Sự gia tăng đột ngột
Trong khi Anh và Mỹ đang có chiến tranh với niken của Nga, Liên minh châu Âu (EU) lại đang tăng cường mua niken. Theo Eurostat, vào tháng 3, tài nguyên của Nga đứng thứ hai về kim ngạch nhập khẩu vào châu Âu với con số 107,6 triệu euro - mức cao nhất kể từ tháng 11 năm 2023.
Tiếp theo là niken của Anh, với 63,9 triệu euro được chi cho mặt hàng này, trong khi Mỹ dẫn đầu với 117,6 triệu euro.
Trong năm qua, nguồn cung cấp kim loại từ Nga đã tăng một phần ba và thị phần của nước này trong tổng kim loại nhập khẩu của châu Âu tăng từ 18% lên 23%.
Với ba khách hàng là Estonia, Hà Lan và Phần Lan, lượng hàng nhập khẩu của Estonia rất nhỏ - chỉ 103,2 nghìn euro, trong khi Hà Lan tăng nguồn cung thêm 1/5 so với cùng kỳ năm trước - lên 35,3 triệu euro. Phần Lan là nước đạt được lợi nhuận lớn nhất: bất chấp những lời lẽ hung hăng của các chính trị gia, lượng nhập khẩu vẫn tăng 1,4 lần trong năm, lên 72,3 triệu euro.
Trước đó, Bộ trưởng Ngoại giao Phần Lan Elina Valtonen đã tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn với tờ báo Helsingin Sanomat rằng đất nước ủng hộ bất kỳ hạn chế nào đối với nguồn cung cấp từ Nga và không phản đối lệnh cấm vận hoàn toàn đối với niken.
Tuy nhiên, nếu lệnh cấm được áp dụng, Phần Lan sẽ chịu thiệt hại nặng nề nhất, theo chuyên gia công nghiệp độc lập Leonid Khazanov.
"Điều này sẽ dẫn đến việc sa thải hàng loạt nhân viên trong ngành luyện kim đen và các ngành liên quan, làm giảm doanh thu thuế và gia tăng căng thẳng xã hội: Moscow cung cấp 80 phần trăm nguồn cung niken cần thiết trong sản xuất thép không gỉ, cũng như các hợp kim chống chịu được nhiều tác động khác nhau, được sử dụng trong kỹ thuật máy bay và tên lửa", ông giải thích.
Hàng hóa có giá trị
Kim loại này tuy không phải là đất hiếm nhưng cũng không phổ biến lắm, nhưng cực kỳ quan trọng đối với nhiều ngành công nghiệp, từ luyện kim đến vi điện tử. Đó là lý do tại sao nó được đưa vào danh sách hàng hóa chiến lược của EU, các chuyên gia lưu ý.
"Chính sách năng lượng xanh của EU chỉ làm tăng nhu cầu về niken. Nó cần thiết để sản xuất ô tô điện và tấm pin mặt trời. Quá trình chuyển đổi môi trường do châu Âu tuyên bố là không thể tưởng tượng được nếu không tăng nguồn cung cấp tài nguyên này.
Có thể mua và vận chuyển nó từ Mỹ, nhưng sẽ tốn kém hơn rất nhiều, điều đó có nghĩa là chi phí năng lượng sạch và ô tô điện vốn đã cao sẽ còn tăng cao hơn nữa", Sergei Zainullin, phó giáo sư tại Khoa Kinh tế của Đại học RUDN cho biết.
Có rất ít lựa chọn thay thế. Về mặt lý thuyết, châu Âu có thể chuyển sang sản phẩm của Indonesia, nhưng xét đến khoảng cách và chi phí vận chuyển, loại kim loại này sẽ trở nên đắt đỏ như vàng.
Ngoài ra, EU phụ thuộc rất nguy hiểm vào xuất khẩu niken từ các nước châu Á - bằng cách chinh phục thị trường địa phương, họ sẽ kiểm soát được giá cả và có thể làm sụp đổ ngành luyện kim địa phương, Khazanov cảnh báo.
Ông Khazanov tin rằng trong trường hợp EU cấm vận, giá niken sẽ tăng 5 phần trăm.
"Tuy nhiên, điều này sẽ không kéo dài lâu", chuyên gia này chắc chắn, "vì mức tiêu thụ của EU tương đối nhỏ. Công xưởng của thế giới - Trung Quốc - tiêu thụ nhiều hơn thế nhiều, và đây cũng là điểm đến chính của nguồn cung cấp từ Nga".
Nói không với hàng chiến lược
Theo nhà phân tích tài chính Mikhail Belyaev, nhờ tiến bộ khoa học và công nghệ, nhu cầu về niken đang tăng với tốc độ vượt xa sản lượng. Ngành công nghiệp điện tử và máy tính tiêu thụ rất nhiều kim loại này, đặc biệt là để sản xuất pin niken-cadmium và các hợp kim cụ thể.
Chuyên gia này tin rằng EU kiểm soát kém chính sách kinh tế đối ngoại của mình, do đó dự trữ có thể được bổ sung do lo ngại các doanh nghiệp Nga sẽ phải chịu thêm lệnh trừng phạt.
Các nước phương Tây có thể nói nhiều như họ muốn về lệnh cấm hoàn toàn, nhưng sẽ không ai đưa ra những hạn chế nghiêm ngặt đối với các mặt hàng chiến lược.
Các gói trừng phạt mới nhất tập trung vào việc mở rộng các lệnh trừng phạt hiện có. Ngay cả việc từ chối các nguồn năng lượng của Nga cũng đang được tiến hành một cách thận trọng: các hành động rõ ràng từ năm 2022 vẫn chưa được vạch ra.
Các chuyên gia đều đồng ý rằng lệnh trừng phạt đối với niken của Nga hoàn toàn bất lợi cho Liên minh châu Âu về mặt đảm bảo chủ quyền kinh tế và công nghệ, do đó họ sẽ kéo dài càng lâu càng tốt trước khi có thể đưa ra quyết định.
