Mô hình giao dịch qua trung tâm Nhà nước kỳ vọng loại bỏ tầng nấc trung gian không cần thiết, tăng tính công khai về giá, giúp người dân tiếp cận thông tin dễ dàng và hạn chế tình trạng thổi giá, “làm giá” bất động sản.
Tạo dựng thị trường minh bạch
Tại Hội nghị Xin ý kiến nội dung thành lập Trung tâm Giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước thành lập (sau đây gọi tắt là Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, Thủ tướng đã có ý kiến chỉ đạo đẩy nhanh thành lập Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước để sớm thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, an toàn, nhất là kiểm soát các giao dịch, pháp lý.
Do đó, Bộ Xây dựng cần triển khai ngay, để đưa sàn vào thực hiện theo Nghị quyết 206 của Quốc hội, ban hành nghị quyết của Chính phủ để thực hiện ngay Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước trên phạm vi 34 tỉnh, thành.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng nhấn mạnh: “Khi nghị quyết chính thức đi vào hoạt động, mọi giao dịch bất động sản sẽ qua Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước. Do vậy, việc xây dựng ban hành nghị quyết phải đảm bảo chất lượng, gắn với thực tiễn, không cản trở phát triển kinh tế, xã hội, thuận lợi cho người dân. Đây là vấn đề cần sự tham gia góp ý của địa phương và các bộ, ngành”.
Ông Vương Duy Dũng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết, Bộ Xây dựng đã có báo cáo về việc đề xuất chủ trương để ban hành nghị quyết thí điểm mô hình Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước, do Nhà nước thành lập.
Mục tiêu là hướng đến giao dịch qua hình thức điện tử, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và tăng cường tính công khai, minh bạch của giao dịch bất động sản trên thị trường.
Thứ nhất là phát triển thị trường bất động sản, quyền sử dụng đất công khai, minh bạch, giảm thiểu rủi ro, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí và thời gian cho người dân, doanh nghiệp.
Thứ hai là tạo lập một kênh giao dịch chính thống, minh bạch, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp, chuẩn hóa quy trình giao dịch, cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, tạo thuận lợi tối đa cho tổ chức cá nhân khi tham gia thị trường. Việc gắn kết chặt chẽ với quá trình chuyển đổi số giúp nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, giảm thiểu tình trạng đầu cơ, thổi giá và các rủi ro phát sinh trong giao dịch bất động sản, chống thất thu thuế cho Nhà nước.
Thứ ba là thúc đẩy đổi mới sáng tạo cho quản lý và giao dịch bất động sản, tiếp nhận và ứng dụng công nghệ mới, góp phần hình thành thị trường bất động sản thông minh, hiện đại, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.
Các loại bất động sản giao dịch thực hiện tại Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước gồm: Nhà ở có sẵn; Nhà ở hình thành trong tương lai; Quyền sử dụng đất đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án bất động sản, quyền sử dụng đất ở được mã hóa định danh theo từng bất động sản.
Các hình thức giao dịch thực hiện tại Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước bao gồm: Mua bán, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê mua.
Đối tượng áp dụng là tổ chức cá nhân kinh doanh bất động sản; Tổ chức cá nhân kinh doanh dịch vụ bất động sản; Tổ chức cá nhân tham gia giao dịch bất động sản.
Cần làm rõ khung pháp lý
Theo bà Phạm Thị Miền - Phó Trưởng ban Nghiên cứu thị trường và Tư vấn xúc tiến đầu tư, Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), trung tâm giao dịch sẽ đóng vai trò như hệ thống lõi, là nơi tập trung dữ liệu, quy trình chuẩn mực; Các sàn giao dịch và lực lượng môi giới sẽ là những “vệ tinh” liên kết để đưa giao dịch đến với người dân một cách nhanh chóng, minh bạch, hiệu quả.
Dù lo ngại ban đầu là điều dễ hiểu, nhưng VARS khẳng định rõ: Mô hình trung tâm giao dịch sẽ không khiến môi giới bị gạt ra ngoài, mà ngược lại, sẽ giúp họ tiếp cận dữ liệu minh bạch, dễ tư vấn đúng - trúng - nhanh hơn. Đồng thời tăng uy tín với khách hàng khi giao dịch đi qua kênh chính thống; Giảm rủi ro pháp lý, tránh bị “treo sổ” hay vướng tranh chấp không đáng có.
“Môi giới không chỉ không mất việc, mà còn cần phải giỏi hơn, chuyên nghiệp hơn để khai thác công cụ mới này. Cơ hội nằm ở chính việc thay đổi tư duy tiếp cận thị trường”, bà Miền nhấn mạnh.
TS Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch VARS cho biết, sàn giao dịch quyền sử dụng đất sẽ tác động tích cực đến thị trường, góp phần quản lý, giám sát một cách đầy đủ và trọn vẹn hơn thị trường bất động sản thay vì chỉ dừng lại ở sản phẩm nhà ở hình thành trong tương lai và đất nền dự án như hiện tại.
Ông Đính cũng cho biết thêm, trước đây người dân phải đi qua nhiều công đoạn hoàn chỉnh giao dịch như: Công chứng, nộp thuế, định danh… Nhưng tất cả công đoạn đó trong tương lai sẽ được tích hợp tại Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước, kết nối dữ liệu với các cơ quan quản lý dữ liệu để Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước xác định định danh và mã hóa cho bất động sản, sau đó trên cơ sở đã mã hóa cho giao dịch đó, trung tâm sẽ trả kết quả cuối cùng.
“Chúng tôi cho rằng, đây là đầu mối cực kỳ quan trọng, đối với xử lý giao dịch bất động sản trên thị trường, giúp cho giao dịch tốt hơn, hướng đến lợi ích của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp”, ông Đính nói.
Ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) cho rằng, hiện nay trong đề án, Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước là đơn vị sự nghiệp công lập, vì vậy cần làm rõ khác với đơn vị kinh doanh thế nào? Điều này trong dự thảo chưa rõ nên cần làm rõ để hình dung đơn vị quản lý và không gây lẫn lộn.
“Tiếp đó, có những điều sẽ làm gần như khác lạ so với trước. Ví dụ như cấp sổ đỏ. Theo dự thảo thì Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước sẽ là nơi cấp sổ đỏ, tuy nhiên hiện nay, lĩnh vực này đang thuộc quản lý của Sở Nông nghiệp và Môi trường. Như vậy, chức năng nhiệm vụ quản lý đất đai cần có sự phân cấp, phân vùng giữa hai đơn vị quản lý này để không xáo trộn.
Cuối cùng, UBND cấp tỉnh, đơn vị trung tâm cấp tỉnh sẽ thành lập trung tâm giao dịch, như vậy, những trung tâm hoặc sàn giao dịch có sẵn ở địa phương đó có thuộc quản lý của Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước hay không? Cần làm rõ vai trò điều tiết thị trường như thế nào trong khi các sàn khác vẫn đang làm”, Chủ tịch VACC góp ý.
Chủ tịch VACC cũng đề xuất: Trung tâm Giao dịch BĐS Nhà nước nên bổ sung thêm chức năng quản lý thị trường bất động sản của tỉnh, thành phố về mặt bằng giá, thị trường, với mục tiêu tư vấn cho các lãnh đạo tỉnh thành điều tiết, đảm bảo đúng tính chất của một đơn vị sự nghiệp công lập.
