Sau lần “tháo chạy” ngay trong đêm để tránh hiểm họa sạt lở từ quả đồi phía sau ký túc xá, gần 300 HS được di chuyển từ vùng biên giới xuống trung tâm huyện để học nhờ.
Bạt đồi xây trường học
Năm 2016, UBND tỉnh Quảng Nam đầu tư 63 tỷ đồng xây dựng Trường THPT Võ Chí Công (xã A Xan, huyện Tây Giang) với 2 giai đoạn đầu tư. HS 4 xã vùng cao biên giới Tr’Hy, A Xan, Ch’Ơm và Ga Ry không phải vượt hơn 50km đường rừng núi xuống trung tâm huyện trọ học. Một quả đồi đã được san ủi để có 2ha mặt bằng xây dựng trường. Ở giai đoạn 1 của dự án, Sở GD&ĐT Quảng Nam làm chủ đầu tư với mức phê duyệt hơn 33 tỷ đồng.
Công trình xây dựng Trường THPT Võ Chí Công gặp trắc trở ngay từ những ngày đầu thi công. Trong quá trình triển khai thi công đã phát sinh nhiều vấn đề như nguy cơ sạt lở, trượt đất ở thành taluy dương do địa chất yếu và mạch nước ngầm lớn, thời tiết mưa kéo dài… Theo kế hoạch, Trường THPT Võ Chí Công hoàn thành và đưa vào giảng dạy năm học 2017 – 2018 nhưng thi công chậm tiến độ mất một năm học.
Năm học 2018 – 2019, Trường THPT Võ Chí Công đi vào hoạt động với 3 lớp 10, 3 lớp 11. Chỉ 2 năm sau ngày khánh thành, tháng 10/2020, sau một đợt mưa lũ kéo dài, giáo viên nhà trường đã phải tổ chức sơ tán gần 300 HS ra khỏi ký túc xá ngay trong đêm. Một khối lượng lớn đất đá từ taluy dương của trường sạt lở xuống khu ký túc xá của HS và cả khu phòng học.
Sở GD&ĐT Quảng Nam cùng với UBND huyện Tây Giang đã thống nhất sẽ chuyển toàn bộ về học nhờ tại Trường THPT Tây Giang, cách đó 40km. Thời gian học nhờ dự kiến sẽ kéo dài cho đến hết năm học 2020 – 2021 nhưng cho đến thời điểm này, thầy và trò nhà trường vẫn đang phải học nhờ, ở tạm. HS được bố trí ở nội trú tại trụ sở cũ của Ban Tuyên giáo huyện Tây Giang. Trường THPT Tây Giang bàn giao 8 phòng, trong đó có 7 phòng học và 1 phòng làm việc để Trường THPT Võ Chí Công tổ chức dạy - học.
Ông Nguyễn Công Tươi – Hiệu trưởng Trường THPT Võ Chí Công cho biết: “Ngoài việc sạt lở khu KTX thì việc di chuyển HS còn để phục vụ cho triển khai thi công xây dựng giai đoạn 2. Trong đó, đơn vị thi công sẽ phải có giải pháp xử lý sự cố sạt lở ta luy dương”. Trước đó, năm 2019, UBND tỉnh Quảng Nam tiếp tục phê duyệt dự án Trường THPT Võ Chí Công giai đoạn 2 với mức đầu tư gần 30 tỷ đồng do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh làm chủ đầu tư và khởi công vào đầu tháng 8/2020.
Hơn một năm học qua, gần 250 HS của Trường THPT Võ Chí Công phải sinh hoạt trong điều kiện hết sức thiếu thốn. Nhà ăn và bếp ăn của HS được triển khai thi công theo dạng nhà sắt lắp ghép. Sàn nhà ăn chỉ là nền đất lởm chởm, ẩm ướt và nhầy nhụa bùn vào mùa mưa. Để đủ chỗ ở cho HS, một phòng nội trú có sức chứa từ 40-60 em, giữa phòng nọ và phòng kia phải ngăn bằng tấm bạt.
