Giáo án riêng cho học sinh đặc biệt
Khoa Sử - Địa - Chính trị của Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng năm nay có một sinh viên có hoàn cảnh đặc biệt - bị khiếm thị từ nhỏ. Võ Thành Nhân, tân sinh viên trúng tuyển vào lớp 25CLS với thành tích giải Nhất môn Lịch sử trong kỳ thi học sinh giỏi lớp 12 của thành phố Đà Nẵng năm học 2024 - 2025,
Võ Thành Nhân là trường hợp đặc biệt trong đội tuyển học sinh giỏi lớp 12 môn Lịch sử của Trường THPT Nguyễn Thượng Hiền (TP Đà Nẵng) năm học vừa qua và cũng là học sinh khiếm thị duy nhất đạt giải Nhất từ trước đến nay. Thầy giáo Lê Văn Phan, đang công tác tại Sở GD&ĐT Đà Nẵng là người đã phát hiện ra tố chất đặc biệt của Nhân và truyền cảm hứng cho em theo học môn Lịch sử. Những khóa trước Nhân, cũng có một số học sinh khiếm thị đạt giải nhưng chỉ dừng lại ở giải Nhì, Ba hoặc Khuyến khích.
Thầy Lê Văn Phan cho biết việc bồi dưỡng học sinh khiếm thị có nhiều điểm khác biệt so với dạy học sinh bình thường, đặc biệt là trong môn Lịch sử – một môn đòi hỏi lượng kiến thức lớn và hệ thống tài liệu tham khảo phong phú.
Học sinh khiếm thị chỉ có thể đọc và viết bằng chữ nổi Braille nên nguồn tài liệu phù hợp cho các em rất hạn chế. Vì vậy, thầy Phan phải chủ động tìm kiếm các file văn bản, sách nói hoặc tài liệu có thể chuyển sang định dạng âm thanh để hỗ trợ việc tự học của học trò. Với những tài liệu in giấy, học sinh khiếm thị thường phải nhờ người khác đọc giúp; tại Trung tâm Hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập cũng có một nhóm sinh viên tình nguyện hỗ trợ, nhưng số buổi không nhiều.
Trong quá trình giảng dạy, thầy Phan phải điều chỉnh phương pháp: giảng chậm hơn, kèm riêng để học sinh có thời gian ghi chép bằng chữ nổi. Mỗi nội dung quan trọng đều được thầy nhấn mạnh, chốt lại từng ý để các em nắm chắc kiến thức – điều mà học sinh có tài liệu đầy đủ không nhất thiết phải cần đến.
Đặc biệt, với môn Lịch sử phục vụ luyện thi học sinh giỏi – lĩnh vực gần như không có tài liệu sách nói hay tài liệu chuyên sâu dành riêng cho người khiếm thị – thầy Phan phải tự soạn bài giảng và biên tập một hệ thống tài liệu riêng. Các bài giảng, chuyên đề và phần tổng hợp kiến thức đều được thầy chuyển thành file mềm để học sinh sử dụng phần mềm chuyển ngữ liệu thành giọng nói. Ở nhiều nội dung, thầy phải tóm tắt, hệ thống và định hướng kiến thức trước, sau đó gửi tài liệu cho các em để chủ động tiếp cận.
“Với học sinh bình thường, tôi chỉ cần giới thiệu sách để các em tự mua hoặc photo. Còn với học trò khiếm thị, tất cả tài liệu đều phải biên soạn riêng và gửi trước để các em có thể chuyển sang dạng nghe và theo kịp quá trình học” thầy chia sẻ. Bên cạnh đó, thầy luôn dành thời gian kèm cặp riêng, giảng lại những phần khó và hỗ trợ từng em theo năng lực, bảo đảm mỗi học sinh khiếm thị đều có cơ hội tiếp cận đầy đủ kiến thức và tự tin bước vào kỳ thi học sinh giỏi.
Tận tâm với nghề nghiệp - tận tụy với học trò
Hơn 20 năm giảng dạy, thầy Lê Văn Phan trực tiếp bồi dưỡng gần 100 học sinh đạt giải học sinh giỏi cấp thành phố, trong đó có nhiều em có hoàn cảnh khó khăn hoặc khuyết tật.
Như trường hợp em Hồ Thị Thúy Ngà – học sinh xuất sắc đạt điểm 10 môn Lịch sử trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023 rồi chọn theo ngành sư phạm. Ngà cho biết trong quá trình giảng dạy, thầy Phan không chỉ truyền đạt kiến thức trong sách giáo khoa mà còn hướng dẫn nhiều nội dung chuyên sâu, rèn luyện kỹ năng làm bài khó để em có thể đạt kết quả cao. Khi Ngà trở thành sinh viên năm nhất Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng, thầy vẫn tiếp tục hỗ trợ, tặng máy tính và nhiều tài liệu học tập về Lịch sử để em thuận lợi hơn trên con đường mới.
Với thầy Lê Văn Phan, để trở thành một nhà giáo có thể đồng hành và thúc đẩy học sinh phát triển, yêu nghề chính là phẩm chất đầu tiên và quan trọng nhất. Đi cùng với đó là trách nhiệm, lòng tận tâm với học trò, cùng nền tảng kiến thức vững vàng và phương pháp sư phạm phù hợp. “Nghề giáo với tôi giống như hơi thở vậy”, thầy trải lòng.
Thầy giáo Lê Văn Phan quan niệm rằng, dạy Lịch sử không chỉ là truyền đạt kiến thức, mà còn là nhiệm vụ giúp học sinh hiểu truyền thống dân tộc, nuôi dưỡng lòng tự hào về đất nước. Lịch sử là môn học có thế mạnh về giáo dục truyền thống yêu nước, cách mạng, văn hóa và bản sắc dân tộc nhưng giáo viên cũng đồng thời trang bị cho học sinh phương pháp luận lịch sử để các em biết tự nghiên cứu, rút ra bài học từ quá khứ, áp dụng cho hiện tại và định hướng tương lai.
