Có tiền là có… giáo án

Chợ giáo án online không chỉ nhộn nhịp ở thời điểm chuẩn bị bước vào năm học mới 2023 - 2024 mà nó đã hình thành nhiều năm về trước. Những bộ giáo án được soạn sẵn, bán trên các hội nhóm. Để tăng uy tín, các tài khoản giới thiệu giáo án được làm bởi những giảng viên các trường sư phạm có tiếng.

Thậm chí, nhiều tài khoản được để chế độ công khai rồi chia sẻ những câu chuyện dạy học, phương pháp giảng dạy, hoặc cập nhật những sự kiện giáo dục mới nhất như những chuyên gia “đầu ngành”.

Trên mạng xã hội, chỉ cần gõ “bán giáo án online” hàng loạt kết quả về các hội nhóm liên quan, từ chia sẻ, miễn phí đến trao đổi, mua bán. Việc bán, mua thường “núp” dưới vỏ bọc của cái gọi là… trao đổi, như: “Thầy cô cần giáo án môn Toán, Vật lý, Hoá học... từ tiểu học cho đến các lớp cấp THPT theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 hãy nhắn lại, mình gửi tặng; Thầy, cô nào soạn xong giáo án môn Toán, Tiếng Việt lớp 4 bộ sách Cánh Diều, Kết nối... cho mình cùng tham khảo; Thầy cô nào có giáo án PowerPoint Ngữ văn 7 và cả năm bộ sách Chân trời sáng tạo cho em xin với...”.

Theo tìm hiểu, các “mặt hàng” nóng của giáo viên cũng được rao bán bởi nhiều tài khoản ảo. Khi liên hệ, các tài khoản này tư vấn rất nhiệt tình. Sau khi nhắn tin hỏi về một bộ giáo án, phóng viên được tài khoản có tên Cô giáo Online tư vấn: “Kho giáo án tiểu học gồm: Giáo án trọn cả năm, giáo án PowerPoint đủ cả năm tất cả các lĩnh vực các độ tuổi… chỉ 700.000 đồng. Cả kho sáng kiến kinh nghiệm gần 100 bài cũng chỉ 800.000 đồng”.

Tiếp tục tìm tới một tài khoản Facebook có tên Nguyễn Thị Lan chuyên bán các bài giảng, giáo án môn Ngữ văn cho các cấp lớp từ lớp 6 - 12. Người này cho hay, khi bắt tay vào soạn bài thì mới biết được khó khăn, vất vả của các thầy cô khi chuẩn bị bài giảng. Trong khi những bài giảng được soạn sẵn vừa nhanh gọn, đồng bộ giữa Word, PowerPoint, rất dễ hiểu và sinh động.

Theo cô V.V.H, giáo viên một trường THCS tại Hà Nội, việc tặng, miễn phí chỉ là cách nói chuyện. Khi người cần giáo án gửi email, hoặc nhắn lại số điện thoại để nhận giáo án thì họ sẽ đồng thời nhận được thông báo về mức phí gọi là hỗ trợ cho nhóm biên soạn. Giá đưa ra có thể vài trăm nghìn đồng cho tới hàng triệu đồng, tùy theo người nhận cần giáo án. Những giáo án các lớp 1, 2, 3, 6, 7, 10 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 luôn đắt hàng.

Các bài rao bán giáo án ở các 'chợ' trực tuyến.

Giá nào cũng có

Liên hệ với một tài khoản có tên H., hiện đang có nhiều “sản phẩm” cho các chương trình giáo dục trong năm học mới. Qua trao đổi, tài khoản gửi hàng loạt thông tin về cách thức mua bài giảng cũng như những lưu ý khi sử dụng dịch vụ. Theo báo giá, giáo án Ngữ văn 10, bộ Cánh Diều là 700.000 đồng trọn bộ bài giảng của học kỳ I.

Theo H., thời điểm này đang sử dụng sách mới trong chương trình mới nên mức giá 700.000 đồng/giáo án cho một học kỳ (1,4 triệu đồng cho cả năm) là không đắt. Với khối 11 và 12 theo chương trình hiện hành, giá “mềm” hơn khoảng 300.000 đồng cho trọn bộ bài giảng cả năm.

H. đã rất nhiệt tình khi gửi cho phóng viên xem qua bản mẫu của tất cả các bài giảng để tiện tham khảo. Người này bày ra gần 100 tấm hình với các nội dung bài học được thiết kế khá sặc sỡ.

Đáng chú ý, một số bài giảng được lấy nguyên văn từ sách giáo khoa, viết ngắn lại, tách thành các ý rồi bỏ vào các khung nội dung có hình ảnh minh họa. Điểm sáng tạo là góc trò chơi, được lồng ghép các câu hỏi vào tiết dạy để tạo không khí sôi nổi.

Nhìn nhận ở góc độ pháp lý, luật sư Phạm Thảo, Công ty Luật FDVN, đánh giá, Luật Sở hữu trí tuệ có quy định các hành vi bị coi là xâm phạm quyền tác giả như: Sao chép tác phẩm mà không được phép của tác giả (trừ trường hợp tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân hoặc sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viên với mục đích nghiên cứu).

Sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả, không trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp quy định tại Khoản 1 Điều 25 của luật này, hay hành vi cho thuê tác phẩm mà không trả tiền nhuận bút, thù lao và quyền lợi vật chất khác cho tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả. Do vậy, nếu có căn cứ cho rằng việc kinh doanh giáo án là vi phạm pháp luật, chủ thể vi phạm tuỳ vào tính chất, mức độ, hành vi có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự.

Theo luật sư Phạm Thảo, giáo án không chỉ là một tác phẩm giảng dạy mà thông qua giáo án còn nhìn thấy được phong thái giảng dạy, cá tính của người dạy. Một giáo án hay là giáo án không chỉ đảm bảo truyền đạt được đầy đủ kiến thức cho người học mà còn phù hợp với phong cách giảng dạy của người giáo viên.

Do vậy mỗi giáo viên, người dạy cần chủ động xây dựng giáo án mang cá tính riêng của mình, kết hợp với phương pháp giảng dạy phù hợp tạo động lực cho người học say mê, yêu thích và chủ động đón nhận kiến thức.