Khi được hỏi ai sẽ chế tạo tiêm kích hạm thế hệ thứ sáu cho Hải quân Hoa Kỳ (USN), câu trả lời không nằm ở việc so sánh giá cả và đặc điểm, mà còn ở những rủi ro, vì phi cơ trên tàu sân bay phức tạp hơn nhiều, điển hình như quá trình phát triển A-12 Avenger từng phá hủy "gã khổng lồ" McDonnell Douglas.
USN đang "háo hức chờ đợi" quyết định của Lầu Năm Góc về việc lựa chọn người chiến thắng trong cuộc đua cạnh tranh chế tạo máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu trên tàu sân bay F/A-XX, mặc dù dự án này vẫn chưa nhận được tài trợ.
Tư lệnh Hàng không Hải quân Hoa Kỳ - Tướng Daniel Cheever đã đề cập điều này và được tờ Defense One trích dẫn. Ông Cheever cho biết thêm rằng đối với năm tài chính 2026, bắt đầu vào tháng 10 năm 2025, dự thảo ngân sách hiện tại bao gồm khoảng 2,3 tỷ đô la cho chương trình F/A-XX.
Cần nhấn mạnh, khoản tiền để chế tạo máy bay vẫn được cung cấp bất chấp mối đe dọa đóng băng quá trình phát triển vào tháng 6 năm 2025, khi ngân sách ưu tiên tài trợ cho F-47 của Không quân.
Điều này cũng đồng nghĩa sớm có thông báo công ty nào sẽ cung cấp máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu cho Hải quân Hoa Kỳ. Có thể là đề xuất từ Boeing hoặc Northrop Grumman.
Hiện vẫn chưa rõ các nhà phát triển chào mời chính xác điều gì, và ngay cả diện mạo của máy bay cũng chưa được tiết lộ. Tuy nhiên các yếu tố lựa chọn của Lầu Năm Góc không chỉ nằm ở đặc điểm và giá thành.
Với những chương trình quy mô lớn kéo dài hàng thập kỷ và tiêu tốn hàng trăm tỷ đô la, một vài yếu tố khác cũng trở nên quan trọng không kém.
Ví dụ, câu hỏi đặt ra là liệu có nên hợp nhất máy bay của Không quân và Hải quân càng nhiều càng tốt, tức là chọn phiên bản F-47 trên tàu sân bay mà Boeing nên sản xuất. Đồng thời, có lo ngại một dự án bổ sung thực sự có thể chôn vùi gã khổng lồ quốc phòng này, vốn đang trong tình trạng không mấy khả quan.
Lựa chọn nữa là "bỏ trứng vào những giỏ khác nhau" và ủng hộ Northrop Grumman - hãng đã tạo ra máy bay ném bom tàng hình huyền thoại B-2, và giờ là phiên bản kế nhiệm B-21 Raider. Ngoài ra cần hiểu rằng Northrop và Grumman đã sản xuất máy bay chiến đấu độc lập trong một thời gian dài.
Đối với Northrop, sản phẩm nổi tiếng của họ vẫn F-5 của năm 1959, bởi vì tất cả các đề xuất của công ty như YF-17 và YF-23 đều thua F-16 và F-22 sau này, trong khi F/A-18 chỉ có thể được sản xuất cùng với McDonnell Douglas, hiện thuộc sở hữu của Boeing. Về phần Grumman, đó là F-14 Tomcat.
Cũng cần nói thêm rằng việc phát triển tiêm kích hạm luôn khó khăn hơn so với chiến đấu cơ cho không quân, và nó có thể dễ dàng phá hủy ngay cả một gã khổng lồ quốc phòng, cho nên cần những tính toán thật kỹ lưỡng.
