Tinh giản biên chế: Bất cập do cào bằng

Thiếu càng thêm thiếu

Thanh Hóa - một trong những địa phương thiếu nhiều giáo viên nhất cả nước, thế nhưng theo kế hoạch của UBND tỉnh, đến năm 2026 phải thực hiện giảm 10% biên chế viên chức/năm tương đương với hơn 6 nghìn người; trong đó chủ yếu giảm biên chế sự nghiệp giáo dục. Ông Tạ Hồng Lựu - Phó Giám đốc sở GD&ĐT quan ngại, nếu tiếp tục thực hiện tinh giản theo quy định càng dẫn tới thiếu giáo viên. Do đó, cần có chính sách không giảm biên chế sự nghiệp giáo dục; thực hiện đúng chủ trương có học sinh thì phải có giáo viên đứng lớp.

“Hiện, nhiều cơ sở giáo dục gặp khó khăn khi hợp đồng giáo viên do thiếu nguồn tuyển và thu nhập thấp, không có tính ổn định lâu dài. Dù tình trạng thiếu giáo viên chưa được giải quyết dứt điểm nhưng phải thực hiện tinh giản biên chế 10% theo lộ trình”, bà Chu Thị Hồng Thái - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lạng Sơn quan ngại.

Cho rằng, tinh giản biên chế một số nơi còn bất cập do cào bằng giữa các địa phương mà không phân chia theo vùng miền, bà Lê Thị Song An (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Long An) nhận thấy, tại đô thị, học sinh đông, còn ở nông thôn thường ít học sinh. Song, ở khu vực thành thị không bảo đảm số phòng học cho học sinh học 2 buổi trên ngày, còn nơi khó khăn giáo viên lại không có, đặc biệt với giáo viên chuyên biệt.

Điều chỉnh lộ trình hợp lý

Ngành Giáo dục cũng thực hiện lộ trình giảm 10% biên chế mỗi năm. Với tinh thần có học sinh phải có đủ giáo viên, TS Nguyễn Tùng Lâm - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục Việt Nam kiến nghị, cần cân nhắc thêm việc giảm 10% biên chế, không nên thực hiện cứng nhắc đối với ngành Giáo dục. Tránh tình trạng, khi tinh giản đội ngũ, có giảm về số lượng nhưng bộ máy vẫn không tinh. Vô hình trung dẫn đến năng lực của bộ máy không được nâng lên. Trái lại, nhiều cơ quan, đơn vị khi tinh giản lại yếu đi.

Do đó, cần xem xét, điều chỉnh lộ trình, phương án cắt giảm 10% biên chế sự nghiệp hưởng lương từ ngân sách Nhà nước giai đoạn 2021 - 2030 một cách phù hợp, linh hoạt và hiệu quả hơn, nhất là đối với biên chế sự nghiệp giáo dục và đào tạo, gắn với định mức, số lượng giáo viên mỗi cấp học. Trong đó, cần gắn với tình hình thực tiễn của mỗi địa phương trong từng năm.

Trước đề nghị của cử tri, địa phương về việc không áp dụng chính sách tinh giản biên chế theo hướng cào bằng, Bộ Nội vụ trả lời, tinh giản biên chế gắn với sắp xếp lại tổ chức bộ máy, cơ cấu lại và đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức là chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội và Chính phủ. Kết luận của Bộ Chính trị yêu cầu tất cả cơ quan, tổ chức, đơn vị trong hệ thống chính trị phải thực hiện, bảo đảm giai đoạn 2022 - 2026 giảm ít nhất 5% biên chế công chức và 10% biên chế sự nghiệp hưởng lương từ ngân sách Nhà nước so với năm 2021 (không bao gồm biên chế sự nghiệp hưởng lương từ nguồn thu sự nghiệp) theo Kết luận 28-KL/TW và Kết luận 40-KL/TW của Bộ Chính trị.

Bộ Chính trị cũng ban hành Quyết định 72 phê duyệt biên chế công chức, biên chế viên chức hưởng lương từ ngân sách Nhà nước đến hết năm 2026 đối với từng địa phương; Quyết định 73 phê duyệt biên chế công chức, biên chế viên chức hưởng lương từ ngân sách Nhà nước đến hết năm 2026 đối với từng bộ, ngành ở Trung ương.

Riêng với biên chế sự nghiệp giáo dục, trong giai đoạn 2015 - 2021, các địa phương đã chủ động phân bổ, điều chỉnh chỉ tiêu biên chế sự nghiệp hưởng lương từ ngân sách Nhà nước giữa các lĩnh vực trong tổng số biên chế được giao. Bảo đảm vừa thực hiện chủ trương tinh giản biên chế, vừa bố trí đủ biên chế để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ từng giai đoạn.

Bộ Nội vụ cho hay, kết quả thực hiện tinh giản biên chế qua tổng hợp báo cáo của các địa phương cho thấy, giai đoạn 2015 - 2021 biên chế sự nghiệp giáo dục hưởng lương từ ngân sách Nhà nước của địa phương giảm 5,5% so với năm 2015 (thấp hơn so với tỷ lệ chung của cả nước).

Trong giai đoạn 2022 - 2026, để bảo đảm nguyên tắc “có học sinh phải có giáo viên đứng lớp”, Bộ Nội vụ đã tham mưu, báo cáo Ban Cán sự Đảng Chính phủ trình Bộ Chính trị bổ sung gần 66.000 biên chế giáo viên cho các địa phương. Đồng thời, tham mưu, trình Chính phủ ban hành Nghị định 111/2022/NĐ-CP. Đây là giải pháp quan trọng để kịp thời bổ sung nhân lực cho ngành Giáo dục trong điều kiện thực hiện chủ trương tinh giản biên chế của Bộ Chính trị.

Để đáp ứng nhu cầu giáo viên trong điều kiện học sinh ngày càng tăng, địa phương cần thực hiện đồng bộ các giải pháp, bao gồm: Rà soát, sắp xếp lại cơ cấu trường, lớp, bảo đảm sĩ số học sinh/lớp theo quy định, phù hợp với thực tế từng vùng, địa bàn. Cơ cấu lại, sắp xếp hợp lý đội ngũ để giải quyết tình trạng vừa thừa, vừa thiếu giáo viên trong một địa phương. Thực hiện các giải pháp để khắc phục tình trạng thiếu nguồn tuyển dụng giáo viên. Đẩy mạnh tự chủ đơn vị sự nghiệp công lập ở những vùng, khu vực, lĩnh vực có điều kiện.

Từ đó, cơ cấu lại số người làm việc theo hướng giảm số lượng người làm việc hưởng lương ngân sách và tăng số lượng người làm việc hưởng lương từ nguồn thu sự nghiệp phù hợp với mức độ tự chủ về tài chính theo yêu cầu tại Nghị quyết 75/2022/QH15 của Quốc hội. Việc này nhằm cân đối chỉ tiêu biên chế hưởng lương từ ngân sách Nhà nước cho sự nghiệp giáo dục và thực hiện mục tiêu tinh giản biên chế theo yêu cầu.