Là một trong những thế hệ lớn nhất, chiếm 1/4 dân số Mỹ, Gen Z có tiềm năng to lớn để thay đổi không chỉ quá trình tìm việc làm, mà còn cả các ngành họ tham gia.

Cân bằng giữa công việc và cuộc sống

Ayobami Balogun (23 tuổi) từng nghĩ sẽ làm việc ở Microsoft đến hết đời. Nhập cư từ Nigeria và là con cả trong gia đình có 5 anh chị em, Balogun đã chọn nghề kỹ thuật phần mềm. Bởi, công việc này mang lại sự ổn định tài chính và số giờ làm việc có thể quản lý được.

Khi lớn lên, Balogun đã chứng kiến cha mẹ làm nhiều công việc như giúp việc nhà cho những người có nhu cầu đặc biệt. Trong khi đó, Balogun phải giúp bố mẹ chăm sóc anh chị em của mình. Sau nhiều lần thực tập khi còn là sinh viên tại Trường Đại học Bang Ohio, Balogun đã nhận lời làm việc toàn thời gian vào năm 2020 sau khi tốt nghiệp.

Mọi thứ dường như đã “đâu vào đấy”, cho đến tháng 3, khi cô mất việc trong đợt sa thải toàn công ty. Tuy nhiên, Balogun không quá lo lắng. Cùng với gói trợ cấp thôi việc ở Microsoft, cô đã có hai công việc phụ.

Balogun kinh doanh Airbnb và sở hữu một công ty tổ chức sự kiện tên là BeBs mà cô điều hành cùng với người bạn thân. Việc bị sa thải cũng cho Balogun cơ hội suy nghĩ về những gì cô thực sự muốn trong sự nghiệp.

“Tôi không muốn trở thành người da đen duy nhất hoặc người phụ nữ duy nhất trong nhóm của mình. Tôi cảm thấy điều đó thật đáng sợ”, Balogun chia sẻ. Cô giải thích mình đang xem xét kỹ hơn các giá trị của công ty, đặc biệt là khi nói đến sự đa dạng, công bằng và hòa nhập.

Sự tự tin và quyết tâm kiên cường của Balogun là những đặc điểm chung ở thế hệ Gen Z. Đây là nhóm người sinh năm từ 1997 - 2012. Nhóm này đã bắt đầu gia nhập lực lượng lao động. Họ được cho là năng động, có học thức và sự cam kết xã hội. Tuy nhiên, họ cũng gặp nhiều vấn đề về mức độ căng thẳng, bệnh tâm thần và nghèo đói.

Là một trong những thế hệ lớn nhất, chiếm 1/4 dân số Mỹ, Gen Z có tiềm năng to lớn để thay đổi không chỉ quá trình tìm việc làm, mà còn cả các ngành họ tham gia. Trong khi đó, Griffon Hooper - một sinh viên tốt nghiệp tại Trường Đại học San Diego, hiện làm việc tại cửa hàng đồ lặn trong thời gian chờ xin việc, cho biết: “Tôi muốn có đủ khả năng chi trả cho một số thứ. Tuy nhiên, tôi không muốn bị ràng buộc vào vật chất”.

Nhà nghiên cứu Julie Lee - Gám đốc công nghệ và sức khỏe tâm thần tại tổ chức phi lợi nhuận Harvard Alumni for Mental Health, chia sẻ, điều mà thế hệ Gen Z muốn là làm những công việc có ý nghĩa với tinh thần tự chủ, linh hoạt và cân bằng giữa công việc và cuộc sống.

Trong bối cảnh này, các công ty dường như đang lắng nghe. Theo một số nhà tuyển dụng và quản lý từ các công ty, Gen Z đang tạo ra ảnh hưởng đến cách họ thực hiện công việc và văn hóa công sở.

Bà Suzanne Hawes - Giám đốc Nhân sự của Công ty Luật sở hữu trí tuệ Sterne Kessler, cho biết: “Chúng tôi đã bắt đầu buổi nói chuyện về Gen Z trong tuần. 4 trong số 14 người thuộc nhóm của cô là Gen Z. Hằng tuần, họ sẽ trình bày điều gì đó và xem liệu tôi đã biết về vấn đề này chưa. Nếu tôi chưa biết thì họ sẽ giải thích”.

