Vào nghề từ thuở đôi mươi, Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Kim Xuân đã có gần 50 năm hoạt động nghệ thuật với hàng trăm vai diễn lớn nhỏ trên các sân khấu kịch, phim điện ảnh và truyền hình.
Gần nửa thế kỉ miệt mài làm việc không chỉ giúp nữ nghệ sĩ có nhiều vai diễn xuất sắc, ghi dấu ấn trong lòng khán giả, mà còn khiến bản thân bà càng thêm thấu hiểu và gắn bó với nghề.
Đừng nghĩ “măng mọc thì tre sẽ tàn”
Ở tuổi 67, khán giả thấy nữ NSND vẫn miệt mài không ngừng nghỉ với sân khấu, với truyền hình, không “ngán” gameshow. Nhiều người nói đùa rằng bà ở tuổi hưu mà không có hưu.
NSND Kim Xuân chia sẻ: “Có người nói vui rằng có được danh hiệu NSND là đủ rồi, không cần phải đạt đến đỉnh cao nào khác. Nhưng với tôi vấn đề không phải là đỉnh cao, mà mình vẫn miệt mài làm việc. Có những vai diễn rất hay người ta tin tưởng giao cho mình. Từ những con chữ trong kịch bản, qua nét diễn của mình phải trở thành nhân vật sống động, thuyết phục được khán giả.
Còn nếu dùng chữ ‘về hưu’ thì có vẻ nghệ sĩ đang tự co mình vào hạn chế. Sân khấu, điện ảnh, truyền hình, thậm chí là làm giám khảo gameshow... tài năng phù hợp chứ không đợi tuổi già hay trẻ.
Hiện nay, có rất nhiều nghệ sĩ lớn tuổi hoặc lứa tôi như má Phi Điểu, Hoàng Cúc, Thanh Quý, Như Quỳnh... vẫn đi làm bình thường. Tôi nghĩ như này, cái nghề của chúng tôi không có tuổi. Nói đâu xa, mới đây nhất là nghệ sĩ Thanh Hiền hơn 70 tuổi mới lần đầu nhận vai chính điện ảnh – ‘Lật mặt 7’ đó”.
“Người ta hay nói rằng ở một độ tuổi nào đó, người diễn viên không đủ điều kiện về sức khỏe, tuổi tác để tham gia một vai diễn. Dường như tôi được trời thương, khán giả thương nên dù có những vai rất cực nhưng nhà sản xuất vẫn nghĩ đến mình. Ở độ tuổi của tôi mà vẫn được anh em trong nghề tin tưởng thì đó là niềm hạnh phúc”, nữ nghệ sĩ sinh năm 1967 trải lòng.
NSND Kim Xuân nói khi nhận một dự án, điều bà cân nhắc là kịch bản. Đây là yếu tố quan trọng nên không được phép ẩu tả. Điển hình là khi tham gia phim điện ảnh “Quỷ cẩu”, dù biết việc ghi hình sẽ cực nhọc nhưng NSND Kim Xuân vẫn nhận lời vì tính nhân văn mà tác phẩm muốn truyền tải. “Với một ê-kíp có tâm thì khi cộng tác, dù có cực tôi cũng sẽ hết mình”, bà nói.
Tuy nhiên, cũng theo nữ nghệ sĩ, yếu tố sức khỏe cũng là điều khiến bà trăn trở khi nhận lời tham gia bất cứ dự án nào. Bà tâm sự: “Còn 3 năm nữa là tôi chạm ngưỡng 70 tuổi. Khi làm phim, tôi cố gắng giữ sức khỏe để đi cùng anh em đến trạm cuối. Cực cỡ nào nhưng khi đã chấp nhận kịch bản thì phải đồng hành với mọi người. Mình cực làm sao bằng anh em tổ ánh sáng, thiết kế… Thành ra làm phim là câu chuyện của tập thể nên tôi hết sức thương cả ê-kíp”.
Khi được hỏi rằng, bao nhiêu năm với nghề, không ít lần nghệ sĩ bị quỵt cát-sê hoặc cát-sê theo kiểu trả bao nhiêu lấy bấy nhiêu, NSND Kim Xuân khẳng định điều đó không bao giờ xảy ra với mình và cho biết: “May mắn hoặc cũng là do tính tôi nghiêm nên từ xưa đến nay không ai dám trả giá thấp cho tôi vì cát-sê tương xứng với công sức nên không thể rẻ được.
Thứ hai là tôi chưa bao giờ bị quỵt cát-sê. Người ta sợ tôi lắm. Điều này là tôi nói thật vì trước khi hợp tác, nhận vai tôi luôn giao ước rõ ràng, có hợp đồng cụ thể đặt cọc, kỳ hạn thanh toán. Nếu không đồng ý thì tôi không làm. Hơn nữa, tôi cũng kén chọn vai, kén chọn người sản xuất, có đáng tin cậy mới nhận. Nhiều khi đồng nghiệp của tôi lành quá mới bị bắt nạt”.