Xây kè tiền tỷ có giữ được trường?
Trong suốt một năm học qua, tập thể Hội đồng sư phạm Trường THPT Võ Chí Công đã rất nỗ lực để bù đắp cho HS khi phải chịu sự xáo trộn nơi ăn chốn ở. Nhà trường đã tăng cường thêm một quản sinh để quản lý HS nội trú ở nơi ở mới. Thầy cô giáo thường xuyên động viên tinh thần, hỗ trợ thêm HS trong các giờ tự học… Bríu Lựa (HS lớp 12/1) cho biết, mấy năm qua, trường di chuyển địa điểm học, việc đi lại, ăn ở càng thêm khó khăn với em. Nhưng chính sự động viên, hỗ trợ của các thầy cô giáo đã giúp em bám trường, bám lớp.
Tháng 1/2021, UBND tỉnh Quảng Nam đã tổ chức kiểm tra, khảo sát thực tế tiến độ thi công giai đoạn 2 công trình và kè chống sạt lở dự án Trường THPT Võ Chí Công. Theo thông tin từ Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh thì trong quá trình thi công san nền, do hạng mục kè chống sạt lở đất chưa đảm bảo nên UBND tỉnh thống nhất cho bổ sung thiết kế kè chắn đất ở phần taluy dương. Tuy nhiên, do vướng công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng nên hạng mục này vẫn chưa được triển khai. Dưới chân công trình này còn có 6 hộ dân sinh sống.
UBND huyện Tây Giang đã có kiến nghị với UBND tỉnh Quảng Nam về việc sớm có phương án khắc phục sạt lở để ổn định việc dạy – học của Trường THPT Võ Chí Công. Về vấn đề này, UBND tỉnh đã xây dựng phương án bổ sung 29 tỷ đồng để xây dựng bờ kè chống sạt lở cho Trường THPT Võ Chí Công. Được biết, Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh không thông qua phương án này mà sẽ tìm một địa điểm an toàn để xây dựng Trường THPT Võ Chí Công. Công trình Trường THPT Võ Chí Công hiện nay sẽ được tính toán để sử dụng cho mục đích khác.
Ông Hà Thanh Quốc – Giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Nam cho biết: “Việc chọn địa điểm để xây dựng Trường THPT Võ Chí Công không phải do Sở GD&ĐT quyết định mà được. Vị trí xây dựng trường là do huyện khảo sát và lựa chọn”. Còn nhớ, trong chuyến khảo sát tiến độ thi công Trường THPT Võ Chí Công ở thời điểm tháng 9/2017, ông Bh’riu Liếc – lúc đó là Bí thư Huyện ủy Tây Giang khẳng định vị trí đang xây dựng ngôi trường là địa điểm hợp lý nhất. Nếu chọn địa điểm khác thì 3 năm nữa cũng chưa chắc có được trường học.
Ông Hà Thanh Quốc thừa nhận rằng, với đặc thù ở miền núi là đất thì rộng nhưng địa hình đồi núi là chủ yếu. Mặt bằng đủ rộng và an toàn thì gần như là không có. Để đủ đất xây trường học thì phải bạt núi. Và lúc đó, đã có sự can thiệp vào đặc tính tự nhiên, sẽ tiềm ẩn những nguy cơ mất an toàn như sạt lở.
Năm học 2020 - 2021, rất nhiều trường học ở các huyện miền núi Quảng Nam, từ Nam Trà My, Bắc Trà My, Đông Giang, Tây Giang, Phước Sơn… đều bị ảnh hưởng bởi sạt lở, vùi lấp trường học, khu KTX, nhà công vụ của GV chứ không chỉ riêng gì Trường THPT Võ Chí Công… Từ câu chuyện của Trường THPT Võ Chí Công cho thấy, việc chọn địa điểm xây dựng trường phải tôn trọng mặt bằng tự nhiên, bởi hiện nay tình trạng sạt lở ở miền núi rất nhiều.
