Theo tin của giới truyền thông, Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ đều dự kiến sẽ bắt đầu đưa vào sử dụng các máy bay chiến đấu tàng hình mới sớm nhất là vào năm 2028.
Athens đang mua những chiếc F-35 Lightning II do Mỹ thiết kế và chế tạo, trong khi Ankara đang tự phát triển và chế tạo những chiếc TF Kaan.
Cả hai quốc gia đều là thành viên Khối Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), nhưng họ cũng có những tranh chấp chính trị và lãnh thổ lâu dài, đồng thời các yêu sách đối lập của họ ở biển Aegean đã dẫn đến sự bế tắc trong việc giải quyết căng thẳng giữa hai quân đội, những cuộc đối đầu làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến tranh trong nội bộ liên minh NATO.
Nếu cả hai bên đều sử dụng máy bay chiến đấu tàng hình trong thập kỷ tới, điều đó có thể thay đổi bản chất của các trận không chiến giả định mà lực lượng không quân của họ thường xuyên tham gia trên biển Aegean.
Theo truyền thông Hy Lạp, Athens dự kiến sẽ bắt đầu nhận chiếc đầu tiên trong số ít nhất 20 máy bay F-35A trong khoảng thời gian từ năm 2028 đến năm 2033.
Ankara - bị cấm mua F-35 do mua hệ thống phòng không S-400 của Nga - dự kiến sẽ bắt đầu triển khai TF Kaan trong khung thời gian tương đương.
Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Vũ trụ Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, họ có thể giao 20 chiếc máy bay chiến đấu loại này đầu tiên vào năm 2028.
Mặc dù cả hai đều sắp có máy bay tàng hình, nhưng các máy bay này có thể có những khả năng khác nhau, nhưng vì TF Kaan vẫn chưa hoạt động nên thật khó để nói chúng sẽ thể hiện như thế nào trong một cuộc giao tranh.
“Không hoàn toàn rõ ràng TF Kaan sẽ hoạt động tốt như thế nào ở cấp độ tàng hình, nhưng có một điều chắc chắn là nó sẽ sử dụng động cơ cũ hơn và kém mạnh hơn GE-F110 của F-35” - Ryan Bohl, nhà phân tích cấp cao về Trung Đông và Bắc Phi tại công ty tình báo rủi ro RANE, nói với Insider.
Bohl cho biết, máy bay chiến đấu TF Kaan rất có thể sẽ “đóng vai trò thay thế dần dần” cho phi đội F-16 lớn của Thổ Nhĩ Kỳ thay vì là đối trọng với F-35 của Hy Lạp.
Điều này cho thấy rằng, ngay cả khi Công ty Hàng không Vũ trụ Thổ Nhĩ Kỳ (TAI) đáp ứng được thời hạn triển khai đầy tham vọng của TF Kaan, vẫn sẽ không thể phủ nhận là F-35 sẽ giúp Hy Lạp có lợi thế về công nghệ so với lực lượng không quân lớn hơn của Thổ Nhĩ Kỳ.
Ông George Tzogopoulos, học giả Viện Nghiên cứu châu Âu ở Nice (Pháp), tin rằng thời hạn nhận F-35 của Hy Lạp là thực tế hơn khung thời gian của Thổ Nhĩ Kỳ đối với TF Kaan, vì thời điểm nước này nhận máy bay chiến đấu tàng hình sẽ “phụ thuộc vào một số thông số chưa xác định”.
Tzogopoulos nói với Insider rằng, ngành công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ đã đạt được tiến bộ nhất định (ví dụ như chế tạo máy bay không người lái Bayraktar TB2), nhưng việc hoàn thiện và sản xuất máy bay tàng hình thế hệ thứ năm là một “nhiệm vụ hoàn toàn mới và khác biệt”.
Trong khi đó, Bohl cho biết, một số yếu tố có thể cản trở việc sản xuất TF Kaan kịp thời, bao gồm các cân nhắc về tài chính, ưu tiên chi tiêu quốc gia và quan hệ đối tác nước ngoài của Ankara.
Mặc dù việc giới thiệu máy bay chiến đấu tàng hình có thể tạo thêm một bước ngoặt mới cho các cuộc đối đầu trên biển Aegean, nhưng cả hai nhà phân tích đều cho rằng, tình hình sẽ rất nguy hiểm.
Trong những cuộc đối đầu đó, luôn có nguy cơ tính toán sai lầm do lỗi của phi công, mặc dù có lẽ cả Athens và Ankara sẽ thúc đẩy phát triển các giao tiếp nhằm tránh sự cố quân sự.
Bohl cho biết, nếu một trong hai bên có được khả năng tàng hình mới, họ có thể trở nên táo bạo hơn trong việc xâm phạm không phận của bên kia, làm căng thẳng quan hệ ngoại giao.
Nếu Thổ Nhĩ Kỳ kích hoạt S-400 - hệ thống khiến Ankara bị cấm mua F-35 - với phạm vi hoạt động bao trùm biển Aegean khi F-35 của Hy Lạp hoạt động, điều đó có thể ảnh hưởng đến quan hệ Mỹ-Hy Lạp “vì Mỹ rất lo ngại về việc hệ thống đó sẽ tìm cách nhắm mục tiêu vào F-35 và thông tin đó sẽ lọt vào tay Nga”.
Học giả Tzogopoulos nhận định, tình hình ở Aegean sẽ phụ thuộc vào kết quả của các cuộc đàm phán đang diễn ra giữa các nước nhằm giảm leo thang tình hình.
Nếu những cuộc đàm phán đó không đạt được thỏa thuận về tranh chấp Aegean đã kéo dài hàng thập kỷ qua, căng thẳng chắc chắn sẽ bùng phát trở lại.
Chuyên gia Tzogopoulos cho biết, nguy cơ xảy ra tai nạn trên không và cả trên biển sẽ rất cao ngay cả trước khi các máy bay chiến đấu tàng hình được dự kiến triển khai.
Vấn đề không phải là ở những chiếc máy bay mà là ý chí chính trị của giới chức lãnh đạo Athens và Ankara, để ngăn chặn khủng hoảng.
