Việc chuẩn bị sẵn thuốc sẽ giúp bệnh nhân và người thân chủ động khi xảy ra tình huống không mong muốn, nhất là vào ban đêm.
Người lớn tuổi nên chuẩn bị thuốc gì?
Với những người lớn tuổi, các loại thuốc nên chuẩn bị là thuốc điều trị bệnh mạn tính, trị tiêu chảy, khó tiêu, thuốc trị dị ứng…
Thuốc trị các bệnh mạn tính
Người lớn tuổi nên dự trữ những loại thuốc được bác sĩ kê đơn để trị các bệnh mạn tính như bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, viêm xương khớp…
Nên trữ cho đủ, đặc biệt trong mấy ngày nghỉ Tết (4-5 ngày), trữ dài hơn càng tốt. Ngoài ra, nên cất các thuốc này vào góc riêng trong tủ thuốc để khi cần thì lấy dễ dàng.
Thuốc giảm đau hạ sốt
Nên có Paracetamol hoặc các biệt dược có paracetamol để trị cảm sốt, đau nhức. Trong trường hợp không có sẵn thuốc, có thể áp dụng các biện pháp dân gian sau:
- Cạo, đánh gió bằng dầu xoa, dầu gió. Cũng có thể dùng một củ gừng tươi, giã nhuyễn, vắt nước cốt lên vùng cần đánh gió rồi dùng bã chà xát cho tới khi người nóng lên.
Lưu ý, chỉ nên cạo, đánh gió cho người lớn và không nên quá mạnh tay đến độ bầm tím. Thực chất, hiện tượng bầm tím mà một số người gọi là “có gió” chính là xuất huyết dưới da. Không nên cạo, đánh gió cho trẻ em vì có thể gây nhầm lẫn dấu hiệu sốt xuất huyết ở trẻ.
- Xông hơi với nồi xông nấu bằng các loại lá chứa tinh dầu như lá sả, lá bưởi, lá ngũ trảo, ngải cứu, lá bạch đàn…
- Ăn cháo giải cảm. Cháo giải cảm là cháo trắng thêm rau thơm như tía tô, kinh giới, vài lát gừng tươi, thêm nhiều hành, tiêu. Nên ăn khi cháo còn nóng và hít hơi nóng từ tô cháo càng nhiều càng tốt.
Thuốc trị tiêu chảy
Nên dự trữ gói Oresol để pha với nước uống nhằm bù nước và chất điện giải trong trường hợp bị tiêu chảy nặng. Có thể trữ thuốc trị tiêu chảy là chất hấp thụ như than hoạt (Carbomint, Carbotrim), hợp chất smectite (Smecta). Nên trữ thuốc loại liệt nhu động ruột như Paregoric (viên Paregoric), diphenoxylat (Diarsed), loperamid (Imodium) và lưu ý chỉ dung cho người lớn.
Nếu không có Oresol, có thể pha dung dịch muối đường với 1 muỗng cà-phê muối ăn, 8 muỗng cà-phê đường cất trong 1 lít nước đun sôi để nguội. Có thể vắt thêm nước một trái cam vào dung dịch này để thay thế dung dịch Oresol.
Thuốc trị khó tiêu, đầy bụng
Có thể trữ thuốc kháng a-xít có chứa chất chống đầy hơi simethicon (simelox) hoặc thuốc làm tăng nhu động dạ dày domperidon (Motilium-M), metoclopramid (Primperan) khi bị chứng khó tiêu ở người lớn.
Ngoài ra, ta có thể chế sẵn rượu gừng bằng cách lấy gừng tươi phơi khô, tán nhuyễn, ngâm trong 100ml rượu đế. Mỗi lần ăn uống khó tiêu, đầy hơi, uống một muỗng cà-phê rượu gừng với nước đường. Uống trà gừng (gừng tươu xắt lát cho vào nước trà nóng) cũng có tác dụng trị đầy bụng.
Trong trường hợp bị trướng bụng do bí trung tiện, ta có thể áp dụng biện pháp dân gian là dung 1-2 tép tỏi giã nhỏ đắp lên rốn. Lưu ý, chỉ nên đắp trong vòng 2 phút rồi bỏ tỏi ra để tránh đau rát.
Thuốc trị dị ứng
Có thể trữ thuốc dạng si-rô chứa thuốc kháng histamin (như si-rô Théralène, si-rô Phénergan) để trị dị ứng do thức ăn hay do lý do nào khác làm nổi mề đay, gây ngứa ngoài da.
Lưu ý, các thuốc này dễ gây buồn ngủ. Nếu muốn dùng thuốc không bị buồn ngủ, có thể trữ thuốc loratadin (Clarityne), fexofenadin(Telfast)…
Nếu không có thuốc sẵn, có thể trị dị ứng bằng cách uống thuốc nước sắc bằng lá tía tô, gừng tươi. Cách làm: Lấy 50g lá tía tô, 20g gừng tươi, nấu trong nửa lít nước, sắc còn 1 nửa. Chia nước sắc thành 3 phần, uống trong ngày.
