San Agustin trở thành khu định cư vào khoảng năm 3.300 trước Công nguyên, nhưng phải từ thế kỷ thứ 6 đến thế kỷ thứ 14 sau Công nguyên, hậu duệ của những người định cư đầu tiên mới tạo ra các tác phẩm chạm khắc trên đá và các khu chôn cất rất ấn tượng.
Thật không may, các cuộc tấn công bởi giặc ngoại xâm đã buộc công dân của thành phố phải rời khỏi vùng đất này vào khoảng giữa năm 1.300 - 1.400 sau Công nguyên.
Nền văn hóa tiền Inca ở San Agustin được bao quanh bởi sự bí ẩn. Không ai biết tên thật của họ. Không có thông tin liên quan đến cấu trúc xã hội hoặc chính trị.
Các nhà khoa học đã tìm thấy một loại chữ viết tại địa điểm này, nhưng không thể dịch nó. Hầu hết những gì được biết về xã hội này đến từ việc giải thích những bức tượng chạm khắc và những tàn tích khác.
Hầu hết các tác phẩm chạm khắc trên đá ở San Agustin được tạo ra từ năm 100 đến năm 1.200 sau Công nguyên. Chúng được chạm khắc từ đá núi lửa và có chiều cao thay đổi từ 20cm đến 7m, bao gồm các hình đại diện của con người, quái vật, động vật như rắn, chim và báo đốm.
Hầu hết các bức tượng đều liên quan đến nghi lễ tang ma, thế giới siêu nhiên và sức mạnh của người chết.
Một trong những bức tượng nổi tiếng nhất là Nhị tự, một tác phẩm khắc trên đá với 2 đầu ghép vào nhau tạo thành một đầu giống như con mèo ở phía trước.
Nó tượng trưng cho sự kỳ diệu của một thầy cúng. Hình khắc đại bàng đang tóm lấy rắn bằng móng vuốt của nó thể hiện sự sáng tạo cũng như hệ thống phân cấp chính trị và quyền lực.
La Fuente de Lavapatas là một đài phun nước linh thiêng được sử dụng trong các phòng tắm cho nghi lễ và tôn giáo. Đây là hình ảnh công phu nhất trong số các tác phẩm chạm khắc.
Nước cho đài phun chảy qua một mê cung và kênh đào được chạm khắc trong nền tảng của dòng suối. Các hình chạm khắc bao gồm rắn, cóc, rùa và cự đà cùng với hình dạng và khuôn mặt người.
Ngoài việc chiêm ngưỡng các bức tượng ấn tượng và các tác phẩm chạm khắc khác, du khách cũng được hoan nghênh khám phá một số khu chôn cất đã được khai quật và tái tạo tại San Agustin.
Động đất, xói mòn và sự can thiệp của con người đã làm thay đổi một số lăng mộ, nhưng các nhà khoa học đã bảo tồn yếu tố đá cự thạch và bố cục bằng các kỹ thuật xây dựng ban đầu.
Các nhà khảo cổ biết rất ít về những người thợ điêu khắc đá ở San Agustin. Tuy nhiên, bằng cách nghiên cứu những gì họ để lại, người ta tin rằng, những người này là những nhà toán học lão luyện và nghệ nhân với óc sáng tạo và trí tưởng tượng tuyệt vời. Nhiều bí ẩn sẽ được giải đáp khi các cuộc khai quật tiếp tục diễn ra.
