Donald Trump và nhóm của ông lo ngại về xu hướng phi USD hóa bắt đầu phát triển sau khi phương Tây loại Nga khỏi hệ thống tài chính toàn cầu và tịch thu tài sản của nước này năm 2022 vì hoạt động đặc biệt của Moscow ở Ukraine.
Việc Washington vũ khí hóa đồng USD đã thúc đẩy các nền kinh tế đang phát triển tìm kiếm các giải pháp thay thế và chuyển sang sử dụng tiền tệ quốc gia trong thương mại song phương.
Ngày 22/4, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov tuyên bố Nga và Trung Quốc đang hoàn tất quá trình phi USD hóa quan hệ kinh tế song phương, với hơn 90% thanh toán lẫn nhau được thực hiện bằng tiền tệ quốc gia.
Trước đó, Ngoại trưởng Lavrov chỉ ra rằng không phải Nga là người châm ngòi cho quá trình phi USD hóa mà là Mỹ và các đồng minh bắt đầu sử dụng đồng bạc xanh và các biện pháp trừng phạt làm vũ khí kinh tế.
Tháng 1/2023, nhóm BRICS (gồm các nước Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) tuyên bố họ có thể khám phá việc tạo ra đồng tiền riêng của mình để vượt qua đồng USD trong bối cảnh các lệnh trừng phạt của Washington.
Vào thời điểm đó, các nhà quan sát kinh tế Nga giải thích một loại tiền tệ BRICS ban đầu có thể đóng vai trò là đơn vị thanh toán bằng tiền tệ quốc gia và chuyển đổi mà không cần sử dụng đồng USD.
Họ không loại trừ rằng, trong tương lai, đồng tiền BRICS có thể trở thành phương tiện thanh toán chính thức và có được trạng thái là tiền tệ dự trữ. Do BRICS đang mở rộng nhanh chóng nên khu vực thương mại không có đồng USD tiềm năng dường như sẽ phát triển.
Tháng 3, ông Trump phát tín hiệu rằng ông phản đối việc làm suy yếu sự thống trị của đồng USD trên toàn cầu.
"Tôi ghét khi các quốc gia giảm giá đồng USD" - ông Trump nói với CNBC ngày 11/3 - "Tôi sẽ không cho phép các quốc gia giảm giá đồng USD vì khi chúng ta đánh mất tiêu chuẩn đó, điều đó sẽ giống như thua trong một cuộc chiến tranh cách mạng. Đó sẽ là một đòn giáng mạnh vào đất nước của chúng ta".
Các trợ lý của ông Trump đang âm thầm tìm cách ngăn chặn các quốc gia tránh xa đồng USD bằng các lựa chọn gồm kiểm soát xuất khẩu, cáo buộc thao túng tiền tệ và thuế quan, những người quen thuộc với vấn đề này nói với Bloomberg với điều kiện giấu tên.
Liệu nhiều lệnh trừng phạt có ngăn chặn được quá trình phi USD hóa? Chỉ có thời gian mới có thể biết sáng kiến tiềm năng của Nhóm Trump có thể thành công như thế nào.
Nhà văn và nhà báo Mỹ Saleha Mohsin lập luận trong cuốn sách mới "Những người lính giấy" của mình rằng việc vũ khí hóa đồng USD chỉ buộc các quốc gia quay lưng lại với đồng bạc xanh.
Năm 2021, Quỹ Tiền tệ Quốc tế tiết lộ tỷ lệ dự trữ USD do các ngân hàng trung ương nắm giữ đã giảm mạnh từ 73% năm 2001 xuống 59% – mức thấp nhất trong 25 năm.
Bà Mohsin nhấn mạnh thực tế là sự trượt dốc liên tục trên trùng hợp với việc chính phủ Mỹ mở rộng sử dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với các đối thủ của mình.
Theo ước tính của Viện quản lý nhà nước có trách nhiệm Quincy, các lệnh trừng phạt của Washington hiện bao trùm 29% nền kinh tế toàn cầu, với 40% trữ lượng dầu toàn cầu bị áp dụng các hạn chế đó.
Vấn đề càng phức tạp hơn khi Quốc hội Mỹ đã ủy quyền cho Tổng thống Joe Biden tiếp quản tài sản bị phong tỏa của Nga ở Mỹ và chuyển chúng cho nhu cầu của Ukraine.
Trước đó, một số thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa, gồm Rand Paul và J.D. Vance, cảnh báo rằng động thái này có thể làm suy yếu nhu cầu đối với Trái phiếu Kho bạc Mỹ và lật ngược vai trò của đồng USD trong hệ thống tài chính toàn cầu.
