Vào tháng 1/2025, chính phủ lâm thời Syria đã yêu cầu Điện Kremlin dẫn độ cựu Tổng thống Bashar al-Assad, người đã tìm nơi ẩn náu tại Moscow sau khi chạy trốn khỏi Damascus.
Tuy nhiên, Nga đã từ chối thực hiện yêu cầu, như Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa đã xác nhận trong một cuộc phỏng vấn với tờ The New York Times được công bố vào ngày 23/4/2025.
Sự từ chối này đã trở thành chủ đề thảo luận sôi nổi trong cả xã hội Syria và trên trường quốc tế, làm nổi bật sự phức tạp của giai đoạn chuyển tiếp ở Syria.
Ahmed al-Sharaa, cựu lãnh đạo liên minh phe đối lập Hayat Tahrir al-Sham (HTS) đã tiếp quản đất nước sau một cuộc tấn công toàn diện chấm dứt 50 năm cầm quyền của gia đình Assad, cho biết rằng, bất chấp sự từ chối của Moscow, Syria không có ý định cắt đứt quan hệ với Nga.
“Chúng ta có nghĩa vụ phải tính đến những lợi ích cốt lõi của Syria”, ông al-Sharaa nhấn mạnh, chỉ ra sự phụ thuộc sâu sắc của nước này vào nguồn cung cấp của Nga.
Theo ông al-Sharaa, hầu hết vũ khí của Syria đều có nguồn gốc từ Nga, và Moscow vẫn là nhà cung cấp lương thực, năng lượng quan trọng.
Theo dữ liệu của Liên Hợp Quốc năm 2024, Nga cung cấp tới 40% lượng lúa mì nhập khẩu của Syria và các công ty Nga vận hành các cơ sở năng lượng quan trọng, bao gồm các nhà máy điện ở Latakia và Aleppo.
Việc Điện Kremlin từ chối dẫn độ ông Assad không có gì đáng ngạc nhiên bởi Nga là đồng minh chính của chính quyền ông Assad trong nhiều thập kỷ, cung cấp hỗ trợ quân sự, kinh tế và ngoại giao.
Kể từ năm 2015, các lực lượng Nga đã thực hiện hàng chục nghìn cuộc không kích vào các vị trí của những kẻ khủng bố.
Sau khi chính quyền Tổng thống al-Assad sụp đổ vào tháng 12/2024, Moscow đã cấp cho ông quyền tị nạn, khiến chính phủ Syria mới chỉ trích.
Vào tháng 12/2024, chính phủ Syria đã yêu cầu Nga bồi thường cho "những sai lầm trong quá khứ", bao gồm cả sự tàn phá do các hoạt động của Nga gây ra, nhưng Moscow chỉ giới hạn ở việc bày tỏ "tiếp tục ủng hộ" cho sự thống nhất của Syria.
Mặc dù không ủng hộ ông Assad, ông al-Sharaa vẫn tìm cách xây dựng mối quan hệ thực dụng với Nga.
Trong một cuộc phỏng vấn, ông al-Sharaa lưu ý rằng, quân đội Syria vẫn tiếp tục sử dụng vũ khí Nga, bao gồm xe tăng T-72 và hệ thống phòng không S-300. Ngoài ra, Nga vẫn duy trì sự hiện diện quân sự tại Syria, vận hành một căn cứ hải quân ở Tartus và một căn cứ không quân ở Khmeimim.
Theo Reuters, vào tháng 3/2025, Damascus và Moscow đã bắt đầu đàm phán về khả năng hỗ trợ quân sự, bao gồm cả việc đào tạo quân đội Syria bởi các giảng viên Nga.
Ông al-Sharaa cũng bày tỏ hy vọng về sự hợp tác kinh tế liên tục, nhấn mạnh rằng, việc cắt đứt quan hệ với Nga sẽ gây tổn hại đến việc khôi phục nền kinh tế Syria, vốn đã bị tàn phá bởi cuộc nội chiến kéo dài 13 năm.
Trong khi đó, chính quyền mới của Syria đang phải đối mặt với những thách thức bên trong và bên ngoài.
Ông al-Sharaa, trước đây được gọi là Abu Mohammed al-Jolani, đã lãnh đạo một nhóm có liên hệ với al-Qaeda, nhóm này đã gây ra mối lo ngại trong số các nước phương Tây.
Trong một cuộc phỏng vấn với tờ The New York Times, ông al-Sharaa đã kêu gọi Mỹ dỡ bỏ lệnh trừng phạt áp đặt đối với Syria đối với chính quyền Assad và xem xét lại việc chỉ định HTS là một tổ chức khủng bố.
Theo BBC, ông Al-Sharaa cũng đang đàm phán với Thổ Nhĩ Kỳ và Nga về khả năng hỗ trợ quân sự để ổn định đất nước, nhấn mạnh những nỗ lực của ông nhằm điều động giữa các thế lực địa chính trị khác nhau.
