Cúng Mùng 3 Tết nguyên đán và lễ hoá vàng tiễn tổ tiên đều là những tập tục, nghi lễ quan trọng trong văn hóa lễ Tết của người Việt. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người còn chưa nắm rõ, hiểu cụ thể về ý nghĩa, tầm quan trọng cũng như cách thức, thủ tục tiến hành về cúng ngày Mùng 3 Tết cũng như lễ hoá vàng tiễn các vị tổ tiên.
Người Việt có truyền thống biết ơn tổ tiên, nguồn cội. Vào Tết Nguyên đán, các gia đình thường làm mâm cỗ cúng Tết liên tục trong 3 ngày, từ Mùng 1 đến Mùng 3 Tết.
Mâm cỗ để bày tỏ lòng tri ân với các thế hệ đã khuất và cũng là dịp để con cháu sum vầy. Trong những ngày này, các gia đình thường chuẩn bị mâm cúng có đầy đủ các món như gà, các món luộc, xào, canh, miến, rượu và mâm ngũ quả, bánh kẹo, cau trầu.
Đến ngày mùng 3 Tết hoặc ngày khai hạ mồng bảy Tết, là ngày cuối cùng, tiệc Xuân đã mãn, các gia đình lại cáo lễ để tiễn đưa Tổ tiên trở về âm cảnh.
Do mỗi vùng miền có một phong tục khác nhau, nên một số nơi chỉ cúng đến ngày Mùng 2 Tết (tức là chỉ có 2 ngày Tết), nhưng theo một số quan điểm vùng miền khác, như thế là chưa đúng, chưa phù hợp. Bởi lẽ, ngày Mùng 3 Tết theo quan niệm dân gian vẫn là ngày Tết thầy, nên các gia đình vẫn phải làm cơm mời ông bà tổ tiên ở lại ăn Tết với con cháu. Mùng 4 và Mùng 5 mới là ngày làm cơm cúng tiễn các cụ.
Trong bài viết này chúng tôi sẽ nói chi tiết hơn về lễ cúng Mùng 3 tết cũng như bài cúng mùng 3 Tết, văn khấn hóa vàng ngày Mùng 3 Tết để các bạn hiểu rõ và nắm được.
Cách chuẩn bị mâm cúng Mùng 3 Tết
Đa phần các lễ vật cúng hóa vàng (cúng Mùng 3 tết năm 2025) như hương hoa, đèn nến, vàng mã đều đã được chuẩn bị từ trước Tết. Chỉ duy nhất mâm cỗ cúng là cần chuẩn bị mới.
Đây là cỗ cúng tiễn đưa ông bà, tổ tiên về âm cảnh nên cần được chuẩn bị thịnh soạn, tươm tất hơn.
Lễ vật dâng cúng trong lễ tạ năm mới (lễ hóa vàng) gồm: Nhang, hoa, ngũ quả, trầu cau, rượu, đèn nến, bánh kẹo, mâm lễ mặn hoặc chay cùng các món ăn ngày Tết đầy đủ, tinh khiết.
Mâm cỗ hóa vàng thường được gia chủ cúng vào ngày mùng 3 Tết. Đây chính là bữa cỗ có tính nghi lễ thờ cúng Tổ tiên. Trong mâm cơm, phải có đầy đủ gà, các món luộc, xào, canh, miến, rượu và mâm ngũ quả, bánh kẹo, cau trầu.
Cách chuẩn bị lễ cúng hóa vàng cũng giống như lễ cúng gia tiên gồm: Mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng (hoặc bánh tét).
Ngoài ra, mỗi gia đình trước khi hóa vàng còn cần chuẩn bị một bát gạo và một bát muối, rải từ nhà ra ngõ để bố thí cho tảo sinh tảo lạc để hương vàng mà gia đình hóa đốt thì ông bà tổ tiên sẽ được hưởng hết, có lệ phí về với âm cảnh, sống đầy đủ ở thế giới bên kia. Khi đốt hóa vàng thì cần hóa vàng bên bàn thờ Thổ công thần linh trước, sau đó mới đến bàn thờ gia tiên.
Từ xa xưa, tại nơi đốt hóa vàng người ta đặt vài cây mía dài để làm “phương tiện” cho các linh hồn mang hàng hóa theo. Tục hoá vàng dựa trên tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, vật hoá vàng thường gắn với đời sống thường nhật, để thấy con người ở thế giới bên kia sống gần với dương gian. Tục này nhằm cung cấp cho người đã khuất tiền, quần áo (giấy), gậy đi đường (cây mía).
* Thông tin mang tính tham khảo, chiêm nghiệm.
