Mỗi ngày, Zhang Fan đều lướt qua danh sách việc làm tại trung tâm nghề nghiệp đại học nơi cô theo học để tìm việc. Zhang mong muốn được nhận vào làm giáo viên địa lý sau khi tốt nghiệp mùa hè này.
Tuy nhiên, cô gặp phải vấn đề là không một trường công lập nào tại tỉnh Hồ Bắc – quê nhà Zhang, đang tuyển dụng giáo viên vào thời điểm này. Zhang là một trong 440.000 sinh viên năm cuối sắp tốt nghiệp tại tỉnh Hồ Bắc – tâm dịch Covid-19 đầu tiên tại Trung Quốc.
Tình hình dịch bệnh Covid-19 tại Hồ Bắc hiện đã dần được kiểm soát. Cuộc sống tại một số khu vực đang dần trở lại bình thường. Thành phố Vũ Hán hồi đầu tháng 4 đã bỏ lệnh phong tỏa kéo dài 76 ngày để dập dịch Covid-19, nhưng những sinh viên sắp tốt nghiệp như Zhang vẫn đối mặt với tương lai đầy bất định.
Việc tìm việc làm với các em trở nên khó khăn hơn bao giờ hết do nhiều công ty lâm vào cảnh đóng băng, buộc phải cắt giảm nhân sự chứ chưa nói tới việc tuyển dụng.
Zhang chuẩn bị tốt nghiệp Đại học Khoa học và công nghệ Hồ Bắc (HBUST) trong hơn một tháng nữa, nhưng cô gái 24 tuổi vẫn chưa biết phải làm gì tiếp theo. Cô định xin tiếp tục theo học, nhưng chưa nhận được phản hồi từ bất cứ ngôi trường nào từng nộp đơn.
Thêm nữa, các trường học tại Hồ Bắc mới mở cửa trở lại sau khi phải đóng cửa hồi tháng 1 vì dịch Covid-19. Xin làm giáo viên là kế hoạch thứ hai của Zhang, nhưng việc này cũng không khả thi. Chỉ một số trường tư hoặc các trung tâm gia sư có nhu cầu tuyển dụng. Tất nhiên, với mức đãi ngộ không thể so sánh với các trường công.
Cuối cùng, Zhang cho biết, nếu không còn lựa chọn nào khác, cô sẽ xin vào làm việc tại một trường tư thục. Hàng nghìn sinh viên tại tỉnh Hồ Bắc cũng đang lâm vào tình cảnh tương tự như Zhang.
Không chỉ trong dịch Covid-19, tình trạng cạnh tranh việc làm tại Trung Quốc khá gay gắt, trong bối cảnh số sinh viên tốt nghiệp có bằng cấp gia tăng nhanh chóng trong những năm gần đây.
Năm nay, dự kiến khoảng 8,7 triệu sinh viên Trung Quốc sẽ tốt nghiệp, cao hơn 5,7 triệu người so với con số thống kê một thập kỷ trước. Một khảo sát năm 2019 do nền tảng tìm việc làm Zhaopin.com thực hiện cho thấy 88% sinh viên tốt nghiệp gặp khó khăn khi tìm việc làm.
Tại Hồ Bắc, tình hình thậm chí còn khó khăn hơn. Đây là nơi tập trung nhiều trường đại học nhất Trung Quốc với hơn 120 trường đại học, nhiều hơn Bắc Kinh 30 trường.
Vào thời điểm bình thường, sinh viên tốt nghiệp có thể tìm việc tại các khu công nghệ của thành phố Vũ Hán. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch covid-19, tình hình khó khăn hơn rất nhiều.
Liu Wenbin, Phó giám đốc trung tâm việc làm Đại học Vũ Hán – trường đại học thuộc top đầu của Trung Quốc, cho biết thậm chí những người có kinh nghiệm lâu năm tại trường cũng khó để giữ được việc làm trong năm nay.
“Hồi tháng 3, tháng 4 năm ngoái, khoảng 60-80 sinh viên được tuyển dụng mỗi ngày. Năm nay, con số giảm xuống còn 10 sinh viên”, ông Liu nói.
Ông Liu cho biết hầu hết các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhỏ tại Vũ Hán vẫn chưa mở cửa hoặc mới hoạt động trở lại và chưa có nhu cầu tuyển dụng. Thậm chí, nhiều nơi đã từ bỏ kế hoạch tuyển dụng thêm nhân sự do nền kinh tế chưa ổn định.
Trước thực trạng này, chính quyền trung ương và chính quyền tỉnh Hồ Bắc đã có nhiều biện pháp để kích thích thị trường việc làm. Hồi tháng 3, tỷ lệ thất nghiệp tại Trung Quốc giảm xuống còn 5,9% nhưng các nhà phân tích cho rằng con số này chưa phản ánh đúng thực trạng thất nghiệp tại quốc gia này.
Tại Hồ Bắc, các công ty quy mô nhỏ sẽ được nhận trợ cấp đặc biệt khi tuyển sinh viên mới tốt nghiệp. Bộ Giáo dục Trung Quốc hồi tháng 2 ra mắt trang web việc làm và kết nối với nhiều trang web tuyển dụng khác.
