Không chỉ góp phần tiết kiệm chi phí cho phụ huynh, mô hình này còn lan tỏa mạnh mẽ tinh thần sẻ chia, trách nhiệm và bảo vệ môi trường trong cộng đồng học đường.
Không còn là gánh nặng
Trong bối cảnh chi phí học tập gia tăng, SGK luôn là một nỗi trăn trở đối với nhiều phụ huynh mỗi khi năm học mới đến gần. SGK thường chỉ được sử dụng trong một năm học, sau đó bị bỏ xó, hư hỏng hoặc không thể tái sử dụng.
Tuy nhiên, một thay đổi tưởng chừng đơn giản, nhưng lại tạo nên hiệu ứng tích cực rõ rệt tại nhiều trường học trên địa bàn tỉnh Ninh Bình: Công khai sớm danh mục SGK trên website nhà trường.
Việc chủ động công bố danh mục SGK từ đầu tháng 6 đã giúp phụ huynh và học sinh có đủ thời gian để tìm kiếm, mượn hoặc xin lại sách cũ từ anh chị khóa trước, từ bạn bè hoặc từ thư viện nhà trường. Giải pháp này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí đáng kể, mà còn giảm thiểu lãng phí tài nguyên - phù hợp với xu hướng giáo dục phát triển bền vững hiện nay.
“Năm nay em mượn được gần như trọn bộ SGK từ anh họ học lớp trên. Vì nhà trường công bố sớm nên em biết sẽ học những cuốn nào để đi mượn kịp. Nhờ vậy mà bố mẹ em không phải mua sách mới, tiết kiệm được một khoản tiền, mà sách cũ vẫn còn rất tốt để học”, Nguyễn Hoàng Nghĩa, học sinh Trường THPT Lý Nhân Tông (Tân Minh, Ninh Bình), chia sẻ.
Không riêng gì Nghĩa, hàng trăm học sinh tại các trường như: THCS Phùng Chí Kiên (Nam Định, Ninh Bình), THPT Mỹ Tho (Phong Doanh, Ninh Bình) hay THPT Hoàng Văn Thụ (Hiển Khánh, Ninh Bình)… cũng chủ động tận dụng hiệu quả thông tin được nhà trường cung cấp để tìm sách cũ. Đáng chú ý, nhiều học sinh không chỉ nhận sách, mà còn giữ gìn cẩn thận để truyền lại cho khóa sau, lan tỏa tinh thần trách nhiệm trong trường học hiện đại.
Để sách được “sống” thêm lần nữa
Sự thay đổi tích cực trong cách tiếp cận SGK không chỉ đến từ học sinh, mà còn nhận được sự đồng hành và ủng hộ lớn từ phía phụ huynh.
Chị Hoàng Thị Nhung (Nam Định, Ninh Bình), phụ huynh có con đang học lớp 3, cho biết: “Mọi năm, đến gần năm học mới là tôi lại phải tất bật đi tìm mua sách vì không rõ con học bộ nào. Nhưng năm nay, nhờ nhà trường đăng danh mục SGK lên website từ tháng 6, tôi đã chủ động liên hệ người quen và mượn được đủ bộ. Vừa tiết kiệm được hơn 300.000 đồng, mà con vẫn có đầy đủ sách để học”.
Theo cô Nguyễn Thị Thu, giáo viên chủ nhiệm lớp 7, tại Trường THCS Trần Bích San (Nam Định, Ninh Bình), việc công khai danh mục SGK không chỉ giúp phụ huynh chuẩn bị sớm, mà còn tác động tích cực đến nhận thức của học sinh.
“Chúng tôi thường xuyên nhắc các em giữ gìn sách cẩn thận để có thể trao lại cho bạn khóa dưới. Có những lớp còn hình thành ‘Tủ sách lớp học’, sắp xếp sách theo từng môn học, từng khối để dùng chung, rất khoa học và hiệu quả”, cô Thu nói.
