Theo Quyết định số 544/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính Phủ tháng 10 hàng năm là “Tháng hành động vì Người cao tuổi Việt Nam” và “Chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi” được chọn là chủ đề của năm 2020.
Toàn cầu chung tay vì người cao tuổi
Già hoá dân số là một hiện tượng mang tính toàn cầu, đang ảnh hưởng sâu rộng đến mọi phương diện của cuộc sống con người.
Hiện nay, tốc độ tăng dân số cao tuổi là 2% mỗi năm. Tỷ lệ này sẽ là 2,8%/năm trong giai đoạn 2025- 2030. Tỷ trọng NCT trong dân số thế giới ngày càng lớn, từ 8,6% năm 1950 tăng lên 9,7% năm 2000. Dự báo tỷ lệ này là 14% vào năm 2025. Theo quy ước của Liên hợp quốc, quốc gia có NCT chiếm 10% dân số là nước dân số già.
Ý thức được tầm quan trọng của vấn đề già hoá dân số, tháng 10/1982 Liên hợp quốc tổ chức Đại hội thế giới lần thứ nhất bàn về vấn đề NCT, họp tại Viên - Thủ đô nước Áo. Hơn 3000 đại biểu của các nước, các tổ chức phi chính phủ đã đến dự.
Sau khi phân tích sâu sắc mọi mặt tình hình NCT, Đại hội Viên đã chỉ ra những tiềm năng quý giá của NCT và khẳng định tuổi thọ tăng, người cao tuổi là một nhân tố quan trọng của sự phát triển, vì vậy “Cần bảo đảm không một hạn chế nào mọi quyền lợi của NCT theo đúng Tuyên ngôn về Quyền con người của Liên hợp quốc”. Hội nghị đã đề ra một chương trình dài hạn về NCT.
Vì vậy hàng năm lấy ngày 1 tháng 10 là Ngày Quốc tế NCT, Liên hợp quốc mong muốn mọi người nhận thức rõ hơn thực tế về NCT, thấy rõ khả năng to lớn của họ đóng góp vào sự phát triển cộng đồng xã hội. Đồng thời cũng lưu ý mọi người trên thế giới về một hiện tượng rất mới mẻ, đó là già hoá dân số và trong tương lai không xa về kỷ nguyên của NCT.
Với những chương trình hành động về NCT xuất phát từ 3 quan điểm như: Một là đánh giá cao sự gia tăng tuổi thọ, xem đó như là một thành tựu quan trọng của loài người. Khẳng định khả năng, kinh nghiệm, tri thức và nguồn lực của người cao tuổi là một tài sản vô giá cho sự phát triển của các lứa tuổi đang trưởng thành.
Hai là cam kết loại bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với người cao tuổi. Thừa nhận người cao tuổi phải được hưởng một cuộc sống đầy đủ, có sức khoẻ, được an toàn và được tham gia đầy đủ vào các lĩnh vực của đời sống kinh tế, chính trị, xã hội, văn hoá, giáo dục.
Ba là khẳng định thế giới hiện đại đã đạt được sự giàu có và năng lực công nghệ chưa từng thấy, đang tạo ra các cơ hội phi thường để đảm bảo cho con người đạt được một tuổi già mạnh khoẻ hơn, với cuộc sống đầy đủ hơn và được phát huy mọi khả năng đóng góp vào quá trình phát triển xã hội.
Được xếp vào nhóm 10 nước có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới, Việt Nam sẽ có số người cao tuổi chiếm 17% dân số cả nước theo dự báo đến năm 2030, và đến năm 2050 tỷ lệ này là 25%.
Già hóa dân số nhanh đã tạo những áp lực rất lớn trong việc ban hành và thực thi những chính sách liên quan, nhất là trong việc chăm sóc sức khỏe để NCT sống khỏe và sống tốt.
Thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho thấy, tỷ lệ người cao tuổi tham gia bảo hiểm y tế là khoảng 96% trên tổng số NCT. Điều này minh chứng rằng Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm đến các chế độ, chính sách đối với người cao tuổi.
“Chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi”
Đây là chủ đề năm 2020 theo Quyết định số 544/QĐ-TTg lấy tháng 10 hàng năm là “Tháng hành động vì Người cao tuổi Việt Nam”.
Thực hiện chủ đề “Chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi”, đây là hoạt động nhằm tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ngành, đoàn thể, gia đình, xã hội và Người cao tuổi về mục đích ý nghĩa của Tháng hành động trong năm 2020.