Trong trường hợp say rượu nhẹ, nên uống cà-phê hoặc trà đậm (có chứa caffeine) là chất kích thích, đối kháng với tác dụng của rượu và nằm ngủ. Nếu say nhiều có ói mửa, uống nước trà chanh pha đường, muối hoặc uống nước đậu xanh xay nát (còn cả vỏ).
Loại thuốc dung trị vết thương ngoài da
Nên trữ nước ô-xy già (eau oxygénée), Povidine để rửa và sát trùng vết thương để đối phó với tình huống không may là chấn thương nhẹ. Ngoài ra, nên dự trữ bông băng vô trùng, đặc biệt là băng dán cá nhân (Bandaid, băng Urgo) để dán lên vế thương trầy xước da, chảy máu ít.
Lưu ý khi dùng thuốc cho trẻ
Nên dự trữ thuốc giảm đau hạ nhiệt paracetamol (không được dung aspirin) loại dung dịch nhỏ giọt đường uống để hạ sốt cho trẻ; thuốc kháng histamin ở dạng si-rô (như si-rô Phénergan, Théralène) để trị ho, nôn ói và dị ứng; gói Oresol để bù nước và chất điện giải khi trẻ bị tiêu chảy (trẻ lớn có thể dùng gói Smecta để trị tiêu chảy).
Đặc biệt, với trẻ dưới 2 tuổi hay trẻ lớn hơn tiêu chảy nhưng có kèm sốt, nôn ói, tiêu chảy nặng, nên đưa đi bệnh viện, không nên tự chữa tại nhà.
Nên có dung dịch nhỏ mũi NaCl 0,9% (nước muối sinh lý) để nhỏ mũi khi trẻ bị nghẹt mũi, sổ mũi; dung dịch sát khuẩn như Povidine để sát trùng các vết thương nhỏ ngoài da.
Lưu ý, sau 3 ngày dung thuốc thông thường trị các rối loạn nhẹ ở trẻ mà không thấy triệu chứng thuyên giảm thì gia đình phải đưa trẻ đến bác sĩ khám bệnh.
Cần lưu ý gì khi trữ thuốc?
Khi dự trữ thuốc, nên cất các loại thuộc trong tủ nhỏ gọi là tủ thuốc. Trong trường hợp không có tủ thuốc, ta có thể tạm đặt thuốc trong ngăn kéo hoặc trong một hộc của tủ lớn.
Tuy nhiên, dù đặt thuốc ở đâu, luôn luôn lưu ý: nơi đạt thuốc phải là nơi thoáng mát, khô, không có ánh nắng chiếu vào và phải có khóa để trẻ nhỏ không tự mở ra lấy thuốc được.
Nếu thuốc có bao bì, nên để thuốc trong bao bì cùng bản hướng dẫn sử dụng thuốc. Ngoài ra phải đựng tất cả các loại thuốc là viên rời trong chai, lọ sạch, có nắp đậy và các chai lọ này đều phải dán nhãn ghi rõ tên thuốc.
Nếu là thuốc dành cho người lớn, nên ghi thêm trên nhãn: "NGƯỜI LỚN". Nếu có hạn sử dụng (thường gọi là "đát") phải ghi rõ hạn ngay trên nhãn.
Nếu thuốc đã quá hạn sử dụng, phải bỏ đi và thay bằng thuốc mới. Để giữ nhãn tốt, có thể dùng băng keo trong dán chồng lên nhãn.
Khi mua các thuốc dự trữ, có thể nhờ dược sĩ ở nhà thuốc hướng dẫn cách trữ cũng như cách sử dụng. Đặc biệt chú ý: chỉ sử dụng thuốc trị rối loạn nhẹ dăm ba ngày, nếu triệu chứng không đỡ phải đi khám ở bác sĩ.
Thuốc trị tiêu chảy
Nên dự trữ gói Oresol để pha với nước uống nhằm bù nước và chất điện giải trong trường hợp bị tiêu chảy nặng. Có thể trữ thuốc trị tiêu chảy là chất hấp thụ như than hoạt (Carbomint, Carbotrim), hợp chất smectite (Smecta). Nên trữ thuốc loại liệt nhu động ruột như Paregoric (viên Paregoric), diphenoxylat (Diarsed), loperamid (Imodium) và lưu ý chỉ dung cho người lớn.
Nếu không có Oresol, có thể pha dung dịch muối đường với 1 muỗng cà-phê muối ăn, 8 muỗng cà-phê đường cất trong 1 lít nước đun sôi để nguội. Có thể vắt thêm nước một trái cam vào dung dịch này để thay thế dung dịch Oresol.
Thuốc trị khó tiêu, đầy bụng
Có thể trữ thuốc kháng a-xít có chứa chất chống đầy hơi simethicon (simelox) hoặc thuốc làm tăng nhu động dạ dày domperidon (Motilium-M), metoclopramid (Primperan) khi bị chứng khó tiêu ở người lớn.
Ngoài ra, ta có thể chế sẵn rượu gừng bằng cách lấy gừng tươi phơi khô, tán nhuyễn, ngâm trong 100ml rượu đế. Mỗi lần ăn uống khó tiêu, đầy hơi, uống một muỗng cà-phê rượu gừng với nước đường. Uống trà gừng (gừng tươu xắt lát cho vào nước trà nóng) cũng có tác dụng trị đầy bụng.
