Một trong những nội dung nhận được sự chú ý trong báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội về tình hình phòng, chống dịch Covid-19; việc lãnh đạo, chỉ đạo, xử lý, phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm trong công tác phòng, chống dịch là vụ việc “thổi” giá kit xét nghiệm Covid-19.
Báo cáo cho biết, từ khi xuất hiện dịch đến nay, Chính phủ, Thủ tướng đã có nhiều chỉ đạo thông qua các nghị quyết, công điện, thông báo và thường xuyên chỉ đạo tại các cuộc họp trực tuyến toàn quốc, các văn bản, kết luận riêng.
Theo đó, nghiêm cấm, chống mọi biểu hiện, hành vi lợi dụng để tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm trong mua sắm trang thiết bị, thuốc, sinh phẩm, kít xét nghiệm, tiêm chủng vắc-xin... và giao các cơ quan chức năng kịp thời nắm bắt tình hình, tăng cường thanh tra, kiểm tra, điều tra, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật nếu có sai phạm.
Về các vi phạm của Công ty Việt Á, báo cáo khẳng định đây là vụ việc vi phạm pháp luật nghiêm trọng đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an tiến hành điều tra và khởi tố các cá nhân vi phạm.
Công ty Việt Á đã lợi dụng tình trạng dịch bệnh để trục lợi; một số cá nhân đã vi phạm các quy định trong tổ chức thực hiện mua sắm, đấu thầu và lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Những sai phạm trong vụ việc này đã quá rõ ràng, đã có cá nhân bị truy tố. Tuy nhiên điều quan trọng hơn là cần làm rõ nhiều vấn đề để có giải pháp phù hợp, từ đó không xảy ra những sự việc tương tự.
Cụ thể như ý kiến của một đại biểu Quốc hội khi trả lời báo chí là đúng, sai thế nào, vi phạm ra sao? Trách nhiệm của Bộ Khoa học & Công nghệ, Bộ Y tế thế nào? Có sự bao che, tiếp tay hay không? Có sự cấu kết của CDC các tỉnh, thành phố với Công ty Việt Á để nâng khống giá không?
Lý do để đưa ra những vấn đề này là bởi Bộ Khoa học & Công nghệ có trách nhiệm chủ trì, thành lập Hội đồng thẩm định cấp quốc gia về khoa học, để thẩm định chất lượng bộ kit xét nghiệm. Về chi phí, theo thông tin của Bộ Khoa học & Công nghệ, kit xét nghiệm Covid-19 do Học viện Quân y phối hợp với Công ty Việt Á nghiên cứu sản xuất là sản phẩm của một nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp quốc gia, với tổng kinh phí chi từ ngân sách cho nhiệm vụ này gần 19 tỷ đồng.
Vậy trách nhiệm của Bộ thế nào? Ngoài vấn đề này, Bộ còn có trách nhiệm khi đăng tải trên Cổng thông tin điện tử rằng bộ kit test này đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận - dù sau đó Bộ “đính chính” thông tin rằng do tổng hợp từ báo chí. Đây là việc rất vô lý, thậm chí thiếu trách nhiệm, không nhận trách nhiệm.
Về phía Bộ Y tế, trách nhiệm ở đây là giá kit test. Cơ sở nào để Bộ Y tế có văn bản đưa ra mức giá “trần” 470 nghìn đồng/bộ? Trách nhiệm của Bộ trong kiểm tra, giám sát, tổ chức thực hiện nhiệm vụ chuyên môn ra sao? Trách nhiệm của Bộ về chuyên môn và quản lý Nhà nước thế nào khi cán bộ vi phạm đấu thầu, đấu giá mua sắm trang thiết bị y tế - vị đại biểu Quốc hội này nhấn mạnh.
Hiện nay, vụ việc này đã được Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đưa vào diện Ban Chỉ đạo theo dõi. Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản chỉ đạo khẩn trương tiến hành điều tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật, lợi dụng dịch bệnh để trục lợi bất chính.
Tuy nhiên, đây không chỉ đơn thuần là một vụ án tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm đơn thuần, mà là vấn đề đạo đức công vụ, diễn ra trong bối cảnh cả nước gồng mình chống dịch, đội ngũ y, bác sĩ đã và đang vất vả ngày đêm nơi tuyến đầu, doanh nghiệp và người dân khốn đốn vì gánh nặng chi phí xét nghiệm... cho nên phải được xử lý nghiêm minh.
