Trước tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng, Nhật Bản đang điều chỉnh các chính sách việc làm hiện nay, trong đó, cho phép sinh viên quốc tế tại một số trường dạy nghề tìm kiếm việc làm bên ngoài phạm vi học tập. Sự thay đổi này là một nỗ lực để thu hút nhân lực cho nền kinh tế.
Hiện nay, quy định của Bộ Tư pháp Nhật Bản yêu cầu sinh viên trường nghề phải tìm công việc phù hợp với ngành học của mình. Tuy nhiên, chính sách trên dự kiến sẽ được sửa đổi vào mùa Thu.
Kể từ đó, sinh viên quốc tế tại các trường nghề thuộc quản lý của Bộ Giáo dục có thể tìm kiếm việc làm tương đương với sinh viên quốc tế tốt nghiệp từ các trường đại học Nhật Bản và mở rộng phạm vi công việc mà họ có thể theo đuổi.
Dự kiến chính sách mới sẽ tác động đến 300 trong số 2.800 trường dạy nghề, trường đại học có đào tạo nghề trên cả nước. Kế hoạch này nằm trong một tham vọng lớn hơn của Chính phủ Nhật Bản nhằm thúc đẩy nhiều sinh viên quốc tế ở lại và làm việc tại đất nước sau khi tốt nghiệp. Chính sách cũng dự đoán sẽ thúc đẩy số lượng sinh viên quốc tế đến Nhật Bản học đại học.
Tình huống này sẽ tạo lợi ích cho đôi bên. Sinh viên có cơ hội việc làm mở rộng còn nền kinh tế đất nước được củng cố từ lực lượng lao động gia tăng, giải quyết tình trạng thiếu lao động.
Nhiều quốc gia đang dõi theo các chính sách mới và việc thực hiện những chính sách trên của Nhật Bản trong giáo dục và việc làm. Nếu những chính sách này thành công có thể là bài học quan trọng cho các quốc gia khác đang đối mặt với những thách thức tương tự về mặt nhân khẩu học.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo một số thách thức trong việc triển khai chính sách mới, phải kể đến khó khăn của sinh viên quốc tế khi tìm việc làm tại Nhật Bản. Nguyên nhân là các chính sách tuyển dụng trong nước chưa phù hợp với ứng viên nước ngoài.
Theo nghiên cứu năm 2021 của Tổ chức Dịch vụ Sinh viên Nhật Bản, chỉ dưới 40% sinh viên nước ngoài tìm được việc làm tại Nhật Bản sau khi tốt nghiệp.
Bà Ai Osawa, Chủ tịch Vein Global Inc., công ty hỗ trợ sinh viên quốc tế tìm việc làm, cho biết các nhà tuyển dụng mong muốn ứng viên thành thục tiếng Nhật. Nhiều công ty không muốn tuyển dụng người nước ngoài vì khả năng tiếng Nhật, dù những ứng viên này có thế mạnh trong những khía cạnh khác.
Ngôn ngữ không phải là rào cản duy nhất đối với sinh viên quốc tế khi tìm việc làm tại Nhật Bản. Nhiều sinh viên bị đánh giá là không tìm hiểu về quy trình xin việc nhưng thực tế, họ chưa nhận được sự hỗ trợ từ trường học hay trung tâm tìm việc làm.
Về phía doanh nghiệp, nhiều nhà tuyển dụng không muốn nhận ứng viên người nước ngoài. Vì vậy, sau khi tốt nghiệp, nhiều sinh viên quyết định không xin việc trong các công ty Nhật Bản mà chuyển hướng làm cho các công ty quốc tế.
Cuộc đấu tranh của Nhật Bản với dân số già và tỷ lệ sinh thấp đã tạo áp lực đáng kể cho lực lượng lao động đất nước. Trong nhiều năm, Nhật Bản đã phải vật lộn với cuộc khủng hoảng nhân khẩu học dẫn đến sự sụt giảm dân số trong độ tuổi lao động. Khai thác nguồn sinh viên quốc tế được cho là phản ứng chiến lược để giải quyết tình trạng thiếu lao động.