Nhiều trường học trên địa bàn tỉnh Ninh Bình đã sáng tạo các mô hình như “Sách cũ - bạn mới”, được đặt tại hành lang lớp học hoặc trong thư viện trường. Học sinh lớp trên có thể để lại sách đã qua sử dụng còn tốt, học sinh lớp dưới có thể đến mượn theo hướng dẫn của giáo viên chủ nhiệm hoặc thủ thư. Mô hình được quản lý bài bản, đảm bảo sách đúng chương trình học và được phân phối công bằng.
Nhiều trường còn chủ động kêu gọi phụ huynh, học sinh quyên góp sách và tổ chức trao tặng lại cho các em khóa sau có hoàn cảnh khó khăn. Những hành động nhỏ nhưng thiết thực này không chỉ giúp các em giảm bớt gánh nặng chi phí, mà còn góp phần lan tỏa văn hóa sẻ chia, nhân ái trong cộng đồng học đường.
“Nhờ công khai danh mục SGK từ sớm, học sinh chủ động hơn trong việc chuẩn bị tài liệu. Việc tái sử dụng SGK không chỉ giúp giảm chi phí cho phụ huynh, mà còn hình thành cho học sinh ý thức giữ gìn tài sản công, biết trân trọng những tri thức đã được truyền lại”, ông Nguyễn Duy Hạnh, Hiệu trưởng Trường THCS Yên Phú (Phong Doanh, Ninh Bình) đánh giá cao hiệu quả thực tế của mô hình.
Từ góc độ quản lý, Sở GD&ĐT tỉnh Ninh Bình cũng đã kịp thời ban hành văn bản hướng dẫn các trường công khai danh mục SGK được lựa chọn sử dụng trên cổng thông tin điện tử. Đồng thời, sở cũng khuyến khích các cơ sở giáo dục xây dựng mô hình thư viện dùng chung, đặc biệt ưu tiên triển khai tại các trường vùng sâu, vùng xa, nơi học sinh có hoàn cảnh khó khăn.
Lan tỏa thành nét đẹp văn hóa học đường
Theo ước tính, một bộ SGK cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 9 hiện có giá từ 179 nghìn đồng đến 250 nghìn đồng, chưa tính đến sách bài tập hoặc tài liệu bổ trợ. Đối với những gia đình có hai đến ba con đang theo học, chi phí sách mỗi năm là khoản không nhỏ. Do đó, việc tái sử dụng SGK mang lại lợi ích rõ rệt về mặt kinh tế.
Cùng với đó, phong trào này còn góp phần giảm lượng rác thải giấy, bảo vệ môi trường - điều đang được nhiều trường học tích cực hưởng ứng trong chiến dịch “Trường học xanh - sạch - đẹp”.
Tuy nhiên, quá trình triển khai phong trào cũng gặp một số trở ngại. Nhiều phụ huynh tại vùng sâu, vùng xa vẫn chưa quen hoặc chưa có điều kiện truy cập website nhà trường để biết danh mục SGK. Một số trường chưa có quy trình thống nhất trong việc mượn - trả sách cũ, hoặc chưa kiểm soát tốt chất lượng sách lưu thông.
Để khắc phục, nhiều trường đã linh hoạt sử dụng các nhóm Zalo, Facebook của phụ huynh để thông báo danh mục SGK. Một số nơi còn phối hợp chặt chẽ với hội phụ huynh lập danh sách hỗ trợ sách cho học sinh khó khăn. Đồng thời, nhà trường cũng triển khai các hình thức khuyến khích, khen thưởng học sinh giữ gìn sách tốt hoặc tích cực chia sẻ sách cho bạn bè.
Đại diện Sở GD&ĐT tỉnh Ninh Bình khẳng định: Việc công khai danh mục SGK không chỉ là giải pháp tăng tính minh bạch trong lựa chọn sách học, mà còn góp phần đảm bảo quyền tiếp cận tri thức cho mọi học sinh. Đây là một trong những bước đi cụ thể nhằm giảm gánh nặng chi phí cho phụ huynh, đồng thời hình thành văn hóa học đường tiết kiệm, chia sẻ, nhân văn.
