Các nhà khảo cổ gần đây đã phân tích hơn 5.000 đồ tạo tác kim loại cổ đại, có niên đại đầu thời đại đồ đồng (2150 - 1700 trước Công nguyên), từ khoảng 100 chỗ cất giấu bí mật xung quanh Trung Âu. Họ tìm thấy kho chứa các vật tương tự - “xương sườn”, vòng cổ hoặc lưỡi rìu - có cùng kích thước và trọng lượng.
Sự đồng nhất tương đối này, cùng với thực tế là các đồ vật được phát hiện thành bó hoặc thùng, thay vì riêng lẻ, cho thấy chúng đại diện cho các tiêu chuẩn giá trị từng được công nhận và sử dụng như một dạng tiền ban đầu ở vùng xa xôi phía Bắc như Scandinavia, các nhà khảo cổ cho biết trong nghiên cứu mới.
“Để được coi là tiền - trước khi tiền xu ra đời - cổ vật phải được sản xuất với số lượng lớn; dùng để trao đổi hàng hóa và được tiêu chuẩn hóa theo một cách nào đó, chẳng hạn như theo ngoại hình hoặc trọng lượng”, Maikal Kuijpers, nhà khảo cổ tại Đại học Leiden (Hà Lan) cho biết.
Con người trao đổi hàng hóa dựa trên giá trị của chúng từ trước thời kỳ Đồ Đồng. Người thời kỳ Đồ Đá mới thường trao đổi dao găm làm từ đá lửa. Nhưng các trao đổi này coi mỗi con dao găm cá nhân là một vật phẩm uy tín riêng biệt, thay vì là một loại vật phẩm được tiêu chuẩn hóa.
Maikal Kuijpers cho biết thêm: “Đó là một khía cạnh quan trọng của nhóm đồ vật từ thời đại Đồ Đồng. Chúng được tiêu chuẩn hóa một cách có chủ đích, rõ ràng”. Kuijpers và đồng tác giả Popa, một nhà nghiên cứu hậu tiến sĩ về khảo cổ học tại Đại học Leiden, đã công bố phát hiện của họ trên tạp chí PLOS One.
Những cổ vật thời Đồ Đồng ở Trung Âu rõ ràng đã tiêu chuẩn hóa, Kuijpers nhận định. Chúng không thực sự đồng nhất như tiền giấy hay tiền xu ngày nay. Nguyên nhân là các nền văn minh thời kỳ đó chưa phát triển hệ thống cân đo chính xác và nhiều khả năng người dân chỉ ước lượng cân nặng của vật thể bằng tay.
Kuijpers và Popa cân thử 2.639 vòng cổ, 1.780 thanh kim loại và 609 lưỡi rìu, sau đó so sánh cân nặng của chúng. Kết quả, một vật thể nặng 176 - 217 gram sẽ được coi là nặng bằng nhau và bằng 196 gram - mức cân nặng tiêu chuẩn thời đó.
Ngoài việc cung cấp cái nhìn sơ lược về các giao dịch thời kỳ Đồ Đồng, những phát hiện này đặt ra những câu hỏi hấp dẫn về sự phát triển của trí thông minh con người và khả năng giải quyết vấn đề. “Làm cách nào người xưa nghĩ đến hệ thống cân đo, tri thức tiến hóa như thế nào qua thời gian và nhận thức của con người phát triển ra sao”, Kuijpers đặt câu hỏi.