Gen Z đã bị ảnh hưởng không thể xóa nhòa bởi những biến động kinh tế và chính trị liên tục. Nhiều người trong số họ lớn lên sau vụ tấn công vào Trung tâm Thương mại Thế giới ở thành phố New York dẫn đến chiến tranh ở Iraq và Afghanistan, sau đó là cuộc Đại suy thoái, đại dịch toàn cầu, các cuộc biểu tình về vấn đề chủng tộc... Billie Gardner (24 tuổi) từng trải qua những biến động này.

Trong năm cuối đại học, cô giành được học bổng cạnh tranh để làm việc trong chiến dịch tranh cử Tổng thống của ông Joe Biden. Song, đại dịch đã làm tiêu tan mọi kế hoạch. Cô chuyển về nhà ở Idaho và làm việc tại Lululemon, trong khi tìm kiếm công việc mới và giao lưu với bạn bè thông qua Zoom. Đầu năm 2021, sau khi ứng tuyển vào các vị trí khác nhau suốt nhiều tháng, Gardner nhận được một học bổng khác và chuyển đến D.C.

Tại đây, cô tiếp tục làm việc cả đêm và cuối tuần tại một cửa hàng Lululemon để trang trải cuộc sống. Cuối cùng, cô được một tổ chức phi lợi nhuận nhận vào làm việc với mức lương cao. Song, khi mạng lưới các nhà tài trợ suy giảm trong thời kỳ đại dịch, cô rơi vào tình trạng thất nghiệp.

Bất chấp mọi thăng trầm, Gardner vẫn tập trung vào việc tìm kiếm một công việc phù hợp với giá trị của mình và nơi cô cảm thấy được chào đón, hỗ trợ. “Điều quan trọng không chỉ là tôi có phù hợp với công việc không, mà còn là công việc đó có phù hợp với tôi không”, Gardner chia sẻ.

Trong các cuộc phỏng vấn, cô chú ý đến những người có mặt trong phòng - bao nhiêu phụ nữ, bao nhiêu người da màu. Bởi, cô coi đó là một manh mối cho cam kết thực sự của công ty đối với sự đa dạng.

Balogun làm việc tại nhà, quản lý công việc kinh doanh của mình sau khi rời Microsoft.

Không thỏa hiệp về công việc

Giáo sư Jenny Fernandez tại Trường Kinh doanh Columbia và là huấn luyện viên điều hành thường xuyên làm việc với các nhà lãnh đạo Gen Z mô tả, thế hệ này vừa thực tế vừa lý tưởng.

“Họ không sẵn sàng thỏa hiệp về vấn đề công việc. Đồng thời, họ có các lựa chọn. Họ biết bản thân có các lựa chọn”, bà Fernandez nhận định. Bất chấp tình trạng mất việc làm nghiêm trọng trong thời kỳ đại dịch, Gen Z thực sự có nhiều cơ hội hơn bất kỳ nhóm sinh viên mới tốt nghiệp nào trước thời kỳ Đại suy thoái.

Trong quá trình nộp đơn xin việc, Gen Z có các công cụ kỹ thuật số để nghiên cứu công ty ở cấp độ mà thế hệ trước không thể làm được. Ủng hộ lao động nhiều hơn các thế hệ trước, Gen Z đang dẫn đầu những hoạt động công đoàn.

Họ đồng thời tạo ra các video TikTok mang tính giáo dục về những biện pháp lao động không công bằng. Họ cũng tập trung vào các khái niệm tổng thể và toàn diện hơn về sự ổn định: Làm thế nào công việc và sự nghiệp của chúng ta có thể giúp xây dựng sự an ninh lâu dài cho cộng đồng, thế giới xung quanh và cuộc sống của chúng ta bên ngoài nơi làm việc?

Một số người được phỏng vấn về vấn đề này đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc “đầu quân” cho các công ty đầu tư vào sự bền vững môi trường - nói cách khác là góp phần vào sự ổn định của hành tinh.

