Ngày 14/7, tại Quảng Trị, Bộ GD&ĐT tổ chức Hội nghị phát triển giáo dục và đào tạo vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải miền Trung đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; triển khai thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 03/11/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Tham dự Hội nghị có lãnh đạo một số Bộ, ngành, cơ quan Trung ương: Trung tướng Thái Đại Ngọc - Ủy viên Trung ương Đảng, Tư lệnh Quân khu 5; Trung tướng Hà Thọ Bình - Tư lệnh Quân khu 4; ông Nguyễn Hồng Sơn - Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương; ông Đinh Công Sỹ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội; ông Lê Tấn Dũng - Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội; ông Y Thông - Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc; bà Leo Thị Lịch, Uỷ viên Thường trực Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.

Đại biểu đại diện các đơn vị chức năng của: Ban Tuyên giáo Trung ương, Văn phòng Chính phủ, Bộ Lao động, Thương binh và xã hội, Ủy ban Dân tộc, Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Các đại biểu trung ương, đại diện các tỉnh vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ tham dự hội nghị.

Ngoài ra còn có lãnh đạo Tỉnh ủy, HĐND, UBND các tỉnh: ông Lê Quang Tùng - Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị; ông Vũ Đại Thắng - Uỷ viên Trung ương Đảng - Bí thư Tỉnh ủy Quảng Bình; ông Nguyễn Hoài Anh, Uỷ viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Bình Thuận; Phó Bí thư các tỉnh: Thừa Thiên - Huế, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Nghệ An; Khánh Hòa,...

Về phía Bộ GD&ĐT, có Uỷ viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn; Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn; đại diện lãnh đạo các Vụ, Cục chức năng của Bộ GD&ĐT. Dự Hội nghị còn có Chủ tịch Hội đồng trường, Hiệu trưởng các cơ sở giáo dục đại học trong vùng.

Nhận diện bức tranh giáo dục vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ

Nhằm quán triệt sâu sắc hơn và tổ chức thực hiện tốt hơn chủ trương, đường lối của Đảng, nhất là Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về phát triển Vùng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển nhanh và bền vững các vùng nói riêng và cả nước nói chung trong thời kỳ mới, Bộ Chính trị khoá XIII đã ban hành Nghị quyết mới về phát triển sáu vùng kinh tế - xã hội trong cả nước.

Trong đó, ngày 3/11/2022, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 26 về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Ngày 29/12/2022, tại Nghị quyết số 168, Chính phủ đã ban hành Chương trình hành động của Chính phủ để triển khai thực hiện Nghị quyết số 26. Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương đều đã có Kế hoạch hành động để triển khai thực hiện Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 168 của Chính phủ.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu khai mạc hội nghị.

Tiếp theo 5 Hội nghị trước đó tại 5 vùng kinh tế - xã hội, Bộ GD&ĐT tổ chức Hội nghị phát triển giáo dục và đào tạo vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; triển khai thực hiện Nghị quyết số 26 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nhằm bàn sâu, đánh giá đúng tình hình, thống nhất các giải pháp phát triển giáo dục và đào tạo của vùng, qua đó góp phần quan trọng để triển khai thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ mà Nghị quyết của Bộ Chính trị đã đề ra.

Phát huy những tiềm năng, lợi thế to lớn, vượt trội, kinh tế, văn hoá, xã hội của Vùng đã đạt được nhiều kết quả, thành tựu quan trọng, toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực. Chất lượng giáo dục, đào tạo từng bước được nâng cao và đạt được những kết quả quan trọng, đáng ghi nhận.

Mặc dù vậy, giáo dục và đào tạo của vùng vẫn còn những tồn tại, hạn chế và khó khăn, thách thức như: nhiều chỉ số về phát triển còn thấp hơn mức trung bình của cả nước; chất lượng giáo dục và đào tạo chưa đồng đều giữa các địa phương trong Vùng,… và vẫn còn đầy thách thức, nhiều khó khăn khác cần tiếp tục nhận diện, có giải pháp phù hợp để khắc phục và phát triển trong thời gian sắp tới.

Do đó, tại hội nghị này, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT mong muốn sẽ cùng với các địa phương thảo luận, nhận diện bức tranh giáo dục vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ hiện nay; trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về những việc đã làm được trong thời gian qua và trên cơ sở đó cùng nhau đề ra các giải pháp để phát triển giáo dục vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Các địa phương đã quan tâm thì tiếp tục quan tâm hơn. Các Bộ, ngành sẽ tăng cường sự thấu hiểu, đồng hành và hỗ trợ để các địa phương thực hiện thành công các mục tiêu phát triển giáo dục và đào tạo.

