Sáng 9/12, Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò đã chính thức ra mắt công chúng trưng bày chuyên đề “Khoảng lặng”, nhân kỷ niệm 50 năm chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” (12/1972 - 12/2022) và 50 năm trao trả phi công Mỹ bị bắt giam tại các trại giam miền Bắc (1973 - 2023).
Được thể hiện qua 2 nội dung: “Những ngày đỏ lửa” và “Sau bức tường đá”, khi đến với trưng bày, khán giả như được sống trong một khoảng lặng đúng nghĩa. Đó là khoảng lặng sau các trận bom rải thảm, sau các trận đánh khốc liệt và những mất mát, hy sinh mà mỗi chiến sĩ, người dân đã trải qua trong 12 ngày đêm khói lửa cuối năm 1972.
Là khoảng lặng sau bức tường đá “Hilton - Hà Nội”, nơi phi công Mỹ suy nghĩ về cuộc chiến mà mình tham gia và cảm nhận về cuộc sống, con người Việt Nam và là khoảng lặng sau 50 năm, những cựu binh Mỹ quay trở lại thăm chiến trường xưa và thăm “Hilton - Hà Nội”.
Với “Những ngày đỏ lửa”, trưng bày tái hiện lại những ngày cuối tháng 12/1972, trong “vòng cung lửa” của các loại vũ khí hiện đại, cả bầu trời miền Bắc rung chuyển, nhuốm màu chớp đạn - màu của tang tóc, chia ly. Từng ngôi nhà, dãy phố Hà Nội, Hải Phòng phải hứng chịu những trận bom rải thảm của máy bay B52, khiến cho “đất rung, ngói tan, gạch nát”.
Nhưng với niềm tin chiến thắng, quân dân Hà Nội, Hải Phòng đã nhanh chóng thích ứng cuộc sống, vừa sản xuất vừa chiến đấu. Bằng sự dũng cảm, sáng tạo trong chiến đấu, bộ đội radar “Vạch nhiễu tìm thù”, bộ đội phòng không không quân như “Rồng lửa”, “Én bạc” xuất kích đánh bại cuộc tập kích chiến lược của đế quốc Mỹ, góp phần quyết định làm nên kỳ tích “Điện Biên Phủ trên không” của thế kỷ XX.
Ở nội dung “Sau bức tường đá”, trưng bày gợi lại hình ảnh những phi công, nhân viên kỹ thuật trên máy bay của lực lượng Không quân và Hải quân Mỹ bị bắt giam tại Trại giam Hỏa Lò (hiện là Nhà tù Hỏa Lò) trong hai cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc Việt Nam.
Trong đó phần lớn là những phi công đã tham chiến trong trận “Điện Biên Phủ trên không” năm 1972. Cũng tại nơi đây, những phi công Mỹ đã có thời gian lắng lại để hiểu về cuộc chiến mà mình tham gia và cảm nhận về cuộc sống, con người Việt Nam. Từng lá thư gửi về gia đình, từng nét bút trong các bức tranh đều thể hiện chân thực cuộc sống của phi công Mỹ trong trại giam.
Đặc biệt, trưng bày giới thiệu tới du khách nhiều hiện vật giá trị của các phi công Mỹ tại Trại giam Hỏa Lò và khi được trao trả về nước năm 1973: Huy hiệu Bác Hồ của phi công Nguyễn Văn Cốc được trao tặng khi bắn rơi máy bay Mỹ năm 1967; Máy đo huyết áp, ống nghe của ông Đỗ Doãn Đại - Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai sử dụng để khám bệnh cho người dân và các nạn nhân sau những trận ném bom của máy bay Mỹ tại Hà Nội năm 1972; Thư của Trung tá Hải quân Walter Eugene Wilber viết gửi con trai trong thời gian ở Trại giam Fafilm đường Nguyễn Trãi (Hà Nội) nhân dịp Giáng sinh năm 1970…