Balogun cho biết: “Tôi sẽ không làm việc cho một công ty có thể gây hại tới khí hậu một cách rõ ràng”. Cô đồng tình với 67% Gen Z, những người tin rằng khí hậu phải là ưu tiên hàng đầu. Đây là kết quả được công bố năm 2021 bởi Trung tâm Nghiên cứu Pew.

Forbright Bank - một ngân hàng có trụ sở tại Chevy Chase được cho là nơi thu hút các Gen Z làm việc. Theo Randi Killen - Phó Chủ tịch điều hành nhân sự, trong số 180 nhân viên mới mà ngân hàng tuyển dụng năm ngoái, có 40 người thuộc thế hệ Gen Z. Những người thuộc thế hệ này cũng cho biết, mối quan tâm mới đối với công việc góp phần mang lại sự ổn định cá nhân, cả về tinh thần và thể chất.

Nhiều công ty đã thay đổi để đáp ứng nhu cầu mới của Gen Z.

An toàn về tinh thần cũng là một ưu tiên hàng đầu của Gen Z. Theo một báo cáo năm 2021 trên JAMMA, Gen Z có tỷ lệ mắc bệnh tâm thần cao hơn các thế hệ trước và tỷ lệ tự tử ở thanh niên đã tăng lên trong thập kỷ qua.

Tất cả những điều đó đều diễn ra trước đại dịch, khiến các triệu chứng lo âu và trầm cảm ở giới trẻ trên toàn cầu tăng gấp đôi. Những người trẻ tuổi đã nhận thức được hậu quả tiềm ẩn khi làm việc quá sức.

Do đó, họ đang đưa ra những lựa chọn rất khác so với các thế hệ trước, khi cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Jillian Fan (22 tuổi) có bằng khoa học, công nghệ và quan hệ quốc tế với chuyên ngành toán tại Đại học Georgetown vào năm 2022. Sự cô lập của đại dịch và áp lực không ngừng ở trường học đã khiến cô kiệt sức nghiêm trọng đến mức phải chuyển về nhà ở Reston, Va., trong 9 tháng.

Ban đầu, Fan cảm thấy “vô cùng vinh dự” khi có thể nghỉ việc mà không bị áp lực tài chính. Sau đó, cô nộp đơn xin việc đúng chuyên ngành của mình, nhưng ước mơ vào trường dạy nấu ăn vẫn khiến cô trăn trở. Cô bắt đầu mở rộng mạng lưới tìm kiếm việc làm. Hiện, cô đảm nhận 3 công việc bán thời gian. Tất cả đều là công việc cô yêu thích. Fan chia sẻ, cô sẽ theo đuổi những công việc này trong suốt quãng đời còn lại.

Mặc dù, Gen Z mới đến làm việc được vài năm nhưng công việc đã thay đổi để đáp ứng nhu cầu mới của họ. Nhu cầu làm việc của Gen Z cũng yêu cầu một số văn phòng phải minh bạch hơn về mục đích của những gì họ yêu cầu nhân viên cấp dưới thực hiện, cũng như đưa ra lộ trình thăng tiến rõ ràng.

“Một điều khác mà Gen Z ở Mỹ đang tìm kiếm… là những gì tổ chức của bạn có thể cung cấp cho họ về mặt tăng trưởng và phát triển”, Erin Federle - Phó Chủ tịch nhân sự tại Decision Lens, một công ty phần mềm có trụ sở chính tại Arlington cho biết.

Tất cả các công ty đều khẳng định, sự đa dạng, công bằng và hòa nhập, cũng như tính bền vững của môi trường, là những ưu tiên trước khi Gen Z bắt đầu vào làm việc. Các chuyên gia nhận định, thế hệ này sẽ đạt được những bước tiến lớn ở nơi làm việc.

Bởi, họ không ngại yêu cầu những gì bản thân cần và muốn. Thế hệ này đồng thời đang thúc đẩy những thay đổi ấn tượng - điều mà những người đi trước chưa chắc có thể thực hiện.