Quá trình tham gia BHXH của người lao động (NLĐ) là khoản tích lũy quý giá khi còn trẻ để về già có lương hưu và thẻ BHYT miễn phí (được thanh toán 95% chi phí khám chữa bệnh (KCB). NLĐ sẽ được hưởng lương hưu cao hơn khi đóng BHXH với mức cao và tích lũy thời gian đóng dài. Chưa kể, lương hưu còn luôn được Nhà nước quan tâm, điều chỉnh phù hợp để đảm bảo cuộc sống cho người nghỉ hưu.
Thời gian đóng dài, mức đóng cao thì mức hưởng lương hưu sẽ cao
Giai đoạn 2016-2022, cả nước đã giải quyết gần 763 nghìn người hưởng lương hưu (trung bình mỗi năm giải quyết đối với khoảng 109 nghìn người). Trong đó, có khoảng 420 nghìn người đạt tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, chiếm tỷ lệ 55,2% số người được giải quyết hưởng chế độ hưu trí.
Hiện nay, ngành BHXH Việt Nam đang thực hiện chi trả cho khoảng 2,7 triệu người hưởng lương hưu. Trong tổng số người hưởng này, phần lớn có mức hưởng từ 3 triệu đồng/tháng đến dưới 7 triệu đồng/tháng với gần 1,9 triệu người (chiếm 68,3% tổng số người hưởng lương hưu trên cả nước).
Bên cạnh đó, nhiều trường hợp được hưởng mức lương hưu cao do trong quá trình tham gia BHXH có mức tiền lương và thu nhập làm căn cứ đóng BHXH cao (theo quy định, NLĐ được đóng BHXH tối đa bằng 20 lần mức lương cơ sở từng thời kỳ).
Theo thống kê, hiện người đang được hưởng lương hưu cao nhất cả nước là hơn 120 triệu đồng/tháng. Như vậy, mức hưởng lương hưu tỉ lệ thuận với mức đóng BHXH, thời gian đóng BHXH. Có nghĩa là mức đóng BHXH càng cao, thời gian đóng BHXH càng dài thì mức hưởng lương hưu cũng sẽ càng cao. Lương hưu được coi là nguồn thu nhập ổn định nhất giúp NLĐ yên tâm dưỡng già, đảm bảo tốt hơn cuộc sống độc lập mà không phải phụ thuộc vào con cháu.
Ngoài lương hưu hằng tháng, NLĐ còn được cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt thời gian nghỉ hưu để được hưởng các quyền lợi KCB và chăm sóc sức khỏe do quỹ BHYT chi trả với mức hưởng là 95%. Thực tế, cơ quan BHXH đã chi trả chi phí KCB BHYT hàng trăm triệu đồng, thậm chí hàng tỉ đồng cho những người hưởng lương hưu bị mắc bệnh nan y, hiểm nghèo…
Trong giai đoạn tuổi già, nguy cơ đối mặt nhiều hơn với ốm đau, bệnh tật nên việc được chia sẻ phần lớn nguồn kinh phí KCB từ quỹ BHYT sẽ giảm bớt áp lực kinh tế cho con cháu của người nghỉ hưu. Không những thế trong thời gian hưởng lương hưu, người hưởng lương hưu không may qua đời thì thân nhân của họ còn được hưởng chế độ tử tuất với nhiều quyền lợi.
Lương hưu luôn được điều chỉnh phù hợp
Mức hưởng lương hưu không phải cố định tại thời điểm nghỉ hưu mà định kỳ được điều chỉnh tăng theo chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế phù hợp với Ngân sách Nhà nước và quỹ BHXH để đảm bảo cuộc sống của người nghỉ hưu.
Từ năm 2016 đến năm 2022, Chính phủ đã 5 lần điều chỉnh lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng với các mức điều chỉnh tương ứng: 8% (năm 2016); 7,44% (năm 2017); 6,92% (năm 2018); 7,19% (năm 2019); 7,4% (năm 2022) trên mức lương hưu hiện hưởng. Gần đây nhất, dù kinh tế khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nhưng lương hưu vẫn được điều chỉnh với mức chung là 7,4% từ ngày 01/01/2022.
Cụ thể, đối với người nghỉ hưu trước ngày 01/01/1995 sau khi thực hiện điều chỉnh theo quy định (7,4%) mà có mức lương hưu thuộc các trường hợp thấp thì lại tiếp tục được điều chỉnh (tăng thêm 200 nghìn đồng đối với những người có mức lương hưu từ 2,3 triệu đồng/tháng trở xuống; tăng lên bằng 2,5 triệu đồng đối với những người có mức lương hưu từ 2,3 triệu đồng/tháng đến dưới 2,5 triệu đồng/tháng).
Việc Chính phủ thường xuyên ban hành quy định điều chỉnh mức hưởng lương hưu đã và đang góp phần quan trọng nhằm ổn định cuộc sống cho người nghỉ hưu, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Nhà nước đối với NLĐ khi hết tuổi lao động.
Ví dụ:Bà Nguyễn Thị A là giáo viên, có 33 năm 11 tháng đóng BHXH, nghỉ hưởng lương hưu từ tháng 8/2014 với mức hưởng là 4,932 triệu đồng. Qua 5 lần điều chỉnh lương hưu từ năm 2016 đến nay, mức lương hưu của bà A được hưởng từ tháng 01/2022 đến nay là 7,044 triệu đồng/tháng.
Bên cạnh đó, hệ thống chính sách pháp luật BHXH, BHYT cũng ngày càng được hoàn thiện phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đảm bảo quyền lợi cho người tham gia nói chung và người nghỉ hưu nói riêng. Hiện nay, theo quy định, thời gian NLĐ tham gia BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu phải đủ 20 năm, dẫn tới nhiều người có thời gian tham gia BHXH ngắn nên khi hết tuổi lao động, không tích lũy đủ số năm đóng BHXH để hưởng lương hưu.
Trước thực trạng này, dự thảo Luật BHXH sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm số năm đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống 15 năm nhằm tạo điều kiện cho NLĐ tham gia muộn, có thời gian tham gia BHXH ngắn, được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH; bổ sung chế độ trợ cấp thai sản nhằm tăng tính hấp dẫn, thu hút, tạo điều kiện để người dân tham gia BHXH tự nguyện…
Việc đề xuất sửa đổi Luật BHXH lần này nhằm cụ thể hóa các mục tiêu mà Nghị quyết số 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra, cũng chính nhằm đáp ứng được nguyện vọng của đông đảo NLĐ mong muốn được hưởng lương hưu và có thẻ BHYT để chăm lo cuộc sống và chăm sóc sức khỏe khi về già.
