Khẩn trương tháo gỡ, đưa các chính sách vào cuộc sống.
Tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng 15/2, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và các cơ chế chính sách đặc thù để xây dựng các nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận.
Phát biểu tại tổ, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là rất quan trọng, rất gấp.
Cuối năm 2024, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết 57). Để Nghị quyết đi vào cuộc sống, Tổng Bí thư cho rằng, phải sửa đổi một số luật, trong đó có là Luật Khoa học và Công nghệ.
Tuy nhiên, muốn sửa luật thì nhanh nhất cũng phải giữa năm hoặc cuối năm nay. Nếu như vậy, thì năm 2025 chúng ta không thể triển khai được Nghị quyết 57 hoặc triển khai cũng không ý nghĩa gì khi hàng loạt những khó khăn. Vì thế, phải thể chế hóa để khẩn trương đưa Nghị quyết 57 vào cuộc sống.
Tổng Bí thư nhìn nhận, hình như đụng đâu cũng thấy khó khăn. Việc này là do các quy định của chúng ta. Đây là bài học để thấy thể chế là điểm nghẽn, không gỡ thể chế thì không thể đưa Nghị quyết 57 đi vào cuộc sống. Do đó, chúng ta chọn hình thức ban hành Nghị quyết của Quốc hội để khẩn trương tháo gỡ, đưa các chính sách vào cuộc sống.
Tổng Bí thư nhấn mạnh, Nghị quyết giới hạn phạm vi trong 3 nhóm để tập trung tháo gỡ và có định hướng thực hiện ngay. Tinh thần là “vừa chạy, vừa xếp hàng” nhưng hàng lối phải ngăn nắp.
Tháo gỡ từ thể chế
“Tại sao ai cũng thấy được giá trị của khoa học công nghệ và sự cần thiết phát triển khoa học công nghệ nhưng tại sao không phát triển được?” - đặt câu hỏi này, Tổng Bí thư nhận thấy, sửa đổi Luật Khoa học và công nghệ cũng chưa đủ để thúc đẩy được khoa học công nghệ phát triển.
Đơn cử như: Luật Đấu thầu cũng có vướng mắc. Không ai khuyến khích mua đồ đắt tiền. Cứ tìm cái nào rẻ nhất thì mình sẽ trở thành bãi rác của khoa học công nghệ. Theo Tổng Bí thư, lựa chọn công nghệ thì phải biết đi tắt, đón đầu. Thế giới phát triển mà mình không biết người ta đi đến đâu, cứ theo sau thì cũng là đi sau.
Luật Đấu thầu cứ quy định như hiện nay, chỉ quan tâm chuyện tiền nong, giá rẻ thì chúng ta sẽ vấp phải tình trạng này, thậm chí có những công nghệ người ta còn cho không mình.
Hay quy định đầu tư công, đầu tư tư, hợp tác công – công, hợp tác công – tư… chúng ta đưa vào để quản lý những việc này, nhưng cuộc sống đâu có đơn thuần như thế đâu? "Các mối quan hệ này phải đi đến tính hiệu quả. Vừa qua, chúng ta rất máy móc", Tổng Bí thư nói.
Đề cập đến vấn đề thuế, Tổng Bí thư nêu thực tế, Chính phủ đề xuất miễn, giảm thuế thì thu thuế lại được nhiều hơn. Tổng Bí thư xúc động khi nghe Thủ tướng nói miễn thuế, giảm thuế, giảm lãi suất để khuyến khích người ta phát triển.
Lãi suất cho vay của ngân hàng cao thì người ta không vay tiền, không sản xuất kinh doanh và cả xã hội không phát triển được. Nhưng lãi suất thấp xuống thì nhiều người vay hơn để buôn bán, sản xuất, kinh doanh... "Chúng ta phải tính toán những việc này. Quy định như thế nào trong luật để khuyến khích phát triển chứ không phải là thu triệt để”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.
Luật Doanh nghiệp cũng tương tự như vậy. Doanh nghiệp là phải khuyến khích. Ví dụ, trường đại học là phải có doanh nghiệp, có gắn kết với doanh nghiệp, các cơ sở khoa học phải có gắn kết. Trong doanh nghiệp thì có hợp tác xã... Nếu quy định cụ thể nay mai nảy sinh thêm loại hình mới, lại nói chưa có trong luật nên không được làm. Như thế là tự mình lại hạn chế mình.
Theo Tổng Bí thư, đây là cả hệ thống mà từ trước đến giờ chúng ta thấy rất khó. Nói thể chế là điểm nghẽn thì đi vào những vấn đề cụ thể như vậy càng thấy rất rõ. Nó cứ giằng vào nhau mà không biết bắt đầu từ đâu.
Bây giờ đi vào thực tế, đáp ứng yêu cầu phát triển, cái gì là rào cản thì chúng ta phải tháo gỡ. Phải có một trật tự để tất cả mọi người đều phải huy động và thực hiện để đi cùng hướng.
Nhấn mạnh mục tiêu là khuyến khích phát triển chứ không chỉ tháo gỡ, Tổng Bí thư nêu rõ, còn rất nhiều việc chúng ta phải đầu tư và phải có thời gian. Khoa học công nghệ là miền đất hoang vu cần khai thác, có sự mạo hiểm, rủi ro, chứ không phải đường rộng thênh thang, ai cũng có thể đến được; nếu để chờ đầy đủ điều kiện thì rất khó.
Nghị quyết thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là bước đầu để thể chế hoá Nghị quyết 57. Về lâu dài, Tổng Bí thư chỉ rõ, cần tiếp tục sửa đổi các luật, trước mắt là Luật Khoa học và Công nghệ và các luật có liên quan để tiến bộ, đồng bộ và phải sát với thực tiễn. Phải đổi mới tư duy, cách làm, nhìn thẳng vào vấn đề của thực tiễn để có cách tháo gỡ.
