học sinh và 11 thầy cô giáo, đến năm 1975 phát triển lên 15 lớp học với hơn 700 học sinh và 34 cán bộ, giáo viên, nhân viên, đến nay nhà trường có 34 lớp gần 1.500 học sinh và gần 80 cán bộ, giáo viên, nhân viên.
Trải qua ba lần chuyển địa điểm, trong quá trình phát triển, các thế hệ thầy và trò nhà trường đã vượt qua bao gian nan thử thách từ trong khói lửa chiến tranh đến những năm bao cấp đầy vất vả để cùng nhau tiến bước.
60 năm qua, đã có trên 25.000 học sinh tốt nghiệp THPT từ mái trường này đã và đang góp sức cho sự phát triển của quê hương, đất nước. Trong số đó có hàng trăm người đã ngã xuống và để lại một phần xương máu cho Tổ quốc trong kháng chiến chống Mĩ; hàng nghìn người đạt trình độ đại học và trên đại học; nhiều người đã trở thành nhà khoa học, lực lượng vũ trang, cán bộ chủ chốt của các cấp chính quyền, đoàn thể từ trung ương đến địa phương.
Tiếp nối sự nghiệp trồng người, hàng trăm học sinh THPT Thanh Sơn đã đứng trên các bục giảng, giảng đường ở khắp mọi miền Tổ quốc. Dù làm gì ở đâu, giữ cương vị nào, các thế hệ thầy và trò luôn phát huy truyền thống của nhà trường và quê hương Thanh Sơn Anh hùng để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tiếp nối truyền thống, Trường THPT Thanh Sơn hôm nay phát triển ngày càng vững mạnh, là điểm sáng, niềm tự hào của ngành Giáo dục tỉnh Phú Thọ. Gắn với các cuộc vận động và phong trào thi đua của ngành, nhà trường luôn thực hiện đúng nguyên lý giáo dục của Đảng, xây dựng kỷ cương nền nếp, biết chăm lo xây dựng và đào tạo đội ngũ, khơi dậy tiềm năng của mỗi cán bộ, giáo viên. Đến nay, 100% giáo viên nhà trường được đào tạo đạt chuẩn nghề nghiệp, trong đó có 30 % trên chuẩn, với đạo đức tốt, chuyên môn giỏi, tận tâm với nghề và vững vàng về chính trị. Nhà trường đã tạo dựng được thương hiệu, được công nhận trường trung học đạt chuẩn quốc gia mức độ I năm 2019.
Đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong những năm gần đây, Trường THPT Thanh Sơn triển khai hiệu quả Chương trình hành động, Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT; Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Nhà trường thực hiện có chiều sâu Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị gắn với thực hiện “Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” và “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Đẩy mạnh phong trào thi đua: “Đổi mới, sáng tạo trong quản lý, giảng dạy và học tập”, xây dựng “Trường học An toàn – Thân thiện – Bình đẳng”. Nâng cao hiệu quả công tác giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, kỹ năng sống, các hoạt động trải nghiệm, sáng tạo cho học sinh; tăng cường an ninh, an toàn trường học, xây dựng văn hóa học đường và môi trường giáo dục nhà trường lành mạnh, đẩy mạnh thực hiện dân chủ, tăng cường kỷ cương trường học.
Chủ động, linh hoạt trong việc thực hiện chương trình, xây dựng kế hoạch giáo dục theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh; Đẩy mạnh việc đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường công tác bồi dưỡng giáo viên về năng lực chuyên môn, kỹ năng xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục; đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá; quan tâm phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn, giáo viên cốt cán, giáo viên chủ nhiệm lớp; chú trọng đổi mới sinh hoạt chuyên môn; nâng cao vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp, của tổ chức Đoàn, Hội, gia đình và cộng đồng trong việc quản lý, phối hợp giáo dục toàn diện cho học sinh.
Nhiều năm qua, Trường THPT Thanh Sơn được đánh giá là trường có thương hiệu. Chỉ tính 5 năm học gần đây nhất, tỷ lệ học sinh thi đỗ tốt nghiệp đạt 100%, số học sinh giỏi cấp tỉnh hàng năm đều tăng và đứng vị trí tốp 10 trong khối THPT không chuyên của tỉnh. Đặc biệt là học sinh đỗ vào các trường Đại học ngày càng tăng. Từ năm học 2018 - 2019 đến nay, trường vẫn tiếp tục là một trong những đơn vị dẫn đầu của tỉnh về kết quả ở Kỳ thi Tốt nghiệp THPT với trên 70% học sinh thi đỗ Đại học.
Bằng sự cố gắng nỗ lực của tập thể cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh nhà trường, dưới sự chỉ đạo có hiệu quả của các cấp lãnh đạo từ tỉnh đến huyện, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Phú Thọ và các sở, ban ngành liên quan, sự đồng thuận ủng hộ của nhân dân, nhà trường đã nhận được nhiều phần thưởng cao quý. Nhiều năm liên tục trường đạt Tập thể Lao động xuất sắc, được Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, và UBND tỉnh Phú Thọ tặng Cờ thi đua, Bằng khen và nhiều phần thưởng cao quý khác. Tổ chức Công đoàn, Đoàn Thanh niên luôn đạt danh hiệu vững mạnh, xuất sắc, được Tổng Liên đoàn Lao động, Trung ương Đoàn tặng cờ thi đua. Đặc biệt năm học 2023-2024 nhà trường vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba.
Nhìn lại chặng đường hơn nửa thế kỉ đã đi qua là nhìn lại hành trình vượt lên khó khăn, gian khổ, tinh thần đoàn kết, quyết tâm, ý chí, nghị lực, sức sáng tạo, bản lĩnh, lương tâm nghề nghiệp của các thế hệ nhà giáo, cán bộ, nhân viên và tinh thần hiếu học của các thế hệ học sinh nhà trường. Những danh hiệu, phần thưởng cao quý đó là niềm vinh dự, tự hào nhưng cũng là trách nhiệm lớn lao để thầy và trò nhà trường luôn tự nhắc mình không ngừng phấn đấu vươn lên.
60 năm - một chặng đường lịch sử vẻ vang, tập thể cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh Trường THPT Thanh Sơn sẽ tiếp tục đoàn kết, phát huy vai trò của cấp ủy, của cán bộ, đảng viên; tiên phong trong các hoạt động dạy và học, phấn đấu trở thành trường có chất lượng trọng điểm của tỉnh, xứng đáng với niềm tin yêu của các cấp ủy, chính quyền và nhân dân, làm rạng danh truyền thống hiếu học trên quê hương Đất Tổ.
