Giấc ngủ và trí nhớ rất “yêu mến” chiếc giường. Giấc ngủ "ngăn chặn" cơ chế quên của bộ não, làm giảm chất dẫn truyền thần kinh dopamin, và do đó tạo điều kiện cho trí nhớ hình thành.
Hơn nữa, các nghiên cứu gần đây đã tiết lộ rằng giấc ngủ là chìa khóa để củng cố những ký ức mà chúng ta có được trong khi thức, cũng như để bảo tồn khả năng bộ não học hỏi những điều mới trong tương lai.
Ví dụ, một nghiên cứu cho thấy trong giấc ngủ, các synap thần kinh của chúng ta thư giãn, gìn giữ sự dẻo dai và linh hoạt, duy trì độ “mềm dẻo” của thần kinh và khả năng học hỏi của não bộ.
Mặt khác, giấc ngủ kém khiến các synap thần kinh bị cứng và làm giảm khả năng học hỏi những điều mới về lâu dài.
Có lẽ thậm chí còn đáng ngạc nhiên hơn, các nhà nghiên cứu gần đây đã có thể can thiệp vào quá trình củng cố trí nhớ diễn ra trong khi ngủ bằng cách chụp bộ não, chọn lọc những ký ức nhất định, và củng cố chúng.
Nhưng liệu một trạng thái nghỉ ngơi tỉnh táo đơn thuần có thể mang lại lợi ích cho sự hình thành trí nhớ mới hay không? Nghiên cứu mới đây của Michael Craig, nghiên cứu sinh tại Đại học Heriot-Watt ở Edinburgh, Anh, và Michaela Dewar, một nhà nghiên cứu và là giảng viên cũng tại đại học này - cho thấy rằng điều này là có thể.
"Nghiên cứu gần đây", Craig nói, “gợi ý rằng hệ thống trí nhớ củng cố những ký ức mới yếu ớt bằng cách "tái hoạt hóa" chúng, trong đó hoạt động của bộ não lần đầu tiên được quan sát trong quá trình học tự động xuất hiện lại trong những phút tiếp theo".
Dựa trên những phát hiện này, các nhà khoa học nói rằng "Điều này đặc biệt đúng trong khi ngủ và nghỉ ngơi yên tĩnh, khi chúng ta không bận rộn tiếp nhận bất kỳ thông tin giác quan mới nào."
Hơn nữa, nghiên cứu mới gợi ý một khoảng thời gian nghỉ ngơi yên tĩnh không chỉ giúp chúng ta nhớ những điều mới mẻ, mà nó còn rất quan trọng để lưu giữ những chi tiết nhỏ.
Các phát hiện mới được công bố trên tạp chí Nature Scientific Reports.
Nghiên cứu trí nhớ “tinh”
Craig và Dewar đã thiết kế một bài kiểm tra trí nhớ để đánh giá khả năng lưu giữ thông tin chi tiết. Họ đề nghị 60 người trẻ tuổi, cả nam và nữ - trung bình 21 tuổi - xem một bộ ảnh.
Những người tham gia được yêu cầu phân biệt giữa những bức ảnh "cũ" và những bức ảnh "tương tự". Nếu khả năng lưu giữ những sắc thái “tinh tế” của người tham gia là tốt, họ sẽ nói các bức ảnh là "tương tự".
"Tuy nhiên," Craig giải thích, "nếu trí nhớ không quá chi tiết được lưu giữ, mọi người sẽ bỏ qua những khác biệt tinh tế trong các bức ảnh tương tự, và nhầm chúng là những bức ảnh "cũ".
Ông tiếp tục tóm tắt những phát hiện "thú vị" này, nói rằng, "Những người trẻ hơn được nghỉ ngơi yên tĩnh trong vài phút sau khi xem ảnh đã để ý tốt hơn về những khác biệt tinh tế trong các bức ảnh tương tự."
Điều này cho thấy "mọi người lưu giữ những ký ức chi tiết hơn, so với những người không nghỉ ngơi".
"Phát hiện mới này cung cấp bằng chứng đầu tiên cho thấy một khoảng thời gian ngắn nghỉ ngơi yên tĩnh có thể giúp chúng ta lưu giữ những ký ức chi tiết hơn", Michael Craig kết luận.
Ông nói thêm, "Chúng tôi nghĩ rằng nghỉ ngơi yên tĩnh là có lợi vì nó củng cố những ký ức mới trong não, có thể bằng cách hỗ trợ sự tái hoạt hóa tự động của họ".
Tuy nhiên, Craig thừa nhận rằng cơ chế đằng sau hiện tượng đáng ngạc nhiên này vẫn là một bí ẩn.
"Chúng tôi chưa biết chính xác", ông tiếp tục "là ký ức liên quan đến nghỉ ngơi này tăng cường hoạt động công việc như thế nào. Cụ thể, vẫn chưa biết liệu nghỉ ngơi yên tĩnh chỉ cho phép chúng ta lưu giữ thêm thông tin, hay liệu nó giúp lưu giữ những ký ức chi tiết hơn".