Trong trường hợp bị trướng bụng do bí trung tiện, ta có thể áp dụng biện pháp dân gian là dung 1-2 tép tỏi giã nhỏ đắp lên rốn. Lưu ý, chỉ nên đắp trong vòng 2 phút rồi bỏ tỏi ra để tránh đau rát.
Thuốc trị dị ứng
Có thể trữ thuốc dạng si-rô chứa thuốc kháng histamin (như si-rô Théralène, si-rô Phénergan) để trị dị ứng do thức ăn hay do lý do nào khác làm nổi mề đay, gây ngứa ngoài da. Lưu ý, các thuốc này dễ gây buồn ngủ. Nếu muốn dùng thuốc không bị buồn ngủ, có thể trữ thuốc loratadin (Clarityne), fexofenadin(Telfast)…
Nếu không có thuốc sẵn, có thể trị dị ứng bằng cách uống thuốc nước sắc bằng lá tía tô, gừng tươi. Cách làm: Lấy 50g lá tía tô, 20g gừng tươi, nấu trong nửa lít nước, sắc còn 1 nửa. Chia nước sắc thành 3 phần, uống trong ngày.
Trong trường hợp say rượu nhẹ, nên uống cà-phê hoặc trà đậm (có chứa caffeine) là chất kích thích, đối kháng với tác dụng của rượu và nằm ngủ. Nếu say nhiều có ói mửa, uống nước trà chanh pha đường, muối hoặc uống nước đậu xanh xay nát (còn cả vỏ).
Loại thuốc dung trị vết thương ngoài da
Nên trữ nước ô-xy già (eau oxygénée), Povidine để rửa và sát trùng vết thương để đối phó với tình huống không may là chấn thương nhẹ. Ngoài ra, nên dự trữ bông băng vô trùng, đặc biệt là băng dán cá nhân (Bandaid, băng Urgo) để dán lên vế thương trầy xước da, chảy máu ít.
Lưu ý khi dùng thuốc cho trẻ
Nên dự trữ thuốc giảm đau hạ nhiệt paracetamol (không được dung aspirin) loại dung dịch nhỏ giọt đường uống để hạ sốt cho trẻ; thuốc kháng histamin ở dạng si-rô (như si-rô Phénergan, Théralène) để trị ho, nôn ói và dị ứng; gói Oresol để bù nước và chất điện giải khi trẻ bị tiêu chảy (trẻ lớn có thể dùng gói Smecta để trị tiêu chảy).
Đặc biệt, với trẻ dưới 2 tuổi hay trẻ lớn hơn tiêu chảy nhưng có kèm sốt, nôn ói, tiêu chảy nặng, nên đưa đi bệnh viện, không nên tự chữa tại nhà.
Nên có dung dịch nhỏ mũi NaCl 0,9% (nước muối sinh lý) để nhỏ mũi khi trẻ bị nghẹt mũi, sổ mũi; dung dịch sát khuẩn như Povidine để sát trùng các vết thương nhỏ ngoài da.
Lưu ý, sau 3 ngày dung thuốc thông thường trị các rối loạn nhẹ ở trẻ mà không thấy triệu chứng thuyên giảm thì gia đình phải đưa trẻ đến bác sĩ khám bệnh.
Cần lưu ý gì khi trữ thuốc?
Khi dự trữ thuốc, nên cất các loại thuộc trong tủ nhỏ gọi là tủ thuốc. Trong trường hợp không có tủ thuốc, ta có thể tạm đặt thuốc trong ngăn kéo hoặc trong một hộc của tủ lớn.
Tuy nhiên, dù đặt thuốc ở đâu, luôn luôn lưu ý: nơi đạt thuốc phải là nơi thoáng mát, khô, không có ánh nắng chiếu vào và phải có khóa để trẻ nhỏ không tự mở ra lấy thuốc được.
Nếu thuốc có bao bì, nên để thuốc trong bao bì cùng bản hướng dẫn sử dụng thuốc.
Ngoài ra phải đựng tất cả các loại thuốc là viên rời trong chai, lọ sạch, có nắp đậy và các chai lọ này đều phải dán nhãn ghi rõ tên thuốc.
Nếu là thuốc dành cho người lớn, nên ghi thêm trên nhãn: "NGƯỜI LỚN". Nếu có hạn sử dụng (thường gọi là "đát") phải ghi rõ hạn ngay trên nhãn. Nếu thuốc đã quá hạn sử dụng, phải bỏ đi và thay bằng thuốc mới. Để giữ nhãn tốt, có thể dùng băng keo trong dán chồng lên nhãn.
Khi mua các thuốc dự trữ, có thể nhờ dược sĩ ở nhà thuốc hướng dẫn cách trữ cũng như cách sử dụng. Đặc biệt chú ý: chỉ sử dụng thuốc trị rối loạn nhẹ dăm ba ngày, nếu triệu chứng không đỡ phải đi khám ở bác sĩ.
