6 triệu người chết/năm
Tại các nước có thu nhập cao, tỷ lệ hút thuốc lá đang giảm đi, ngược lại sử dụng thuốc lá đang có xu hướng gia tăng tại các nước có thu nhập trung bình và thấp. Theo Tổ chức Y tế thế giới, 80% số người sử dụng thuốc lá sống tại các nước có thu nhập trung bình và thấp.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, thuốc lá là sản phẩm tiêu dùng hợp pháp duy nhất gây tử vong cho một nửa số người sử dụng nó cùng hàng trăm nghìn người không hút thuốc lá khác. So sánh với các nguy cơ khác, nguy cơ tử vong sớm so hút thuốc lá là rất cao.
Một nửa những người thường xuyên hút thuốc bị chết sớm do sử dụng thuốc lá và một nửa trong số này chết ở độ tuổi trung niên, mất khoảng từ 15 năm đến 20 năm của cuộc sống.
Sử dụng thuốc lá là nguyên nhân của hơn 25 căn bệnh. Mỗi năm thế giới có khoảng 6 triệu người chết do các bệnh liên quan đến hút thuốc lá và 600.000 người chết do phơi nhiễm với khói thuốc lá thụ động.
Cũng theo dự báo của Tổ chức Y tế thế giới, nếu các biện pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá không được thực hiện thì đến năm 2030, con số này sẽ tăng lên thành 8 triệu người một năm, trong đó 70% các ca tử vong là ở các nước đang phát triển.
Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất thế giới. Trung bình cứ 2 nam giới từ 15 tuổi trở lên có 1 người hút thuốc. Phần lớn người hút thuốc bắt đầu hút khi còn rất trẻ. 56% người hút thuốc ở bắt đầu hút trước tuổi 20. Tỷ lệ hút thuốc lá cao đã gây ra các tác hại rất lớn về mặt sức khỏe và kinh tế tại Việt Nam.
Theo điều tra tại bênh viện K năm 2000, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá lên tới 96,8%. Nghiên cứu năm 2011 của Viện Chiến lược và chính sách y tế cho thấy bệnh tật và tử vong sớm do sử dụng thuốc lá chiếm 12% tổng gánh nặng bệnh tật.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, số trường hợp tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm 73% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích ở Việt Nam, mà một trong những nguyên nhân quan trọng là do tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao.
Bệnh tật và tử vong sớm do sử dụng thuốc lá cũng gây ra các gánh nặng kinh tế không chỉ cho bản thân người bệnh mà còn cho cả gia đình họ và toàn xã hội. Năm 2015, người Việt Nam đã bỏ ra 31 nghìn tỷ đồng để mua thuốc lá. Số tiền mua thuốc lá trung bình hàng năm của một người hút thuốc là 2,7 triệu đồng.
Thiết lập mạng lưới phòng chống tác hại của thuốc lá trên toàn quốc
Với tính cấp thiết của công tác phòng chống tác hại của thuốc lá, Quốc hội khóa 13 đã thông qua Luật PCTH của thuốc lá vào ngày 18/6/2012 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/5/2013. Luật gồm 5 chương và 35 điều, quy định về trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, địa phương; Quyền, trách nhiệm của người đứng đầu các địa điểm cấm hút thuốc; Quyền, nghĩa vụ của công dân; các hành vi bi nghiêm cấm trong PCTH thuốc lá; nghĩa vụ của người hút thuốc; các địa điểm cấm hút thuốc lá; Các điều kiện đảm bảo để PCTH của thuốc lá.
Để đảm bảo nguồn lực cho công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, Luật Phòng chống tác hại (PCTH) của thuốc lá đã có quy định về việc thành lập Quỹ PCTH của thuốc lá. Quỹ hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, có chức năng huy động, cung cấp và điều phối nguồn lực tài chính của Quỹ cho các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá trên phạm vi toàn quốc.
Thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của Luật PCTH của thuốc lá, từ năm 2015 Quỹ đã hỗ trợ cho 62 tỉnh, thành phố và 26 Bộ, ngành, tổ chức chính trị xã hội để triển khai hoạt động PCTH của thuốc lá. Công tác tuyên truyền, phổ biến Luật PCTHTL với nhiều hình thức phong phú trên các phương tiện thông tin đại chúng đã thu được nhiều kết quả tích cực.
Nhờ tuyên truyền tốt mà công tác PCTH thuốc lá đã đạt được các kết quả tích cực. Các tỉnh, thành phố, các Bộ, ngành đã xây dựng được nhiều mô hình không khói thuốc lá.
Cụ thể: Thiết lập mạng lưới phòng chống tác hại của thuốc lá trên toàn quốc; nâng cao năng lực cho mạng lưới cộng tác viên phòng chống tác hại thuốc lá; nhân rộng các mô hình không khói thuốc; xây dựng các mô hình thành phố du lịch không khói thuốc lá; triển khai công tác tư vấn cai nghiện thuốc lá, tăng cường kiểm tra xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng chống tác hại của thuốc lá…là những hoạt động nổi bật của Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá trong thời gian qua.