Đa dạng và chênh lệch chỉ số trong bức tranh giáo dục Vùng

Trình bày báo cáo tóm tắt tình hình phát triển giáo dục và đào tạo vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ giai đoạn 2011 - 2022 và nhiệm vụ, giải pháp phát triển giáo dục đào tạo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn cho biết:

Tỉnh ủy, thành ủy, HĐND, UBND các tỉnh, thành phố đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và của Bộ GD&ĐT trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo phù hợp với điều kiện thực tiễn địa phương. Một số địa phương đã có các chính sách đặc thù tạo chuyển biến tích cực về quy mô và chất lượng giáo dục; hiệu quả giáo dục chuyển biến mạnh mẽ, trở thành trung tâm giáo dục của cả nước và từng bước trở thành trung tâm giáo dục của khu vực.

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn báo cáo tóm tắt về giáo dục và đào tạo vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ.

Quy mô và mạng lưới các cấp học được đầu tư phát triển đồng bộ, đa dạng phù hợp với điều kiện thực tế của các địa phương, tạo điều kiện thuận lợi và cơ hội học tập cho người dân, góp phần nâng cao trình độ dân trí, đào tạo nguồn nhân lực cho các tỉnh trong vùng và cả nước. Tính đến nay, toàn vùng có 12.322 cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, thường xuyên. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được quan tâm đầu tư, phát triển cả về số lượng và chất lượng, từng bước đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục.

Các địa phương đã chú trọng công tác huy động trẻ đến trường và học sinh nhập học đúng độ tuổi. Tỷ lệ huy động trẻ em, học sinh đi học đúng độ tuổi ở cấp học đều gia tăng. Tuy nhiên, tỷ lệ huy động trẻ nhà trẻ, trẻ mẫu giáo và trẻ 5 tuổi đều thấp hơn so với bình quân của cả nước và không đồng đều giữa các địa phương trong Vùng.

Trong đó, tỷ lệ huy động trẻ 5 tuổi đến trường của Vùng thấp nhất cả nước. Tỷ lệ đi học đúng độ tuổi các cấp Tiểu học tăng 1,1% so với năm học 2010 - 2011 tương đương so với bình quân của cả nước. Tỷ lệ học sinh hoàn thành Chương trình giáo dục các cấp học đều thấp hơn bình quân của cả nước.

Công tác phổ cập giáo dục mầm non, phổ thông và xóa mù chữ được củng cố. Toàn vùng có 13/14 tỉnh, thành phố cấp xã duy trì phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi; 100% các tỉnh duy trì và đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học 41,5% tỷ lệ đơn vị cấp huyện đạt chuẩn phổ cập giáo dục THCS mức độ 3; 57,1% đơn vị cấp tỉnh đạt chuẩn mù chữ mức độ 2. Tỷ lệ người biết chữ trong độ tuổi 15 - 60 tuổi và 15 - 35 tuổi đều cao hơn bình quân cả nước và đứng thứ hai cả nước.

Chất lượng giáo dục phổ thông có những chuyển biến tích cực. Tỷ lệ học sinh lên lớp ở cấp Tiểu học và cấp THCS có chiều hướng gia tăng và cao hơn bình quân cả nước. Tuy vậy, tỷ lệ học sinh lên lớp cấp THPT của Vùng lại thấp nhất cả nước. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp cấp THCS và cấp THPT đều thấp hơn so với quân cả nước.

Trung bình điểm thi tốt nghiệp THPT năm 2022 của vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ là 6,25 điểm (thấp hơn 0,16 điểm so với trung bình điểm thi của cả nước). Hà Tĩnh là địa phương trong Vùng nằm trong Top 10 địa phương điểm trung bình thi tốt nghiệp THPT cao nhất cả nước năm 2022.

Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học từng bước được tăng cường theo hướng kiên cố hóa, chuẩn hóa và từng bước hiện đại hóa. Tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia các cấp học tăng dần hằng năm và cao hơn so với bình quân của cả nước.

Năm học 2021 - 2022, tỷ lệ trường mầm non đạt chuẩn quốc gia của Vùng là 55,04% (tăng 37% so với năm học 2010 - 2011), cao hơn 3,12% so với bình quân cả nước và đứng ba trong sáu vùng kinh tế - xã hội, sau vùng đồng bằng Sông Hồng (65,47%) và vùng trung du và miền núi Bắc Bộ (57,97%).

Tổng chi ngân sách nhà nước cho lĩnh vực giáo dục, đào tạo tại khu vực tăng dần qua các năm. Trong đó, tổng chi thường xuyên cho giáo dục chiếm khoảng 83,1% và tổng chi đầu tư chiếm 10,6% tổng chi ngân sách của Vùng dành cho giáo dục và đào tạo.

Công tác xã hội hóa giáo dục tiếp tục phát huy có hiệu quả, thu hút nhiều nguồn lực trong xã hội, cộng đồng chăm lo cho giáo dục. Mạng lưới các cơ sở giáo dục ngoài công lập phát triển nhanh, đều khắp các địa phương.

