Ở xã Mường Toong (tỉnh Điện Biên), câu chuyện giảm nghèo những năm gần đây không chỉ gắn với việc được hỗ trợ gì, mà quan trọng hơn là người dân hiểu và sử dụng chính sách như thế nào. Từ chỗ tiếp nhận thụ động, ngày càng nhiều hộ gia đình đã chủ động tìm hiểu, tính toán và vận dụng chính sách vào đời sống, coi đây là công cụ để tự vươn lên, thay vì điểm tựa mang tính ngắn hạn.
Từ tiếp nhận thụ động đến chủ động tìm hiểu
Trước đây, với không ít hộ dân vùng cao, chính sách thường được hiểu theo cách đơn giản: có hỗ trợ thì nhận, hết hỗ trợ lại loay hoay tìm cách xoay xở. Việc thiếu thông tin hoặc hiểu chưa đầy đủ khiến một số nguồn lực chưa phát huy hết hiệu quả, thậm chí có nguy cơ tạo tâm lý trông chờ.
Những năm gần đây, cách tiếp cận ấy đã dần thay đổi. Thông qua các buổi tuyên truyền tại bản, sinh hoạt cộng đồng và hoạt động truyền thông lồng ghép, người dân được giải thích cụ thể về các chính sách liên quan trực tiếp đến sinh kế, giáo dục, y tế và an sinh xã hội. Không chỉ nghe phổ biến chung, người dân còn được hướng dẫn cách sử dụng chính sách phù hợp với điều kiện của từng hộ gia đình.
Theo thống kê của địa phương, đến nay hơn 1.400 hộ dân trên địa bàn xã đang tiếp cận các nguồn vốn tín dụng chính sách, chủ yếu phục vụ sản xuất, chăn nuôi và phát triển sinh kế. Điều đáng chú ý là cách sử dụng nguồn vốn này ngày càng có tính toán, gắn với kế hoạch cụ thể, thay vì chi tiêu dàn trải như trước.
Chính sách là “đòn bẩy”, không phải cứu cánh
Thực tế ở Mường Toong cho thấy, chính sách chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi được nhìn nhận như một đòn bẩy phát triển, chứ không phải “cứu cánh” để giải quyết khó khăn trước mắt. Nhiều hộ gia đình đã chủ động lựa chọn mô hình sản xuất phù hợp, cân nhắc khả năng hoàn vốn, học hỏi kỹ thuật trước khi đầu tư.
Việc hiểu rõ chính sách cũng khiến người dân quan tâm hơn đến những lĩnh vực mang tính lâu dài. Ở Mường Toong, tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế duy trì ở mức cao, giúp giảm gánh nặng chi phí khi ốm đau, một trong những nguyên nhân dễ dẫn đến tái nghèo. Trong giáo dục, nhiều gia đình đã chủ động giữ con em ở trường, coi việc học là khoản đầu tư cho tương lai, chứ không phải chi phí có thể cắt giảm khi khó khăn.
Góc nhìn từ người làm chính sách ở cơ sở
Theo bà Lò Thị Hiền – Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội xã Mường Toong, điểm mấu chốt trong triển khai các chính sách giảm nghèo hiện nay không nằm ở số lượng hỗ trợ, mà ở việc người dân hiểu đúng và làm đúng tinh thần chính sách.
“Chính sách chỉ phát huy hiệu quả khi người dân coi đó là công cụ để tự vươn lên. Khi hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình, họ sẽ chủ động hơn trong sản xuất, chăm lo cho con cái học hành và phòng ngừa những rủi ro có thể xảy ra”, bà Hiền cho biết.
Cũng theo bà Hiền, công tác truyền thông chính sách tại Mường Toong thời gian qua được xác định là nhiệm vụ xuyên suốt, gắn với sinh hoạt cộng đồng và các câu chuyện cụ thể ở từng bản. Cách làm này giúp chính sách không còn khô cứng, mà trở nên gần gũi, dễ hiểu, tạo sự đồng thuận và chủ động tham gia của người dân.
Trong bối cảnh Mường Toong đang từng bước chuyển mình, việc hiểu và vận dụng chính sách còn mang ý nghĩa bảo vệ thành quả đối với các hộ vừa thoát nghèo và cận nghèo. Khi nắm rõ quyền lợi và nghĩa vụ, người dân có thể chủ động hơn trước những rủi ro phát sinh trong sản xuất, đời sống và quan hệ xã hội.
Thực tế cho thấy, những hộ gia đình sử dụng chính sách đúng mục đích thường có khả năng ổn định cuộc sống tốt hơn, hạn chế nguy cơ rơi trở lại tình trạng khó khăn. Đây cũng là nền tảng để giảm nghèo ở Mường Toong không chỉ dừng ở con số, mà chuyển sang chiều sâu, bền vững hơn.
