Quần thể di tích làng cổ Đường Lâm có hệ thống giếng thuộc không gian văn hóa vật thể và tín ngưỡng rất quan trọng – là đặc trưng của vùng đất hai Vua. Thế nhưng, giếng đình Mông Phụ - giếng lớn nhất và là điểm tham quan nổi tiếng lại bị xâm hại bởi một đoàn làm phim.
Để xây dựng bối cảnh trong phim, đoàn phim hài đã dùng vôi ve màu đỏ trộn với keo sữa để phủ toàn bộ bên trong lẫn bên ngoài thành giếng. Thậm chí còn dùng bút vẽ màu đen phủ trát, tô vẽ bên ngoài bề mặt giếng tạo hình gạch đá ong và vảy sơn xanh làm giả rêu phong.
Đáng chú ý, Ban Quản lý di tích làng cổ Đường Lâm - đơn vị trực tiếp quản lý di tích không hề được thông báo, xin phép bằng bất cứ văn bản nào. Thậm chí không hay biết về việc có đoàn làm phim đến Đường Lâm.
Trước sự việc này, nhiều người dân thôn Mông Phụ kéo đến đình yêu cầu đoàn làm phim phải dừng các hoạt động làm tổn hại di tích.
Biên bản đã được lập, ông Trương Đức Thắng - đại diện đoàn phim thừa nhận thiếu sót, rút kinh nghiệm và mong được thông cảm. Đoàn làm phim cũng hứa khắc phục bằng cách tẩy rửa, trả lại nguyên trạng.
Trả lại nguyên trạng – theo người dân Đường Lâm, cũng như giới bảo tồn di tích thì đây là việc không hề dễ dàng. Đoàn làm phim có thể tẩy hết màu sơn, nhưng làm sao có thể giữ lại vẻ phong rêu tự nhiên mà phải mất hàng trăm năm mới có được?
Vi phạm Luật Di sản đã không còn là chuyện lạ ở nước ta. Đáng buồn là việc xâm hại và phá hoại di tích lại đến từ những người có văn hóa, thậm chí là từ cấp có thẩm quyền trong hoạt động văn hóa.
Làm phim là một hoạt động văn hóa, không thể nói đoàn làm phim không biết gì về văn hóa, không hiểu gì về di sản. Việc tự ý bôi trát màu mè, làm biến dạng di tích lại hoàn toàn trái ngược với cái danh và trách nhiệm của những người làm phim.
Thế nhưng điều lạ hơn mà dư luận thấy, là sự việc mới đang dừng lại ở biên bản, chưa có hướng xử lý, xử phạt rõ ràng. Trong khi đó, Nghị định số 38/2021/NĐ-CP đã quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa.
Theo đó, Điều 20 - Vi phạm quy định về bảo vệ di sản văn hóa: Phạt tiền từ 1 – 3 triệu đồng đối với hành vi viết, vẽ, làm bẩn, làm ô uế di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh.
Nếu không xử lý theo luật định, rất có thể sẽ tạo ra những tiền lệ xấu. Rồi đây, đoàn làm phim khác đến Đường Lâm hoặc một khu di tích nào đó, không cần xin phép và thản nhiên tô vẽ lên di sản.
Và nếu có phạt, thì với mức từ 1 – 3 triệu đồng, sẽ chẳng thấm vào đâu so với lợi nhuận mà đoàn làm phim thu được. Với mức phạt này, bất kỳ đoàn phim nào cũng sẵn sàng tô bẩn di tích – nếu cần. Đau nhất và thiệt nhất vẫn là di tích.
Phim hài là để tạo ra tiếng cười, nhưng họ đang tạo ra tiếng khóc. Làm phim là hướng đến cái đẹp, nhưng họ đã để lại tiếng xấu.
