Và quan trọng hơn, con đường âm nhạc Ngô Hồng Quang lựa chọn và đi theo suốt 20 năm nay là khai thác, làm mới và tôn vinh âm nhạc dân tộc.
Người yêu âm sắc của các nhạc cụ dân tộc
Mới rồi, tôi gặp Ngô Hồng Quang trong sự kiện anh ra mắt album và MV “Tình đàn”. Quang nói rằng, anh ấp ủ làm album này đã lâu, cũng dự định ra mắt mấy tháng trước, nhưng do đại dịch Covid-19 nên phải lui lại tới thời điểm này.
Sự thực, cũng là bởi Covid-19, nên Ngô Hồng Quang mới có dịp ở lại quê hương để hoàn thành sản phẩm âm nhạc này. Nếu không, chắc giờ này anh vẫn còn đang rong ruổi ở Hà Lan với những dự định âm nhạc khác.
“Tôi về Việt Nam từ cuối năm 2019, lúc đại dịch Covid-19 mới bắt đầu. May mắn là lúc đó tôi có show diễn tại Hà Nội và TPHCM nên nhân tiện chuyến đi này tôi đã quyết định huỷ vé chiều về châu Âu và ở lại luôn cho tới bây giờ”, Ngô Hồng Quang chia sẻ. Và chính thời gian ở Việt Nam, anh đã dành nhiều thì giờ để suy nghĩ về việc phát hành album “Tình đàn”.
Theo anh, “Tình đàn” là một album mang dấu ấn thời gian và khoảnh khắc cá nhân rất rõ nét. “Tình đàn” là cuộc trò chuyện giữa âm nhạc dân tộc Việt Nam với đàn Santur của Iran, đàn Ngoni và bộ gõ của Senegal bằng cả hai ngôn ngữ âm nhạc truyền thống thuần túy và âm nhạc dân tộc đương đại.
Ngoài những tác phẩm âm nhạc dân gian Việt Nam được trình diễn theo lối nguyên bản với sự hòa âm độc đáo của các nhạc cụ quốc tế, khán thính giả sẽ được thưởng thức những tác phẩm mới mang đậm âm hưởng Việt Nam của Ngô Hồng Quang và hơn thế nữa là cả một tinh thần kết nối, hội nhập văn hóa âm nhạc của cả ba nước bằng sự kết hợp của những khí nhạc mang đậm hồn cốt dân tộc của mỗi nước.
“Tôi yêu âm sắc của các nhạc cụ dân tộc từ khi còn nhỏ. Lúc bé được ông nội tôi chơi nhị cho nghe, lớn hơn thì được tiếp cận với nhiều môi trường và không gian âm nhạc khác nhau nên hầu hết là tôi thích các loại nhạc cụ dân tộc. Mối lương duyên gắn bó và chơi nhạc cụ dân tộc lại là chuyện khác.
Nếu tôi hợp duyên với nhạc cụ nào là sau một vài tuần là tôi có thể chơi được theo phong cách riêng của mình”, Ngô Hồng Quang giãi bày rồi nhấn mạnh: Khi bước ra thế giới, tình yêu của tôi với các nhạc cụ dân tộc càng ngày càng mạnh mẽ hơn. Lúc đó tôi biết rằng đứng giữa một cái nôi văn hóa âm nhạc đa dạng tôi phải biết mình là ai, có những cái gì và yêu quý nó như thế nào.
Trong album “Tình đàn”, Ngô Hồng Quang sáng tác và chơi với những nhạc cụ cũng rất khác biệt. Anh chọn sự trong sáng, giản dị và mộc mạc trong chất liệu âm thanh mộc của các nhạc cụ này kết hợp với một số nhạc cụ dân tộc của nước ngoài như đàn Santur và một số nhạc cụ gõ của Senegal để tạo ra một không gian âm nhạc đậm chất và rõ nét Việt Nam nhất hòa tấu cùng những âm sắc, nhịp điệu bản địa khác của thế giới.
