Xây Đền thờ Bác giữa mưa bom bão đạn
AHLLVTND Phạm Thị Bay, thường gọi là cô Ba Bay, sinh ra và lớn lên tại xã Hưng Mỹ (Cái Nước, Cà Mau), một vùng quê nghèo nhưng giàu truyền thống cách mạng. Năm 1955, khi mới 16 tuổi, cô gái trẻ đã tham gia cách mạng. Đến năm 1969, khi 30 tuổi, cô Bay giữ chức Phó Bí thư xã Hưng Mỹ.
Tháng 9/1969, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra cam go, quyết liệt, tin Bác Hồ từ trần lan đến Cà Mau khiến ai nấy đều xót thương, tiếc nuối vô hạn. Thời điểm ấy, cán bộ, đảng viên và nhân dân xã Hưng Mỹ, huyện Cái Nước đã bất chấp bom đạn, tổ chức lễ tang và quyết tâm xây dựng một ngôi đền thờ để bày tỏ lòng biết ơn, hiếu kính với Bác.
Với vai trò Phó Bí thư xã, AHLLVTND Phạm Thị Bay trực tiếp đứng ra vận động người dân xây dựng đền thờ. Vị trí được chọn là ngã ba Đầu Sấu, trên phần đất của gia đình ông Nguyễn Văn Cung (ấp Rau Dừa, xã Hưng Mỹ). “Chúng tôi chọn nơi này vì thuận tiện đi lại và cách xa đồn giặc.
Do người dân khi ấy sống trong vùng kìm kẹp nên việc xây dựng phải diễn ra bí mật. Không ai bảo ai, người góp công, người góp của. Chỉ trong khoảng 10 ngày, một ngôi Đền thờ Bác bằng cây lá địa phương đã hình thành. Dù đơn sơ nhưng vẫn rất uy nghiêm. Lúc đó, mọi người chỉ gọi là nhà thờ Bác Hồ, chưa gọi là đền thờ”, bà Ba Bay kể lại.
Bà cũng nhớ lại ngày khánh thành đền thờ: Cán bộ và nhân dân long trọng tổ chức lễ rước ảnh Bác Hồ - bức ảnh làm bằng lụa đặt trong khung gỗ hình chữ nhật. Không lâu sau, địch nghe tin về ngôi đền nên nhiều lần tổ chức tấn công, quyết đốt phá.
Tuy nhiên, nhờ sự cảnh giác và tinh thần chiến đấu quả cảm của du kích, với hầm hào, bãi chông được bố trí dày đặc, địch đã bị đẩy lùi nhiều lần, không thực hiện được âm mưu phá hoại.
Tuy nhiên, do được dựng bằng vật liệu đơn sơ, ngôi Đền thờ Bác nhanh chóng xuống cấp. Trong bối cảnh kháng chiến chống Mỹ bước vào giai đoạn ác liệt, chính quyền và nhân dân chưa có điều kiện xây dựng lại.
Quyết tâm đánh thắng giặc để xây lại Đền thờ Bác
Năm 1973, bà Phạm Thị Bay được điều động làm Bí thư xã Tân Hưng Đông (huyện Cái Nước). “Tại Đại hội do Tỉnh ủy tổ chức, tôi hứa sẽ giải phóng Chi khu Cái Nước trước tháng 12/1974 bằng tinh thần tự lực, tự cường. Nhưng khi ấy, ở Tân Hưng Đông, tương quan lực lượng rất chênh lệch. Bộ đội địa phương chỉ có hơn 10 người, thiếu vũ khí, trong khi địch có hơn 200 quân được trang bị đầy đủ”, bà Bay nhớ lại.
Trước tình hình đó, xác định phải làm công tác tư tưởng trước, tạo sự chuyển biến trong nội bộ đảng viên, bà Bay gấp rút tổ chức Đại hội Đảng bộ xã. Ngày 3/10/1974, tại Đại hội đảng viên xã Tân Hưng Đông, thay mặt Đảng ủy, bà Phạm Thị Bay đọc Di chúc Bác Hồ, phát động tinh thần tiêu diệt quân xâm lược và tuyên bố trước toàn thể cán bộ, đảng viên: Đại hội chỉ khai mạc, đến khi giành được chiến thắng giải phóng Chi khu Cái Nước mới bế mạc, nếu không, đại hội sẽ không kết thúc.
