PGS.TS Võ Văn Minh, Chủ tịch Hội đồng trường Trường ĐH Sư phạm, ĐH Đà Nẵng cho rằng: Việc sửa đổi Nghị định số 99/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học là cần thiết, phù hợp với thực tế. Các nội dung Bộ GD&ĐT đề nghị Chính phủ sửa đổi là cơ bản rõ ràng.

Cùng với nhận định này, PGS.TS Võ Văn Minh đồng thời cho rằng, một số nội dung Dự thảo điều chỉnh đã rõ, nhưng vẫn chưa hết khó…

Làm rõ hơn, chi tiết hơn “điều kiện thành lập” trường và đại học

Đưa dẫn chứng cho ý kiến trên, PGS.TS Võ Văn Minh cho biết: Dự thảo đã đề nghị sửa đổi Điều 4 và Điều 5 của Nghị định số 99/2019/NĐ-CP. Trong đó, chủ yếu là làm rõ hơn, chi tiết hơn “điều kiện thành lập”trường và đại học.

Việc điều chỉnh này là cần thiết và Dự thảo đã thể hiện khá rõ, để các cơ sở giáo dục đại học thuận lợi hơn trong việc triển khai. Tuy nhiên, vấn đề căn bản vẫn là xác định lại mô hình phát triển đại học Việt Nam, mô hình quản lý nhà nước và quản trị cơ sở giáo dục đào tạo đại học, chứ không chỉ là thay tên gọi gắn với quy mô.

Mặt khác, xét về bản chất các mô hình quản trị của Đại học Quốc gia và Đại học vùng cũng phải khác với các mô hình quản trị đại học đa ngành như hiện nay. Do vậy, dù rõ nhưng vẫn khó.

Vấn đề thứ hai, theo PGS.TS Võ Văn Minh, phần lớn nội dung của Dự thảo lần này là điều chỉnh, bổ sung, sửa đổi Điều 7 và Điều 9 của Nghị định số 99/2019/NĐ-CP.

Cụ thể là “Điều 7. Quy trình, thủ tục thành lập, công nhận hội đồng trường; công nhận, bãi nhiệm, miễn nhiệm chủ tịch hội đồng trường, bổ nhiệm, miễn nhiệm thành viên khác của hội đồng trường; công nhận hiệu trưởng của trường đại học công lập” và “Điều 9. Thủ tục thành lập, công nhận hội đồng đại học; công nhận, bãi nhiệm, miễn nhiệm chủ tịch và các thành viên hội đồng đại học”.

Nội dung điều chỉnh 2 Điều này là rất quan trọng. Bởi vì thực tế sau hơn 3 năm triển khai thực hiện Nghị định số 99/2019/NĐ-CP, nhiều vấn đề phát sinh trong thực tế khi chuyển đổi mô hình quản trị ở cơ sở giáo dục đại học và cũng đã xuất hiện mới các văn bản pháp lý có liên quan, trong khi hướng dẫn thực hiện thì chồng chéo.

Chẳng hạn, Nghị định số 99/2019/NĐ-CP có hiệu lực thi hành từ ngày 15/2/2020, thì ngay sau đó một số văn bản dưới luật có liên quan cũng được ban hành, có một nội dung gây khó cho cơ sở khi áp dụng.

Cụ thể là: Nghị định số 115/2020/NĐ-CP ngày 25/9/2020 của Chính phủ quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức; Nghị định số 112/2020/NĐ-CP ngày 18/9/2020 của Chính phủ về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức; Nghị định số 90/2020/NĐ-CP ngày 13/8/2020 của Chính phủ về đánh giá, xếp loại chất lượng cán bộ, công chức, viên chức; Nghị định số 120/2020/NĐ-CP ngày 7/10/2020 của Chính phủ quy định về thành lập, tổ chức lại, giải thể đơn vị sự nghiệp công lập; Nghị định số 106/2020/NĐ-CP ngày 10/9/2020 của Chính phủ về vị trí việc làm và số lượng người làm việc trong đơn vị sự nghiệp công lập.

Đối với Điều 7 và Điều 9 được sửa đổi theo Dự thảo lần này là tương đối rõ. Theo đó, đã xác định cụ thể thành phần tập thể lãnh đạo cũng như xác định cấp có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận đối với Hiệu trưởng các cơ sở giáo dục công lập, để phù hợp với hướng dẫn tại Nghị định 115/2020 và quy định số 80-QĐ/TW của Bộ chính trị ngày 18/8/2022.

Ảnh minh họa/ITN.

Gỡ khó thực hiện quyền tự chủ về tổ chức, bộ máy và nhân sự

Thứ ba, PGS.TS Võ Văn Minh nhắc đến vấn đề mà các cơ sở giáo dục công lập gặp nhiều khó khăn, bất cập trong quá trình thực hiện, đó là quyền tự chủ về tổ chức, bộ máy và nhân sự.

Ngay sau Nghị định 99 ra đời, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 60/2021/NĐ-CP ngày 21/6/2021 quy định cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập. Dự thảo lần này cũng xác định điều chỉnh “Điều 13. Quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục đại học”. Tuy nhiên, Dự thảo cũng chỉ bổ sung thêm cụm từ “và pháp luật khác có liên quan” để cho rõ hơn về mặt văn bản.

Trong thực tế, mặc dù Nghị định 99 quy định “cơ sở giáo dục đại học công lập thực hiện quyền tự chủ về tài chính và tài sản theo quy định của Luật Giáo dục đại học, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học và các quy định hiện hành về cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập;” nhưng các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam cũng đâu có thể nào thực hiện điều gì vượt qua khỏi giới hạn “pháp luật khác có liên quan”.

Nên có thể nói, Dự thảo sửa đổi Nghị định 99 chỉ ghi thêm nội dung cho đầy đủ, chứ thực tế vẫn chưa thể tháo gỡ được khó khăn, vướng mắc đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập về tự chủ đại học.