Việc kết hợp này tạo ra một màu âm nhạc mới lạ nhưng vẫn rất Việt Nam. Đây thực sự là điểm khác biệt của “Tình đàn” với những album trước đây của anh.
Khát khao kiến tạo không gian mới
Nghệ sĩ Ngô Hồng Quang sinh năm 1983, tại Hải Dương. Anh lớn lên trong gia đình có ông nội là người chơi đàn nhị trong một gánh hát thuở xưa ở vùng Hải Dương. Ngô Hồng Quang nhớ lại: “Ông nội tôi chơi đàn nhị và khá có tiếng ở xứ Đông quê tôi. Ông đã dạy đàn cho con nuôi của ông, và con nuôi của ông dạy lại cho tôi. Bác là người khiếm thị”.
Theo anh, quê hương Hải Dương là cái nôi và có sự ảnh hưởng rất lớn tới con đường và sự lựa chọn âm nhạc của anh. “Lúc bé tôi thường nghe hát dân ca trên đài, ông nội chơi đàn cho tôi nghe những làn điệu chèo cổ, bố tôi cũng hát dân ca cho tôi nghe, đây là những yếu tố tạo nên tôi và tôi luôn rất biết ơn các bậc tiền tối và quê hương mình đã tạo ra cho mình một sự nghiệp như ngày nay.
Tôi rất tự hào mình được sinh ra tại vùng đất giàu truyền thống về âm nhạc cổ truyền và văn hóa dân gian”, Ngô Hồng Quang chia sẻ.
Năm 13 tuổi, Ngô Hồng Quang thi vào Khoa Nhạc cụ truyền thống của Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Cả phần thi đàn nhị, phần thi năng khiếu, Quang đều đạt điểm tuyệt đối, giành được học bổng toàn phần.
Năm 2013, sau 2 năm học tại Hà Lan, Ngô Hồng Quang trở về Việt Nam giới thiệu album “Song hành”, sản phẩm hợp tác với nghệ sĩ Hà Lan Onno Krijn, ngay năm đó album đã được đề cử Giải Âm nhạc Cống hiến. Năm 2017 anh kết hợp cùng nhạc sĩ Nguyên Lê thực hiện album “Hanoi Duo”. Album được đánh giá là táo bạo, mới mẻ khi kết hợp giữa Jazz và những giai điệu âm nhạc dân gian vùng Tây Bắc…
Đến nay, cái tên Ngô Hồng Quang được nhắc tới là một nghệ sĩ độc lập. Anh vừa là nhạc công, nhạc sĩ và ca sĩ. Dấu ấn âm nhạc của anh để lại trên những sản phẩm âm nhạc có chất lượng, có cá tính, vừa khai thác, tôn vinh âm nhạc dân tộc, vừa làm mới những chất liệu truyền thống để âm nhạc Việt Nam bước ra thế giới.
Anh đã đi qua gần 100 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đi nhiều, giúp anh nhận ra một điều: Việt Nam là vùng đất rất đa dạng về văn hóa, con người và địa lý. “Tôi luôn nói với các bạn tôi rằng, mặc dù đã đi nhiều nơi trên thế giới nhưng thực sự tôi vẫn thấy Việt Nam là đẹp nhất, cuốn hút về văn hóa nhất.
Lý do cũng rất dễ hiểu thôi, ngoài phong cảnh hữu tình, con người siêng năng, chịu khó, tôi thực sự rất yêu và có duyên những gì thuộc về tính bản địa, vùng miền của quê hương mình.
Mỗi lần tới được vùng đất mới, tiếp cận với những nét văn hóa mới là tôi vô cùng xúc động vì vẻ đẹp tiềm ẩn, dân dã và rất Việt Nam vẫn còn tồn tại cùng thời gian. Mặc dù, ở một chừng mực nào đó, đã có sự bị che lấp bởi sự phát triển thiếu định hướng”, Ngô Hồng Quang quả quyết.
