SGK Toán 5 bộ Cánh Diều quán triệt tinh thần tinh giản- thiết thực- hiện đại

Đây là môn học được thầy cô, phụ huynh dành nhiều sự quan tâm, bởi lớp 5 có vai trò củng cố, hoàn thiện kiến thức, kĩ năng của cả cấp tiểu học đồng thời chuẩn bị bước đầu cho học sinh vào học lớp 6, năm đầu tiên của cấp THCS. Dịp này, PV đã có cuộc phỏng vấn với PGS.TS Đỗ Tiến Đạt, Chủ biên sách giáo khoa (SGK) Toán lớp 5 bộ Cánh Diều để làm rõ những thông tin liên quan đến sách.

PV: Thưa PGS.TS Đỗ Tiến Đạt, xin ông cho biết những thông tin cơ bản về SGK môn Toán lớp 5 bộ Cánh Diều?

PGS.TS Đỗ Tiến Đạt: SGK Toán 5 bộ Cánh Diều được Nhà xuất bản Đại học Sư phạm phối hợp với Công ty Đầu tư Xuất bản – Thiết bị giáo dục Việt Nam xuất bản gồm 2 quyển: Tập 1 và Tập 2. Sách đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt tại Quyết định số 4119/QĐ-BGDĐT ngày 01/12/2023 sử dụng cho học sinh lớp 5 trên phạm vi cả nước. Sách được biên soạn trên cơ sở bám sát Chương trình GDPT 2018 môn Toán, đáp ứng yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh, quán triệt tinh thần “tinh giản, thiết thực, hiện đại”.

PV: Trong SGK Toán lớp 5 bộ Cánh Diều học sinh sẽ được học những kiến thức nào?

PGS.TS Đỗ Tiến Đạt: Các em học sinh lớp 5 sẽ được học 4 chủ đề là: 1/Ôn tập và bổ sung về số tự nhiên, phân số. Số thập phân; 2/Các phép tính với số thập phân; 3/Hình học và đo lường; 4/Thống kê và xác suất; Ôn tập cuối năm.

Học ở lớp 5 sẽ có sự khác biệt so với lớp 4. Môn Toán lớp 5 có nhiệm vụ củng cố, hoàn thiện và tổng kết lại những kiến thức, kĩ năng cốt lõi nhất của cả cấp tiểu học. Trong đó, lưu ý một số điểm cụ thể như sau:

Về phân số: Xét trường hợp lấy mẫu số chung là tích của hai mẫu số (trong quy đồng, so sánh, cộng-trừ các phân số). Giảm nhẹ kiến thức liên quan đến hỗn số.

Về Số thập phân: Đọc, viết, so sánh, làm tròn số thập phân (đến hàng đơn vị, hàng phần mười, hàng phần trăm).

Các phép tính với số thập phân: Chỉ đề cập các phép tính nhân, chia một số với (cho) số thập phân ở dạng a,b và 0,ab.

Tỉ số và các bài toán liên quan: Tìm hai số khi biết tổng hoặc hiệu và tỉ số của hai số đó; Giải bài toán liên quan đến quan hệ phụ thuộc (trong đó đề cập quan hệ tỉ lệ thuận).

Tỉ số phần trăm: Chỉ đề cập đến 2 bài toán (tính tỉ số phần trăm của hai số; tìm giá trị phần trăm của một số cho trước). Không đề cập dạng bài “Tìm một số biết tỉ số phần trăm của số đó”.

Hình học và đo lường

a) Hình phẳng và Chu vi, Diện tích các hình phẳng: Học sinh được giới thiệu: Hình tam giác (nhọn, vuông, tù, đều) và Diện tích hình tam giác; Hình thang và Diện tích hình thang; Hình tròn và Chu vi, Diện tích hình tròn.

Thực hành vẽ đường cao của hình tam giác; vẽ đường tròn có tâm và độ dài bán kính hoặc đường kính cho trước.

b) Hình khối và Chu vi, Diện tích các hình khối: Hình hộp chữ nhật, Hình lập phương, Hình trụ và các Hình khai triển của chúng; Tính Diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích của Hình hộp chữ nhật, Hình lập phương.

Quán triệt quan điểm “tích hợp” của Chương trình GDPT 2018 môn Toán, trong SGK Toán 5 bộ Cánh Diều các nội dung Hình học được giới thiệu cùng với nội dung về Đo lường có liên quan. Ví dụ: giới thiệu Hình tam giác đi liền với Diện tích hình tam giác; giới thiệu Hình hộp chữ nhật đi liền với Diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích của Hình hộp chữ nhật

SGK Toán lớp 5 bộ Cánh Diều.

PV: Mục tiêu đặt ra đối với việc dạy và học SGK Toán lớp 5 bộ Cánh Diều là gì?