Tuy nhiên, việc kết nối sinh viên với nhà tuyển dụng – đặc biệt là các công ty nhỏ, vẫn là một thách thức trong bối cảnh việc tập trung đông người vẫn bị hạn chế.
Dịch Covid-19 bùng phát vào mùa xuân năm nay, trùng với thời điểm cao điểm tuyển dụng sinh viên mới ra trường tại Trung Quốc. Hàng năm, hàng trăm công ty địa phương sẽ tham dự các hội chợ việc làm tại Hồ Bắc vào gia đoạn này. Tuy nhiên, trong năm nay, các hoạt động này đã bị hoãn.
Nhiều đại học đã mở các cổng online để sinh viên sắp tốt nghiệp gửi CV tới nhà tuyển dụng và tham gia các video tuyển dụng trực tuyến. Tuy nhiên, nhiều công ty nhỏ không có bộ phận HR chuyên trách nên không đủ khả năng tuyển dụng online.
Tuy nhiên, những công ty này lại là nguồn tuyển dụng chính với sinh viên, theo lời ông Mei Xianchen, Phó giám đốc trung tâm việc làm Đại học HBUST.
Ông Mei cho hay, chỉ 30% lứa sinh viên tốt nghiệp khóa 2020 của nhà trường tìm được việc làm, so với con số ít nhất 60% cùng thời điểm năm ngoái.
Sinh viên cũng gặp nhiều khó khăn khi tìm việc làm online. Nhiều người gặp khó khăn khi sử dụng hệ thống và nộp CV. Zhang đã chán ngấy với quy trình phỏng vấn online.
Cô cho biết không thể thể hiện trọn vẹn các kỹ năng qua các video phỏng vấn, chẳng hạn như kỹ năng viết và trình bày trên bảng – vốn là một kỹ năng cần thiết với giáo viên và có thể giúp cô ghi điểm trong mắt nhà tuyển dụng.
Các chuyên gia hy vọng môi trường việc làm tại Hồ Bắc sẽ khởi sắc vào thời điểm cuối năm, trong điều kiện tỉnh này ngăn được đợt bùng phát dịch Covid-19 thứ 2.
Nền tảng việc làm 51job kết hợp với Bộ Giáo dục Trung Quốc cung cấp thông tin việc làm cho sinh viên tốt nghiệp tại Hồ Bắc. Zhang Qihao – chuyên gia tuyển dụng nhân sự của công ty, cho biết dù số vị trí tuyển dụng đăng trên 51job tại Hồ Bắc chỉ bằng khoảng 70-80% so với số tin tuyển dụng cùng kỳ năm ngoái, công ty này nhận định số việc làm sẽ tăng lên trong quý 2 và quý 3.
“Thường sẽ mất khoảng 3-6 tháng để nền kinh tế và thị trường việc làm phục hồi. Từ tháng 3, chúng tôi đã ghi nhận lượng tin tuyển dụng và CV tăng lên nhanh chóng”, Zhang Qihao cho hay. Theo chuyên gia này, tới 20/4, đã có 88.000 việc làm tại Vũ Hán được đăng trên trang web của 51job, tăng 166% so với một tháng trước đó.
Frank Long, chuyên gia kinh tế xã hội tại Đại học Vũ Hán, dự đoán tới tháng 1/2021 nền kinh tế Trung Quốc sẽ trở nên ổn định. Một số ngành dịch vụ, như nhà hàng và du lịch, bị ảnh hưởng nặng nề bởi giai đoạn phong tỏa, nhưng Long dự đoán cuộc khủng hoảng có thể đem đến cơ hội cho các sinh viên tốt nghiệp một số ngành, như kỹ thuật.
Theo Long, đại dịch cho thấy nhu cầu phát triển dịch vụ sức khỏe cộng đồng cũng như các ngành công nghiệp kỹ thuật cao như big data và phân tích.
Đại học Hồ Bắc hiện tìm cách xoa dịu những lo lắng của sinh viên sắp tốt nghiệp. Ông Liu cho biết văn phòng việc làm của nhà trường đã nhận được nhiều cuộc gọi từ sinh viên năm cuối để xin lời khuyên rằng các em nên làm gì trong thời điểm này.
Ông Liu khuyên các sinh viên hãy tự tin và kiên nhẫn vì Đại học Vũ Hán là một trong những ngôi trường top đầu Trung Quốc. Ông Liu cho rằng thế hệ trẻ ngày nay đặt yêu cầu quá cao với công việc đầu tiên sau khi tốt nghiệp. Điều này có thể khiến các em gặp khó khăn khi bắt đầu sự nghiệp, và trong thời điểm này, sinh viên nên có kỳ vọng hợp lý ở việc làm sau tốt nghiệp.
Ông Mei thuộc Đại học HBUST cũng cho sinh viên lời khuyên tương tự. Ông khuyến khích sinh viên đánh giá tình hình thực tế và có thể xem xét các công việc ít “thời thượng” hơn.
Nỗi lo lắng lớn nhất của ông Liu với sinh viên mới tốt nghiệp tại Vũ Hán là các em có thể bị phân biệt đối xử vì tới từ tâm dịch Hồ Bắc. Các em có thể gặp khó khăn trong việc tìm thuê nhà, hoặc bị các nhà tuyển dụng từ chối vì đến từ vùng dịch.
