Bảo tồn bản sắc văn hóa địa phương
Đây là phương pháp giáo dục trẻ kết hợp bảo tồn bản sắc văn hóa địa phương của giáo viên Trường Mầm non Thành Sơn (huyện Bá Thước, Thanh Hóa). Ngôi trường vùng cao xứ Thanh này là nơi nuôi dạy, chăm sóc trẻ với tỷ lệ con em người đồng bào dân tộc Thái chiếm tới 99%, số ít còn lại là trẻ em dân tộc Mường.
Vì vậy, từ năm học 2021-2022, nhà trường đã mang 'không gian văn hóa truyền thống' của đồng bào người dân tộc Thái vào từng lớp học, với tên gọi 'Góc địa phương' hay 'Góc truyền thống địa phương'.
Theo thầy Trịnh Hồng Quân – Hiệu trưởng nhà trường, ý tưởng này giúp tái hiện một cách chân thực và sinh động bản sắc văn hóa cũng như cuộc sống thường ngày của đồng bào người Thái – dân tộc chiếm phần lớn ở Thành Sơn.
 |
Xây dựng 'Góc địa phương' vừa góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa vừa tạo môi trường để trẻ khám phá, kích thích hứng thú cho trẻ. |
Ở 'Góc địa phương' được các cô giáo trưng bày nhiều hiện vật theo chủ đề và đều được ghi chú đầy đủ. Chẳng hạn, với chủ đề thời trang sẽ bao gồm khăn, vải, trang phục truyền thống. Trong khi đó, ở chủ đề gia đình, gồm: Mô hình nhà sàn, ép đựng cơm, đĩa cánh sen, rổ đựng trầu, cối chày giã gạo, ống đựng nước, đôi quang gánh,…
Ngoài ra, ở 'Góc địa phương' của mỗi nhóm lớp còn trưng bày cả cồng chiêng, khua luống, vốn là những hiện vật đặc trưng của đồng bào dân tộc Thái.
"Xây dựng góc địa phương, nhà trường mong muốn tạo ra không gian học tập mới mẻ và thú vị cho trẻ. Đồng thời, giúp trẻ hiểu hơn về nét đẹp truyền thống dân tộc, từ trang phục cho đến dụng cụ sinh hoạt hàng ngày. Từ đó, góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc địa phương – nơi trẻ đang sinh sống", thầy Quân chia sẻ.
 |
Trên mỗi đồ vật đều được ghi chú rõ ràng bằng Tiếng Việt, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, đặc biệt là Tiếng Việt. |
Cũng theo thầy Quân, toàn bộ hiện vật và dụng cụ trang trí ở 'Góc địa phương' đều do chính tay các giáo viên kết hợp cùng phụ huynh học sinh thiết kế, thực hiện trong thời gian khoảng 1 tháng.
“Thật may là phụ huynh cũng nhiệt tình hưởng ứng, góp tre, gỗ cùng nhà trường hoàn thiện các sản phẩm. Thông qua những hoạt động này đã góp phần tạo sự đoàn kết, gắn bó giữa phụ huynh với nhà trường”, thầy Quân nói.
Giúp trẻ phát triển ngôn ngữ
Thầy Quân cho biết thêm, xây dựng 'Góc địa phương' không mất nhiều chi phí, bởi phần lớn các dụng cụ đều được làm từ tre, nứa sẵn có trong tự nhiên nhưng lại có độ bền cao, thời gian sử dụng từ 2-3 năm.
Không chỉ góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa địa phương, thầy Quân cho rằng xây dựng 'Góc địa phương' còn có ý nghĩa quan trọng giúp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ.
"Ở mỗi dụng cụ, hiện vật đều được ghi chú bằng Tiếng Việt. Vì vậy, trẻ có thể tìm những chữ cái đã học thông qua các ghi chú trên hiện vật được trưng bày ở 'Góc địa phương'.
Bên cạnh đó, tại 'Góc địa phương' còn tích hợp được nhiều môn học khác nhau như tạo môi trường để trẻ làm quen với trang phục truyền thống, dụng cụ sinh hoạt hàng ngày của dân tộc mình. Từ đó, kích thích hứng thú học tập, khả năng tìm tòi và khám phá môi trường xung quanh của trẻ", thầy Quân chia sẻ.
 |
Mô hình nhà sàn của đồng bào người dân tộc Thái. Hầu hết các sản phẩm đều có sự chung tay của phụ huynh tạo sự gắn kết giữa gia đình và nhà trường. |
Là cô giáo người dân tộc Thái, gắn bó với Trường Mầm non Thành Sơn hơn 17 năm qua, cô Lò Thị Thức cũng cho rằng, xây dựng 'Góc địa phương' mang lại hiệu quả thiết thực trong trường Mầm non. Không chỉ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, tăng cường thêm Tiếng Việt, mà còn góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc từ thế hệ này qua thế hệ khác.
"Ở 'Góc địa phương' được bày trí rất phong phú và đa dạng từ đồ dùng hàng ngày, sản phẩm thêu dệt cho đến trang phục dân tộc,… giúp trẻ thỏa sức khám phá.
Đặc biệt, mỗi đồ vật đều ghi chú rõ ràng bằng Tiếng Việt để trẻ gọi tên và trau dồi Tiếng Việt. Trong năm học tới, chúng tôi dự định sẽ phối hợp với phụ huynh bổ sung thêm những sản phẩm mới để 'Góc địa phương' của nhà trường ngày càng phong phú hơn”, cô Thức bộc bạch.
Ông Hà Tự Nhiên – Trưởng Phòng GD&ĐT huyện Bá Thước cho biết, xuất phát từ mong muốn giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc địa phương, Phòng đã chỉ đạo các trường Mầm non xây dựng 'Góc địa phương'.
 |
Học sinh nhà trường trong trang phục truyền thống. |
"Giáo dục truyền thống địa phương đòi hỏi phải có lộ trình và cần có sự quan tâm, hưởng ứng của gia đình, nhà trường và xã hội. Khi đưa Góc truyền thống địa phương vào lớp học có ý nghĩa quan trọng giúp trẻ hiểu được truyền thống, cội nguồn dân tộc mình thông qua hình ảnh, lời kể của thầy, cô. Từ đó, góp phần hình thành nhân cách và hiểu được giá trị truyền thống quê hương", ông Nhiên cho hay.
Theo ông Nhiên, hiện các trường Mầm non trên địa bàn huyện Bá Thước đã và đang triển khai nội dung này vô cùng hiệu quả.
Ông Nhiên cho biết thêm, từ năm học 2022-2023 thực hiện chỉ đạo của UBND huyện, Phòng GD&ĐT đã biên soạn tài liệu về Lịch sử địa phương triển khai từ bậc học Mầm non trở lên. Theo đó, ngoài các góc học tập, trẻ Mầm non sẽ được trang bị thêm một số hiểu biết cơ bản phù hợp với lứa tuổi về truyền thống lịch sử, danh lam thắng cảnh tại địa phương.
“Hiện nay, giáo viên nhà trường đang tranh thủ thời gian nghỉ hè còn lại để trang trí nhóm lớp, vệ sinh phòng học và bổ sung thêm một số dụng cụ, sửa chữa đồ vật bị hư hỏng, chuẩn bị mọi điều kiện để đón học sinh tựu trường”, thầy Trịnh Hồng Quân, Hiệu trưởng trường Mầm non Thanh Sơn.