Nhiều hoạt động thiết thực phòng chống tác hại của thuốc lá
Được biết, Quỹ PCTH thuốc lá được thành lập theo Quyết định số 47/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Thực hiện nhiệm vụ được quy định trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, thời gian qua, Quỹ PCTH thuốc lá tế đã tích cực phối hợp với các Bộ ngành, các tổ chức Chính trị xã hội và UBND các tỉnh, thành phố tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức trong cộng đồng về tác hại của việc hút thuốc, xây dựng môi trường không khói thuốc, đặc biệt là đẩy mạnh các hoạt động nhằm ngăn ngừa hút thuốc trong thanh thiếu niên, bảo vệ các thế hệ tương lai của đất nước khỏi các tổn thất về sức khỏe do việc sử dụng thuốc lá. Công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá đã đạt được những kết quả bước đầu đáng ghi nhận.Cụ thể:
62 tỉnh, thành phố, 17 Bộ, ngành, tổ chức chính trị xã hội thành lập Ban chỉ đạo PCTH của thuốc lá. Các mô hình nơi làm việc, trường học, cơ sở y tế, thành phố du lịch, khách sạn, nhà hàng, không khói thuốc được triển khai nhân rộng.
Lãnh đạo các Bộ, UBND tỉnh, thành phố đã có sự quan tâm hơn với công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá thông qua sự chỉ đạo mạnh mẽ, sự phân công trách nhiệm rõ ràng cho các Sở, ban, ngành và tổ chức, cá nhân liên quan.
Các hoạt động thiết thực như đưa nội dung phòng chống tác hại thuốc lá vào kế hoạch hoạt động hàng năm, đưa quy định cấm hút thuốc nơi làm việc vào quy chế nội bộ của cơ quan, đơn vị, đưa tiêu chí không hút thuốc tại nơi làm việc vào tiêu chuẩn thi đua khen thưởng của công chức, viên chức, người lao động đã được nhiểu cơ quan, đơn vị chấp hành nghiêm chỉnh.
Nhiều cơ quan, đơn vị thực hiện tốt quy định về môi trường không khói thuốc như: Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Uỷ ban nhân dân thành phố Hạ Long, thành phố Hội An, bệnh viện Việt Đức, bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắc Lắc, Bệnh viện huyện Hải hậu, Nam Định,..Mô hình khách sạn, nhà hàng không khói thuốc lá cũng đang được nhiều khách sạn, nhà hàng hưởng ứng như khách sạn Lotus Hạ Long; Khách sạn Hữu nghị tại Hải Phòng; chuỗi nhà hàng Thái Express; khách sạn Caravelle T.P Hồ Chí Minh…
Tại các tỉnh, thành phố, trong năm 2015, đã có hơn 1.000 buổi truyền thông trực tiếp cho 22.673 người. 400 trường Trung học phổ thông, 457 trường trung học cơ sở thực hiện nghiêm quy định cấm hút thuốc.
Công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực cho mạng lưới cộng tác viên tại các tỉnh, thành phố được đẩy mạnh. Trong 3 năm qua, hơn 15.000 cán bộ chủ chốt tham gia hoạt động PCTH thuốc lá được tập huấn về thực hiện môi trường không khói thuốc;
Công tác tư vấn cai nghiện thuốc lá được bước đầu triển khai, trong đó bệnh viện Bạch Mai được giao nhiệm vụ thành lập Trung tâm tư vấn cai nghiện. Tính riêng từ tháng 7 đến tháng 12 năm 2015 tổng đài tư vấn cai nghiện thuốc lá đã tiếp nhận hơn 10.000 cuộc gọi xin tư vấn cai nghiện thuốc lá.
Nhiều sự kiện văn hoá, thể thao lớn tại cộng đồng đã gắn chặt với việc tuyên truyền tác hại thuốc lá như sự kiện Festival Nha trang – thành phố biển không khói thuốc lá năm 2015; Đại hội Thể thao bãi biển không khói thuốc tại Đà Nẵng năm 2016; Lễ phát động các Chiến dịch Ngôi nhà không khói thuốc; Phụ nữ xây dựng tổ ấm không khói thuốc lá Hội Phụ nữ Việt Nam tổ chứcvới sự tham gia của Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam (năm 2015) và của Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh (năm 2016), đại diện Lãnh đạo các Bộ, ngành, đoàn thể, sự tham của đông đảo thanh niên, sinh viên .....Những sự kiện này đã thu hút sự tham gia của đông đảo người dân trong cộng đồng trong thời gian qua.
Bên cạnh đó, công tác thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm hành chính về phòng, chống tác hại của thuốc lá cũng được tăng cường. Trong 3 tháng cuối năm 2016, thanh tra Bộ Y tế đã tổ chức kiểm tra 151 cơ sở tại 3 tỉnh, thành phố (Hà Nội, Quảng Ninh, Thừa Thiên Huế), xử phạt 16 cơ sở với số tiền 136 triệu đồng.
Tại Hà Nội, Đoàn kiểm tra Liên ngành các Quận Tây Hồ, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng cũng đã tiến hành kiểm tra việc tuân thủ Luật PCTH thuốc lá tại 118 đơn vị, xử phạt 12 khách sạn, nhà hàng 60 triệu đồng.
Tại Hải Phòng, các cơ quan chức năng của Thành phố Hải phòng cũng đã kiểm tra 62 đơn vị, cơ sở kinh doanh, các khách sạn nhà hàng. Tổng số tiền xử phạt trong năm 2016 khoảng 200 triệu đồng.