Quy mô đào tạo đại học và sau đại học ổn định và tăng dần qua các năm. Toàn vùng hiện có 44 cơ sở giáo dục đại học, trong đó có 2 đại học vùng là Đại học Đà Nẵng và Đại học Huế. Bình quân hằng năm, có hơn 31.000 sinh viên và hơn 2.400 học viên, nghiên cứu sinh tốt nghiệp, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho vùng. Tuy nhiên, phân bố của các cơ sở giáo dục đại học không đồng đều giữa các địa phương, tập trung chủ yếu tại các địa phương như: Đà Nẵng, Thừa Thiên - Huế, Nghệ An.

Giải pháp đột phá cho giáo dục Vùng

Mặc dù đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận, vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ hiện vẫn là vùng có nhiều chỉ số phát triển thấp hơn mức trung bình của cả nước. Tiềm năng và lợi thế của vùng chưa được khai thác hợp lý, phát huy hiệu quả để trở thành nguồn nội lực quan trọng cho phát triển. Phát triển văn hóa, xã hội vẫn chưa đáp ứng kịp yêu cầu trong tình hình mới.

Hội nghị nhằm thảo luận, nhận diện bức tranh giáo dục vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ hiện nay, trên cơ sở đó cùng nhau đề ra các giải pháp để phát triển.

Thứ nhất, việc rà soát, sắp xếp mạng lưới trường, lớp ở một số nơi còn chưa thực sự hiệu quả, chưa đảm bảo môi trường học tập cho trẻ em, học sinh. Mạng lưới cơ sở giáo dục chưa đồng đều giữa các khu vực, cơ hội tiếp cận giáo dục có chất lượng chưa bảo đảm thực sự công bằng đối với các nhóm yếu thế.

Do vùng có diện tích rộng, dân cư đông, nhiều khu vực dân tộc thiểu số và miền núi, điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Vì vậy, hạ tầng cơ sở vật chất vẫn còn 1.036 phòng học nhờ, mượn (chiếm 17,4% tổng số phòng học nhờ, mượn trên cả nước), tập trung chủ yếu tại cấp học Mầm non và Tiểu học.

Các điều kiện sinh hoạt của học sinh bán trú, học sinh các xã đặc biệt khó khăn vùng dân tộc thiểu số và miền núi mới chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu tối thiểu. Trang thiết bị phục vụ giảng dạy, học tập còn thiếu, nhiều thiết bị đã cũ, bị hỏng, xuống cấp không đáp ứng yêu cầu dạy và học theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Cơ cấu giáo viên giữa các môn học, cấp học chưa đồng bộ, vẫn còn tình trạng thừa, thiếu cục bộ tại các địa phương, trường học.

Chất lượng giáo dục không đồng đều giữa các tỉnh, thành phố trong Vùng và giữa các cơ sở giáo dục khu vực thành thị với khu vực nông thôn và miền núi. Quy mô đào tạo của một số cơ sở giáo dục đại học chưa tương xứng với tiềm năng và thế mạnh của từng địa phương, lợi thế của Vùng. Còn thiếu tính liên thông giữa các trình độ và các phương thức đào tạo. Tiềm năng nghiên cứu khoa học của các cơ sở giáo dục đại học chưa được phát huy triệt để.

Triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Nghị quyết số 30 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 14 của Chính phủ, Bộ GDĐT đề ra mục tiêu đối với giáo dục vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ: Tập trung đầu tư cho giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân lực số, đổi mới giáo dục nghề nghiệp gắn với thế mạnh và định hướng phát triển vùng.

Nâng cao chất lượng hoạt động một số trường đại học lớn ở Vinh, Thừa Thiên - Huế, Đà Nẵng, Nha Trang trở thành những trung tâm đào tạo uy tín trong khu vực và thế giới, trong đó, Đại học Đà Nẵng và Đại học Huế trở thành Đại học Quốc gia. Đến năm 2030, các chỉ tiêu về chất lượng giáo dục, đào tạo của Vùng không ngừng được nâng cao; khoảng cách về chất lượng giáo dục, đào tạo giữa các địa phương dần được thu hẹp và tiệm cận với mặt bằng chung của cả nước. Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo đạt khoảng 75%, trong đó có bằng cấp, chứng chỉ đạt khoảng 35 - 40%.

Để triển khai thực hiện được các mục tiêu trên, Bộ GDĐT đề nghị các địa phương tập trung triển khai 7 nhóm nhiệm vụ trọng tâm về: quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục và đào tạo; đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục; về điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục và đào tạo như đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, ngân sách nhà nước đầu tư cho giáo dục, đào tạo; nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên; nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực; tăng cường hợp tác, kết nối và liên kết vùng nhằm phát triển giáo dục và đào tạo; xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện các cơ chế, chính sách phù hợp để phát triển giáo dục và đào tạo