Đứng trước bàn thờ Bác Hồ, Bí thư Đảng ủy xã Phạm Thị Bay thề quyết tâm đánh thắng trận Chi khu Cái Nước và sau đó sẽ xây dựng lại Đền thờ Bác ngay trên nền đất giặc đóng quân.
Sau lễ khai mạc, bà bắt đầu thu thập vũ khí, đạn dược từ các đồn địch đã bị chiếm, hoặc từ những quả bom địch thả xuống nhưng chưa nổ. Nhiều lần bà đối mặt với hiểm nguy. Khi đã chuẩn bị đầy đủ, bà lãnh đạo bộ đội địa phương, du kích, phụ nữ, binh vận… bao vây Chi khu Cái Nước, cô lập địch tại chỗ, chặn mọi con đường tiếp viện.
Cuộc chiến kéo dài khiến cả ta và địch đều cạn kiệt sức lực. Tuy nhiên, nhờ sự ủng hộ của nhân dân và lợi thế địa hình, ta giành được ưu thế. Đến đêm thứ 15, địch buộc phải tháo chạy, bỏ đồn. Chi khu Cái Nước được giải phóng.
Sau chiến thắng, bà Bay cùng các đảng viên xã tổ chức tổng kết đại hội, báo công với Bác và tưởng niệm những đồng chí đã hy sinh. Đại hội kéo dài tổng cộng 83 ngày - một kỳ đại hội đặc biệt trong lịch sử cách mạng địa phương.
Ngay sau khi giải phóng Chi khu Cái Nước, giữ đúng lời hứa trước vong linh Bác, bà Phạm Thị Bay một lần nữa phát động nhân dân và các đoàn thể đóng góp công sức xây dựng Đền thờ Bác tại vị trí mới trên nền đất Chi khu Cái Nước cũ (nay là thị trấn Cái Nước, huyện Cái Nước). Công trình khởi công ngày 5/1/1975 và khánh thành ngày 29/3/1975 trong không khí trang nghiêm, quy tụ đông đảo nhân dân đến dự, thắp hương và báo công dâng Bác.
Ngôi đền được xây dựng theo lối kiến trúc hai tầng mái lợp ngói, có bốn cửa ra vào quay về bốn hướng. Tường và trần đóng bằng ván ép dầu, kèo nhà đúc bê tông cốt sắt, bên trong chính điện đặt tượng Bác làm bằng thạch cao.
Những năm sau, Huyện ủy và UBND huyện Cái Nước tiếp tục đầu tư kinh phí tu bổ, tráng sân, xây cổng, rào kiên cố và trồng nhiều hoa kiểng, cây xanh trong khuôn viên, tạo nên không gian khang trang, sạch đẹp cho ngôi đền.
Ngày 26/3/1996, Đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh tại thị trấn Cái Nước, huyện Cái Nước được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, trở thành địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ. Di tích là minh chứng sống động thể hiện lòng tôn kính sâu sắc của nhân dân Cà Mau và người dân huyện Cái Nước dành cho vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc.
Với những chiến công đặc biệt xuất sắc, ngày 6/11/1978, bà Phạm Thị Bay vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Bà là một trong số ít phụ nữ ở vùng đất tận cùng của Tổ quốc được nhận danh hiệu cao quý này và vẫn còn sống đến nay.
Ở tuổi xế chiều, bà Ba Bay luôn là tấm gương sáng, không ngừng giáo dục con cháu trong gia đình cũng như cán bộ, đảng viên tại địa phương phát huy truyền thống yêu nước, tích cực học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, góp phần vào sự phát triển của quê hương, đất nước. Câu chuyện của bà là minh chứng sống động cho tinh thần yêu nước, lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, với Bác Hồ và khát vọng độc lập dân tộc của nhân dân miền Nam.