Từ tình yêu ấy, anh nhận thấy, âm nhạc của miền nào cũng hay, của dân tộc nào cũng hấp dẫn. Tất cả những chất liệu âm nhạc bản địa mỗi lần anh được tiếp cận đều như một liều thuốc bổ tiếp thêm sinh lực cho con đường sáng tạo.
Ngô Hồng Quang kể: Có những chuyến đi của tôi chỉ đơn thuần là đi chơi chứ không có mục đích gì khác. Tôi đến và nói chuyện với những người dân tộc thiểu số mà tôi gặp, tôi vui vì tôi được gặp họ, tôi được tiếp thêm nguồn năng lượng tích cực từ họ bởi những câu chuyện, cách suy nghĩ và lối sống lành mạnh của họ.
Đối với tôi như vậy là đã mãn nguyện cho chuyến hành trình điền dã của mình. Có lẽ đây là cái rất khác biệt nếu tôi so sánh những chuyến đi ở Việt Nam với những hành trình khác ở châu Âu, nơi mà phần lớn tôi đi biểu diễn và giới thiệu văn hóa âm nhạc Việt Nam.
Theo Ngô Hồng Quang, âm nhạc dân tộc Việt Nam rất dồi dào, đa dạng. Nếu đi những vùng xa, miền núi hoặc vào Tây Nguyên, ta vẫn có thể bắt gặp bà con ngồi hát giao duyên bên bờ ruộng, chơi đàn Tính hát Then trong các câu lạc bộ của bản làng, nhiều nhóm người Nùng còn gặp nhau mỗi năm một đôi lần chỉ để hát và ôn lại ký ức.
“Đây là những thứ tôi nhìn thấy và rất quan tâm trong những chuyến điền dã gần đây. Nếu tôi có những kế hoạch đi tới những vùng đất sâu xa hơn nữa, tôi tin là tôi sẽ còn gặp nhiều điều thú vị khác nữa mà bà con dân tộc thiểu số mang lại”, anh chia sẻ.
Để sử dụng và khai thác âm nhạc dân tộc hiệu quả trong thị trường âm nhạc thế giới, theo nghệ sĩ Ngô Hồng Quang, cần phải chắt lọc những thứ tinh tuý nhất của âm nhạc Việt và đưa nó vào một không gian mới, không gian trong đó có những yếu tố toàn cầu ví dụ như nhịp điệu, hòa âm, âm sắc, nhạc cụ và sự trộn lẫn cởi mở có chắt lọc của các nền văn hóa âm nhạc trên thế giới.
“Tôi cho rằng, để làm được việc này, cần phải thực sự tìm hiểu và tôn trọng giá trị nguyên bản của âm nhạc dân tộc và ứng xử nó trong môi trường âm nhạc đa chiều một cách đúng nghĩa”, nhạc sĩ 8X này chia sẻ.
Quan sát hành trình âm nhạc của Ngô Hồng Quang có thể nhận thấy trong thời gian qua anh đã có nhiều nỗ lực cống hiến. Những chuyển trở về Việt Nam, rồi đi Tây Bắc, Đông Bắc, vào Tây Nguyên… là cuộc dấn thân để anh tìm kiếm các chất liệu âm nhạc mới.
Anh cũng kết hợp với nhiều nghệ sĩ tên tuổi, như nhạc sĩ Nguyên Lê, hay mới đây kết hợp cùng nhóm Đàn Đó trong dự án âm nhạc “Tình đàn”.
Tất cả những cố gắng ấy, nhằm đem tới cho công chúng yêu âm nhạc, bất kể ngôn ngữ hay màu da nào khả năng cảm nhận được vẻ đẹp âm nhạc Việt Nam, cảnh sắc và con người Việt Nam. Nhưng chính Ngô Hồng Quang cũng thừa nhận, anh đang đi trên một con đường khá đơn độc và nhiều khó khăn.
Trong đó, khó khăn lớn nhất là anh đang làm cái mà nhiều người chưa hiểu anh đang làm cái gì. “Tôi hy vọng một ngày nào đó không xa nhiều khán giả sẽ nhận ra được những giá trị mà tôi đang làm”, Ngô Hồng Quang tâm sự.
