(GD&TĐ) - Theo Quyết định số 63/2013/QĐ-TTg quy định về lộ trình, các điều kiện và cơ cấu ngành điện để hình thành và phát triển các cấp độ thị trường điện lực tại Việt Nam, sẽ thí điểm thực hiện thị trường bán buôn điện cạnh tranh bắt đầu từ năm 2015 -2016. Đến năm 2023, Việt Nam sẽ có thị trường bán lẻ điện cạnh tranh hoàn chỉnh. Quyết định có hiệu lực thi hành từ 25/12/2013.
Lộ trình phát triển thị trường điện 3 cấp độ
Theo Quyết định 63/2013/QĐ - TTg thì thị trường điện lực được hình thành và phát triển qua 3 cấp độ. Cấp độ 1, thị trường phát điện cạnh tranh, theo đó tiếp tục thực hiện thị trường phát điện cạnh tranh đến hết năm 2014; Cấp độ 2, thị trường bán buôn điện cạnh tranh, từ năm 2015 - 2016 thực hiện thị trường bán buôn điện cạnh tranh thí điểm; từ năm 2017 - 2021 thực hiện thị trường bán buôn điện cạnh tranh hoàn chỉnh; Cấp độ 3, thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, từ năm 2021 - 2023, thực hiện thị trường bán lẻ điện cạnh tranh thí điểm; từ sau năm 2023, thực hiện thị trường bán lẻ điện cạnh tranh hoàn chỉnh.
Ở cấp độ 1, thị trường phát điện cạnh tranh đã chính thức vận hành từ 1/7/2012. Sau 1 năm vận hành đã có 37 nhà máy với tổng công suất hơn 9.500 MW tham gia trực tiếp chào giá trên thị trường điện, chiếm 40% công suất đặt của toàn hệ thống.
Cũng có khoảng 55 nhà máy điện không trực tiếp chào giá trên thị trường với tổng công suất đặt gần 16.042 MW, chiếm 62,7% tổng công suất đặt toàn hệ thống (không kể các nhà máy thủy điện nhỏ). Lý do được đưa ra là chưa hoàn thành hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ thị trường điện, chưa đăng ký hoặc không được tham gia thị trường điện.
Thị trường bán buôn điện cạnh tranh phải đáp ứng đủ điều kiện
Để hình thành thị trường bán buôn điện cạnh tranh, Quyết định yêu cầu cơ cấu ngành điện phải đáp ứng hai điều kiện.
Thứ nhất, giai đoạn thị trường bán buôn điện cạnh tranh thí điểm, đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia, đơn vị điều hành giao dịch thị trường điện là đơn vị độc lập, không có chung lợi ích với các đơn vị tham gia thị trường điện.
Tổng công suất đặt của một đơn vị phát điện không được vượt quá 25% tổng công suất đặt của các đơn vị phát điện tham gia thị trường điện.
Thứ hai, giai đoạn thị trường bán buôn điện cạnh tranh hoàn chỉnh, Công ty Điện lực trực thuộc Tổng công ty Điện lực được tổ chức thành đơn vị hạch toán độc lập; đơn vị này phải thực hiện tách bạch về tổ chức bộ máy và hạch toán của các bộ phận phân phối điện và bán lẻ điện.
Để hình thành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh (cấp độ 3 trong lộ trình phát triển thị trường điện lực), cơ cấu ngành điện cũng phải đáp ứng điều kiện: Ở giai đoạn thị trường bán lẻ điện cạnh tranh thí điểm, bộ phận bán lẻ điện thuộc một số Công ty điện lực đáp ứng đủ điều kiện theo quy định tham gia thị trường bán lẻ điện cạnh tranh thí điểm phải được tách thành đơn vị bán lẻ điện hạch toán độc lập; Còn ở giai đoạn thị trường bán lẻ điện cạnh tranh hoàn chỉnh, bộ phận bán lẻ điện thuộc Công ty điện lực được tách thành đơn vị bán lẻ điện hạch toán độc lập.
Minh Hà
