Phần lớn việc trừng phạt trong trường học mang theo định kiến xã hội. Ví dụ, học sinh da đen, đặc biệt là nam sinh, có tỷ lệ bị đình chỉ, đuổi học cao hơn so với học sinh da trắng. Giáo viên thường khắt khe hơn với các hành vi của học sinh da màu và phạt nặng hơn.
Là chuyên gia Hành vi xã hội lâm sàng, GS Alysse M. Loomis, làm việc tại Trường Cao đẳng Công tác xã hội, Đại học Utah, Mỹ, đã dành nhiều thời gian làm việc với trẻ em ở mọi lứa tuổi gặp khó khăn tại trường. Nhiều em bị đình chỉ học tạm thời hoặc đuổi học vĩnh viễn vì nghỉ học, đánh nhau. Nhưng nhìn chung, theo bà Loomis, những đứa trẻ này đều gặp chấn thương về tâm lý trong quá khứ.
Chấn thương bao gồm bị bạo lực tại nhà, bị lạm dụng hoặc bị cha mẹ bỏ bê. Nhiều em phải chứng kiến những hành vi bạo lực giữa phụ huynh hoặc mọi người xung quanh và bắt chước. Những học sinh này có tuyến phòng thủ rất lớn nên giáo viên, bạn bè xung quanh khó có thể kết nối, chia sẻ. Đây cũng là nhóm đối tượng có nguy cơ bị đình chỉ hoặc đuổi học cao.
Những tổn thương và nghịch cảnh thời thơ ấu không phải trải nghiệm hiếm gặp với trẻ em Mỹ. Năm 2013, ước tính hơn 4.500 trẻ từ một tháng tuổi đến 17 tuổi bị hành hung về thể xác. Hơn 1/3 trẻ em Mỹ, chiếm 37%, từng bị ngược đãi.
Tuy nhiên, trẻ thường không cải thiện hành vi sau khi bị đình chỉ hoặc đuổi học. Ngược lại, phương pháp giáo dục này có thể gây hại. Đình chỉ, đuổi học khiến học sinh bị tách rời khỏi môi trường sư phạm an toàn. Các em có thể bị dụ dỗ đi vào những con đường nguy hiểm và mất niềm tin vào hệ thống giáo dục.
Theo GS Loomis, hiện nay nhiều trường phổ thông tại Mỹ đã áp dụng phương pháp giáo dục nhân văn với những học sinh vi phạm quy định. Đầu tiên, nhà trường sẽ xác định những học sinh từng gặp chấn thương trong quá khứ hoặc bị nghịch cảnh tác động để tập trung nguồn lực giải quyết vấn đề sức khoẻ tâm thần.
Điều này bao gồm bồi dưỡng giáo viên hiểu và đồng cảm với hoàn cảnh của học sinh, biết cách hướng dẫn học sinh tìm kiếm sự giúp đỡ từ các nhà tư vấn tâm lý học đường.
Các nhà trường cũng đấu tranh chống lại định kiến, bất bình đẳng hay phân biệt chủng tộc trong môi trường sư phạm. Nhiều trường đã sửa đổi chính sách kỷ luật để hỗ trợ học sinh nhỏ tuổi khi các em vi phạm kỷ luật. Hơn 10 bang tại Mỹ đang cố gắng loại bỏ hoàn toàn quy định đuổi học, đặc biệt tại các trường mầm non.
Những mô hình mới này có thể thay đổi chính sách giáo dục nghiêm khắc trong nhà trường. Các trường khuyến khích chuyển từ phương pháp trừng phạt sang phương pháp tìm hiểu nguyên nhân và giúp học sinh thay đổi.
“Với cách tiếp cận này, trường học sẽ không gây thêm tổn thương cho những đứa trẻ đã chịu nhiều thương tổn”, GS Loomis nhận xét.