Qua đó, đẩy mạnh công tác chăm sóc và phát huy vai trò của NCT với những nội dung cụ thể như: Các cấp chính quyền, mặt trận tổ quốc, các ngành đoàn thể, Hội Người cao tuổi các cấp xây dựng, thực hiện triển khai chương trình với nội dung thiết thực, phù hợp chức năng, nhiệm vụ của ngành, điều kiện của địa phương, cơ sở.
Tiếp tục triển khai Đề án thành lập Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau theo Quyết định số 1533/QĐ-TTg ngày 02/8/2016 của Thủ tướng Chính phủ. Xây dựng, phát triển Quỹ chăm sóc và phát huy vai trò NCT ở cơ sở” theo điều 7 Luật Người cao tuổi.
Để thực hiện nhiệm vụ chăm sóc sức khoẻ NCT, Bộ Y tế đã xây dựng “Đề án chăm sóc sức khỏe NCT giai đoạn 2017 - 2025”. Đề án được triển khai trên toàn quốc tại 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; ưu tiên các tỉnh thành phố có tỷ lệ người cao tuổi cao, các tỉnh vùng khó khăn, vùng sâu vùng xa có nhiều NCT gặp khó khăn hoặc là người dân tộc thiểu số.
Hiện nay 100% xã, phường, thị trấn đã thành lập Hội NCT cơ sở với trên 9,1 triệu hội viên, đạt 74% số NCT trên toàn quốc; đã có 1,6 triệu NCT đủ điều kiện được bảo trợ xã hội hàng tháng, trong đó 1,53 triệu người cao tuổi từ 80 tuổi trở lên... Thời gian qua, các cấp Hội NCT đã thành lập 76.200 câu lạc bộ ở các loại hình, tạo sân chơi bổ ích, hấp dẫn cho người cao tuổi; trong đó có 1.600 câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau ở 55 tỉnh, thành phố, thu hút 70.000 NCT tham gia.
Cả nước có gần 400.000 NCT làm kinh tế giỏi; 130.000 NCT làm chủ trang trại, cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ, tạo nhiều việc làm, đóng góp phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Và NCT trên cả nước đã hiến hàng triệu mét vuông đất, hàng triệu ngày công trị giá nhiều tỷ đồng, góp phần quan trọng xây dựng nông thôn mới...
Một trong những hoạt động được đánh giá cao, đó là việc triển khai mô hình Câu Lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau do Trung ương Hội NCT phát động thực hiện từ năm 2005. Đây là một tổ chức dựa vào cộng đồng, tập hợp từ 50-70 NCT, có mục tiêu liên kết các thành viên nhằm phát huy vai trò của NCT trong cộng đồng dân cư nhằm hỗ trợ NCT khó khăn, tăng cường thu nhập, bảo đảm sức khỏe và phát triển cộng đồng. Đến nay, cả nước có khoảng 500 câu lạc bộ đang hoạt động khá hiệu quả, góp phần quan trọng vào việc trợ giúp và phát huy vai trò NCT ở Việt Nam.
Bên cạnh đó, các địa phương cũng đẩy mạnh các hoạt động trợ giúp xã hội, chăm sóc, hỗ trợ y tế, nâng cao sức khỏe, đa dạng hóa, phong phú hóa các hoạt động văn hóa, văn nghệ, du lịch, thể dục, thể thao của người cao tuổi, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của NCT về sức khỏe, vật chất và tinh thần; Duy trì và phát huy truyền thống “Kính lão - Trọng thọ”; khuyến khích, động viên người cao tuổi có điều kiện tiếp tục sản xuất, làm kinh tế, góp phần giảm nghèo tham gia công tác quản lý, điều hành tại thôn, khu phố và tổ chức Hội Người cao tuổi các cấp để góp phần xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh; xây dựng hình ảnh người cao tuổi Việt Nam “Tuổi cao - Gương sáng”....
Với những chương trình đã triển khai đề án trên toàn quốc đã góp phần đẩy mạnh việc tuyên truyền nâng cao nhận thức xã hội chung tay cùng bảo vệ, chăm sóc NCT.
Bằng các việc làm cụ thể nhân ngày Ngày Quốc tế Người cao tuổi 01/10 và Tháng hành động vì Người cao tuổi Việt Nam năm 2020, toàn xã hội đã và đang chung tay hành động nhằm chăm sóc và phát huy vai trò của người cao tuổi trong đời sống tinh thần, đoàn kết, sống vui, sống khỏe, trở thành tấm gương, động lực cho con cháu noi theo.