Cũng bởi tâm huyết với nghề, có nguyên tắc rõ ràng nên dù đã 50 năm làm nghệ thuật, ở tuổi U70 nữ nghệ sĩ chưa từng “chững” lại với nghề. Tuy nhiên, NSND Kim Xuân cũng rất rõ ràng rằng đến một độ tuổi nào đó, người diễn viên không đủ điều kiện về sức khỏe, tuổi tác để tham gia một vai diễn. Lúc đó nói chững lại hay không còn hơi sức thì cũng nên dừng lại.
“Tôi quan điểm, khi nào cảm giác với nghề hay nói đúng là cảm nhận bị lụt nghề, thì mình dừng lại. Đó là lúc diễn viên cảm giác được rằng mình làm không tốt. Tôi nói thật, trong đầu tôi đã nghĩ đến chuyện đó.
Bởi người lớn tuổi là dễ bị lẫn. Trời phú cho mình đầu óc nhạy bén, nhanh lắm trong việc phân định vấn đề nên tự hứa là nếu cảm thấy diễn không tốt thì tự động lúc đó sẽ ở nhà, vui chơi với con cháu, tận hưởng cuộc sống thoải mái. Như bây giờ tôi đó. Tôi sẽ tự tìm niềm vui vì cũng 50 năm trong nghề rồi, đâu có ai trách cứ mình gì nữa”, nữ nghệ sĩ bộc bạch.
Nhân nói đến điều này, khi được hỏi về việc cạnh tranh trong nghề hay cơ hội để lại cho lứa nghệ sĩ trẻ, NSND Kim Xuân cho rằng việc có nhiều nghệ sĩ trẻ cùng tranh tài cho thấy vườn hoa nghệ thuật phong phú về màu sắc.
“Mình đừng bó hẹp, suy nghĩ e ngại. Mỗi người diễn viên đều có màu sắc riêng, tôi vui khi được góp mặt trong danh sách với các bạn trẻ. Đừng nghĩ ‘măng mọc thì tre sẽ tàn’, ngược lại hãy làm bệ đỡ vững chắc cho các cháu. Thậm chí có những phim mình chỉ là dàn bao để các cháu, các em diễn tốt thì cũng nên làm”, nữ diễn viên phim “Quỷ cẩu” nêu quan điểm.
Bữa cơm gia đình để gắn kết
Hỏi nữ nghệ sĩ, ở tuổi này, con cháu đuề huề, nhiều nghệ sĩ như Hồng Vân chẳng hạn, rất “hám” cháu, còn NSND Kim Xuân thì thế nào? Bà thừa nhận: “Một trong những động lực để tôi hăng say trong nghề diễn chính là sự thấu hiểu, động viên từ phía gia đình. Con trai, con dâu tôi cũng làm nghệ thuật và đã chuyển ra ở riêng vài năm nay rồi.
Tôi từng buồn vì điều đó, song tôi cũng hiểu và tôn trọng vì người trẻ cũng cần tổ ấm riêng, cần sự tự do, riêng tư. May mắn là con cái thương cha mẹ, không phiền - ngay cả về tài chính và ba mẹ cũng thế. Dù ở riêng nhưng tôi luôn ghé thăm cháu gái mới 2 tháng tuổi. Còn cháu trai thì 11 tuổi”.
Nói về ông xã, NSND Kim Xuân cũng không giấu niềm hạnh phúc khi được người bạn đời tạo mọi điều kiện thuận lợi để theo đuổi phim ảnh. Nữ nghệ sĩ kể về thời son trẻ rằng do đặc thù công việc đi tập kịch, diễn, quay phim về rất khuya.
Ông xã của nữ nghệ sĩ đi làm giờ hành chính. Hai vợ chồng chia nhau đưa con đi học, rước về nên rất bận bịu. “Đối với chúng tôi, bữa cơm gia đình quý báu. Tôi luôn nghĩ đây là lúc hai vợ chồng có thể hiểu nhau, chia sẻ tất tần tật mọi chuyện trên đời”, nghệ sĩ Kim Xuân nói.
Công việc của nghệ sĩ giờ giấc không cố định như người khác. Đôi khi bà phải chạy theo tiến độ của bộ phim hay đi diễn kịch ngày cuối tuần có khi nửa đêm tan sở, về tới nhà 1 giờ đêm.