PGS.TS Đỗ Tiến Đạt: Học cái gì là cực kỳ quan trọng, đặc biệt là người thầy và nhà trường phải có định hướng. Học không phải để giúp học sinh giải được hệ thống các bài tập khó, lắt léo. Mục tiêu quan trọng nhất của việc học là góp phần rèn luyện nhân cách, năng lực và phẩm chất, giúp học sinh có kỹ năng sống, thái độ sống đúng đắn, bồi đắp nền tảng văn hóa và giá trị nhân văn của con người.

PV: SGK Toán 5 bộ Cánh Diều có những điểm gì mới, thưa PGS?

PGS.TS Đỗ Tiến Đạt: Trước hết vẫn cần tập trung thực hiện đổi mới phương pháp dạy học. Từ lớp 1 đến lớp 5, bộ sách Cánh Diều tập trung vào ý tưởng chính: dạy cách học, học cách nghĩ, cách giải quyết vấn đề, tạo cơ hội để hình thành phát triển các năng lực toán học cho học sinh; giáo viên và phụ huynh cố gắng chuyển từ lối dạy “rót kiến thức vào cái đầu rỗng” sang lối dạy “xây lắp giàn giáo” cho học sinh đi từ "trình độ hiện tại đến yêu cầu cần đạt", sắp đặt thành một chuỗi các hoạt động theo một tiến trình kĩ năng nhất định.

Trong sách Cánh Diều, mỗi chủ đề được phân chia thành các bài học, mỗi bài học được tổ chức theo tiến trình khám phá, phát hiện, tự kiến tạo tri thức của học sinh với các bước cụ thể là: Khởi động – Khám phá – Thực hành luyện tập – Vận dụng vào thực tế.

Thứ hai là đổi mới đánh giá: Đổi mới đánh giá thường xuyên và Đổi mới kiểm tra, đánh giá định kỳ.

Trong đánh giá thường xuyên, chú ý luôn quan sát từng hành vi, thao tác của học sinh để nhìn nhận, đánh giá cả quá trình. Nếu giáo viên chỉ đánh giá kết quả cuối cùng sẽ không khuyến khích được học sinh, không phù hợp với định hướng phát triển năng lực của học sinh.

Với kiểm tra, đánh giá định kỳ, các thầy cô thiết kế bài kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ cần quan tâm: Xây dựng ma trận các yêu cầu cần đạt và tính toán để các câu hỏi đạt ở mức độ nào, phối hợp các hình thức đánh giá ra sao. Trong SGK Toán 5 Cánh Diều các bài luyện tập, ôn tập chung là gợi ý cho một bài kiểm tra, đánh giá định kỳ. Các thầy cô nên tham khảo để có thể ra đề phù hợp.

Thứ ba, quán triệt tinh thần “Mang cuộc sống vào bài học – Đưa bài học vào cuộc sống”, chú trọng các hoạt động thực hành liên hệ kiến thức toán học với đời sống hàng ngày (đời sống cá nhân, gia đình, nhà trường, cộng đồng) hoặc gắn với các hiểu biết về văn hóa, khoa học kĩ thuật, lịch sử, địa lí, môi trường, biển đảo, kinh tế - xã hội, những xu hướng của giáo dục thế kỉ 21 như: Giáo dục tài chính, Giáo dục STEM…

Thứ tư, tổ chức các hoạt động thực hành và trải nghiệm cho học sinh thông qua các hoạt động liên quan đến ôn tập, củng cố kiến thức, kĩ năng, giải quyết vấn đề nảy sinh trong tình huống thực tiễn hoặc thông qua các bài “Em vui học toán” ở cuối mỗi chủ đề. Đây là hoạt động rất bổ ích và lí thú đối với học sinh.

Thứ năm, trước việc kêu gọi chuyển đổi số trong thời gian qua của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chúng tôi với sự trợ giúp của các đơn vị xuất bản đã cố gắng khai thác các ưu thế của công nghệ trong dạy học. Vì vậy, có thêm SGK điện tử Toán lớp 5 đi kèm với các bài học sắc nét, tương tác dễ hiểu. Các thầy cô hoàn toàn có thể sao chép những bài học trực quan, hình ảnh tương tác 3D vào các bài giảng ở trên lớp. Đây là công cụ hữu ích và tiện lợi cho giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học.

Thứ sáu, SGK Toán 5 bộ Cánh Diều liên kết với hệ thống các sách bổ trợ và tham khảo thiết yếu, bởi SGK giấy không thể chứa đựng tất cả mong muốn của giáo viên, không đảm nhiệm được hết các yêu cầu trong quá trình dạy học. Ví dụ, các thầy cô rất cần các sách giáo viên; học sinh cần có các sách bài tập. Hệ thống các sách bổ trợ này sẽ giúp thầy cô soạn bài dễ dàng hơn.

Cuối cùng, hình ảnh minh họa được chọn lọc để mang tính thông tin có nội dung dạy học, trang bị những hiểu biết về toán và phù hợp với học sinh. Đồng thời, khi học sinh không thể diễn tả bằng lời thì hình ảnh chính là công cụ dẫn nhập vào bài học.

Xin cám ơn thầy!