Ứng cử viên Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhiều lần tuyên bố Mỹ sẽ rời khỏi NATO, đến nỗi nhiều người chỉ trích ông nói rằng, vấn đề không phải là liệu ông có từ bỏ liên minh quân sự hay không mà là liệu ông tái đắc cử tổng thống trong cuộc bầu cử vào cuối năm.
Trong các cuộc phỏng vấn với các cựu quan chức an ninh quốc gia và chuyên gia quốc phòng của ông Trump, nếu tái đắc cử, ông Trump cũng khó có thể rời NATO ngay lập tức.
Và ngay cả khi ông Trump không tuyên bố Mỹ rời NATO, điều đó không có nghĩa là khối quân sự NATO sẽ tồn tại nguyên vẹn trong nhiệm kỳ thứ hai của ông.
Để Mỹ ở lại khối, ông Trump không chỉ mong đợi các thành viên tăng mạnh chi tiêu cho NATO, mà còn thực hiện điều mà một chuyên gia quốc phòng trong nhóm cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump, Dan Caldwell mô tả là "sự định hướng lại triệt để" với NATO.
Cố vấn Caldwell cho biết: "Chúng tôi thực sự không còn lựa chọn nào nữa. Nợ công của Mỹ tăng cao, tình trạng tuyển quân chậm lại và cơ sở công nghiệp quốc phòng không thể theo kịp thách thức từ các đối thủ ngang hàng".
Xuyên suốt quá trình tranh cử của ông Trump đều chưa chỉ định một nhóm an ninh quốc gia mới hoặc công khai chấp nhận một chương trình nghị sự mới cho NATO.
Tuy nhiên các cựu quan chức và chuyên gia đã phác thảo về việc làm thế nào để thúc đẩy châu Âu hướng tới một cấu trúc an ninh theo ý muốn của ông Trump.
Giới chuyên gia cho rằng, Mỹ vẫn duy trì 'chiếc ô hạt nhân' của mình trên khắp châu Âu nếu ông Trump thắng cử bằng cách duy trì sức mạnh không quân tại các căn cứ ở Đức, Anh và Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như lực lượng hải quân của mình tại đây.
Cùng với đó, phần lớn bộ binh, thiết giáp, hậu cần và pháo binh cuối cùng sẽ chuyển từ Mỹ sang cho đồng minh ở châu Âu.
Người gần đây từng là cố vấn cấp cao cho Russell Vought, cựu quan chức cấp cao thời chính quyền Trump là ông Caldwell, được bổ nhiệm làm Giám đốc chính sách cho Đại hội toàn quốc của Đảng Cộng hòa vào tháng 5, cho biết sự thay đổi mà họ hình dung sẽ liên quan đến "việc giảm đáng kể vai trò an ninh của Mỹ ở châu Âu".
Trong kế hoạch mới nổi của ông Trump còn nói đến hệ thống NATO hai lớp. Ý tưởng này lần đầu tiên được đề xuất bởi một cựu quan chức cấp cao khác của chính quyền Trump, Trung tướng đã nghỉ hưu Keith Kellogg.
NATO hai lớp có nghĩa là các quốc gia thành viên chưa đạt được mục tiêu chi 2% GDP cho quốc phòng sẽ không được hưởng sự hào phóng về quốc phòng và đảm bảo an ninh của Mỹ.
NATO hai lớp sẽ được thực hiện bất chấp Điều 5 của NATO, vốn buộc mọi thành viên phải thực hiện hành động để hỗ trợ bất kỳ thành viên nào bị tấn công.
Tuy nhiên, nhóm cố vấn của ông Trump lưu ý rằng ngôn ngữ trong Điều 5 rất linh hoạt và không yêu cầu bất kỳ thành viên nào phải đáp trả bằng vũ lực quân sự.
Giải pháp cho cuộc xung đột kéo dài hai năm rưỡi ở Ukraine cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong các kế hoạch của ông Trump cho NATO.
Là một phần của kế hoạch cho Ukraine chưa từng được báo cáo trước đây, ông Trump cân nhắc một thỏa thuận, theo đó NATO cam kết không mở rộng thêm về phía Đông — cụ thể là với Ukraine và đàm phán với Tổng thống Putin về việc Moskva có thể kiểm soát bao nhiêu lãnh thổ Ukraine.
Tờ Politico cho rằng, cách tiếp cận của ông Trump không khác gì một cuộc cách mạng của NATO. Mỹ là nước đóng góp lớn nhất cho các hoạt động của NATO, năm 2023, Mỹ chi 68% cho các hoạt động của NATO.
Tại cuộc họp mới đây với Tổng thống Mỹ Joe Biden tại Washington, Tổng thư ký NATO sắp mãn nhiệm Jens Stoltenberg đã thông báo rằng 23 trong số 31 thành viên NATO ngoài Mỹ hiện sẽ đạt được mục tiêu chi 2% GDP cho quốc phòng của liên minh.
"Con số này cao hơn gấp đôi so với 4 năm trước", ông Stoltenberg cho biết. Bộ trưởng Quốc phòng đức Boris Pistorius thậm chí còn kêu gọi Đức tăng tới 3,5 % GDP cho quốc phòng. Và ngay cả khi Đức đạt được mục tiêu đó, nhóm cố vấn của ông Trump cho rằng vẫn chưa đủ.
Elbridge Colby, lãnh đạo nhóm phát triển Chiến lược Quốc phòng Quốc gia của ông Trump nói: "Tôi ủng hộ việc duy trì liên minh Bắc Đại Tây Dương, nhưng tôi nghĩ cách duy nhất để làm điều đó là họ phải gánh vác nhiều gánh nặng hơn nữa".