“Chồng tôi yêu nghệ thuật nên hiểu và thông cảm công việc của vợ. Mỗi ngày, anh đều đưa tôi đi làm rồi lại đón về. Chúng tôi bên nhau từ ngày đi xe đạp rồi có tiền đổi sang xe máy, ngoảnh đi ngoảnh lại đã 43 năm”, NSND Kim Xuân nói.
Bà cho rằng không quan trọng cùng nhau mỗi ngày ngồi ở bàn ăn mà có thể tạo ra những điều kiện có thể ngồi ăn chung với nhau. “Chẳng hạn mỗi dịp sinh nhật, ngày cuối tuần hay hay lễ, Tết, các thành viên tề tựu, nấu nướng, cùng ăn chung. Những bữa cơm gia đình thế này cũng tạo sự gắn kết, không nhất thiết gặp nhau hằng ngày nếu công việc quá bận bịu”, nghệ sĩ Kim Xuân giải thích.
Nữ nghệ sĩ cũng chân thành tâm sự, cả quãng đời hơn 40 năm sống cạnh nhau, nói không “sóng gió” là không thật. Đôi khi cũng có, mâu thuẫn lên đến đỉnh điểm tưởng chừng không thể chấp nhận nhau được.
Nhưng bà nghĩ lại, xuất phát điểm của mình là tình yêu. Hai vợ chồng đã vượt qua không chỉ chuyện tình đôi lứa, mà còn những biến chuyển đầy khó khăn của đất nước trong quá khứ. “Những giông bão đó, mình đều vượt qua được hết, mâu thuẫn hiện thời chỉ là một nút thắt rất nhỏ, có thể giải quyết được. Tôi may mắn khi tìm được người hiểu và thông cảm nghề nghiệp của mình”, bà kể.
Ở tuổi 67, NSND Kim Xuân nói niềm vui là mỗi buổi sáng tập thể dục quanh khu mình ở. Hai vợ chồng cùng đi tìm quán ăn sáng yêu thích, tâm sự; đến tối đi dạo, ngắm nhìn cuộc sống xung quanh.
“Bây giờ sáng 2 vợ chồng tôi cứ tà tà đi tập thể dục, ghé ăn sáng, vừa ăn vừa ngắm cuộc sống, thư thả. Hiện tại, vợ chồng tôi đang sống ở căn hộ ở Quận 9 (TPHCM). Tôi thích chỗ này vì cảnh quan rất đẹp. Hàng ngày, chúng tôi đi bộ, đạp xe, vận động với các dụng cụ thể dục ngoài trời. Ở đây tôi cảm thấy thoải mái, thư thái, thong dong.
Chúng tôi còn ngôi nhà vườn ở Củ Chi, không phải biệt thự rộng lớn, chỉ có một tầng với bề ngoài mộc mạc, giản dị, ấm cúng. Ngoài vườn, trồng nhiều loại cây ăn trái khác nhau. Thi thoảng, vợ chồng về đó thay đổi không khí, nghỉ ngơi, chăm sóc cây cối”, NSND Kim Xuân chia sẻ.
Đồng thời, cũng theo nữ nghệ sĩ, ngoài nghệ thuật và vui thú điền viên, bà còn có thú vui đi du lịch. “Vài năm trước, năm nào chúng tôi cũng đi nước ngoài, nếu ông xã không đi thì tôi cũng đi, đi gần hết các nước châu Âu, châu Á.
Hồi tháng 4 mới đây tôi đi Singapore, sắp tới đi Trung Quốc... Tôi quan điểm, làm gì thì làm vẫn phải tìm nguồn vui từ việc di chuyển. Tôi cũng mê đi trong nước, đi nhiều lắm mà vẫn muốn đi. Có khi đi do lịch trình đóng phim hay chương trình gì đó nhưng sau vẫn sẽ tự bố trí để đi lại những địa điểm đó.
Nhiều người nói Kim Xuân nhiều năng lượng nhưng đúng là thế vì cuộc sống xung quanh ta rất đáng yêu. Đừng than thân trách phận, làm mình nhụt chí lắm, thất bại hôm nay nhưng tương lai sẽ tốt hơn”, nữ nghệ sĩ tâm sự.
Nghệ thuật và hôn nhân viên mãn khiến bà trẻ đẹp hơn nhiều so với tuổi. NSND Kim Xuân bày tỏ: “Chúng ta thường tôn vinh sức sống và vẻ đẹp của tuổi trẻ, nhưng đối với tôi vẻ đẹp thực sự không bị giới hạn bởi tuổi tác. Mỗi nếp nhăn trên khuôn mặt là dấu ấn của thời gian, chứng kiến những niềm vui, nỗi buồn và thăng trầm của cuộc sống. Dù ở bất cứ lứa tuổi nào, bạn đều xứng đáng được tỏa sáng và yêu thương. Không bao giờ là quá muộn để trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình”.
