Luật Quản lý thuế (thay thế): Bảo đảm linh hoạt, lâu dài

Đơn giản hóa quy trình, thủ tục

Tại cuộc họp trực tuyến cơ quan thuế toàn quốc về việc xây dựng Dự án Luật Quản lý thuế (thay thế), ông Mai Xuân Thành - Cục trưởng Cục Thuế cho biết, theo chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Tài chính, Dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) có thời hạn trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội sẽ diễn ra vào tháng 10/2025.

Cục trưởng Cục Thuế cho biết, thực tiễn thi hành pháp luật về quản lý thuế cho thấy một số quy định tại Luật Quản lý thuế hiện hành chưa phù hợp với yêu cầu, đòi hỏi từ thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội và quy định của luật chuyên ngành.

Theo đó, cả người nộp thuế và cơ quan thuế đều cho rằng, việc sửa đổi Luật Quản lý thuế không chỉ giúp cải thiện sự tuân thủ thuế, mà còn giúp tối ưu hóa công tác quản lý thuế và thúc đẩy sự phát triển kinh tế của đất nước.

“Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới; Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW đã đặt ra những nhiệm vụ quan trọng liên quan đến công tác quản lý thuế trong bối cảnh phát triển thương mại điện tử và chuyển đổi số, đòi hỏi ngành Thuế phải sửa đổi Luật Quản lý thuế đáp ứng yêu cầu quản lý trong bối cảnh mới, đặc biệt là đối với các hoạt động thương mại điện tử và kinh tế số đang phát triển nhanh chóng”, Cục trưởng Mai Xuân Thành nhấn mạnh.

Theo đó, quan điểm xây dựng Luật Quản lý thuế (thay thế) là phải đơn giản hóa quy trình, thủ tục, tôn trọng người nộp thuế tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình, dựa trên cơ sở dữ liệu tích hợp, thúc đẩy sự tuân thủ tự nguyện của người nộp thuế, từ đó hướng tới đẩy mạnh chuyển đổi số, thống nhất, công khai, minh bạch trong quản lý thu thuế.

Dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế) đề xuất nghiên cứu sửa đổi, bổ sung 114/152 điều; bổ sung mới 6 điều; bãi bỏ 9 điều nhằm giải quyết vướng mắc phát sinh từ thực tiễn, đảm bảo đồng bộ, thống nhất với pháp luật liên quan, thực hiện hợp tác quốc tế về thuế và các điều ước quốc tế; hiện đại hóa công tác quản lý thuế trong bối cảnh chuyển đổi số; tăng cường hiệu lực công tác kiểm tra thuế, rà soát quy định về chức năng thanh tra thuế cho phù hợp với Luật Thanh tra đang sửa đổi, bổ sung.

Đồng thời bổ sung quy định về quản lý thuế theo Nghị quyết 107/2023/QH15 về áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.

Nâng cao tính minh bạch

Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế số đã tạo ra những thách thức lớn mà khung pháp lý hiện hành của Luật Quản lý thuế chưa thể bắt kịp và điều chỉnh hiệu quả. Đặc biệt trong bối cảnh thương mại điện tử xuyên biên giới bùng nổ, việc thiếu vắng các công cụ pháp lý phù hợp để quản lý doanh thu và thu thuế từ các nền tảng số, sàn giao dịch trực tuyến đang trở thành điểm nghẽn đáng kể.

Tình trạng này càng trở nên phức tạp hơn đối với các doanh nghiệp công nghệ nước ngoài không có hiện diện thương mại tại Việt Nam, nhưng vẫn thu được lợi nhuận đáng kể từ thị trường nội địa. Mặt khác, việc Việt Nam tham gia ngày càng sâu rộng vào các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đòi hỏi phải có những điều chỉnh căn bản trong cơ chế quản lý thuế.

Các chuyên gia khuyến nghị, xây dựng Luật Quản lý thuế nên có tính khái quát cao để đảm bảo tính linh hoạt, lâu dài và thích ứng tốt với thực tiễn. Đối với các vấn đề cụ thể nên đưa vào các văn bản hướng dẫn.

Góp ý cho Dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Nguyễn Vân Chi đánh giá cao việc ban soạn thảo dự thảo luật đã có định hướng chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy phục vụ người nộp thuế.

Góp ý một số nội dung liên quan đến vấn đề thuế quốc tế, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho biết, đồng tình với dự thảo về việc quản lý các tổ chức, cá nhân nước ngoài không hiện diện tại Việt Nam nhưng có thu nhập phát sinh tại Việt Nam; Đồng thời kiến nghị luật cần quy định rõ trách nhiệm kê khai, thời điểm kê khai và cách xác định thu nhập/doanh thu.

Đặc biệt, đối với việc quản lý các doanh nghiệp đa quốc gia thuộc diện chịu thuế tối thiểu toàn cầu cần sự tham gia của cơ quan thuế Trung ương, do liên quan đến báo cáo tài chính toàn cầu và trao đổi thông tin với nước ngoài (MAP).

Đại diện Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam đề xuất, ban soạn thảo luật cân nhắc bổ sung cơ chế và quy định nhằm khuyến khích việc tuân thủ và nâng cao tính minh bạch.

Chẳng hạn, cân nhắc có các chương trình như Amnesty (miễn trách nhiệm), theo đó miễn trừ toàn bộ phạt và chậm nộp nếu người nộp thuế tự nguyện rà soát, chỉnh sửa và nộp thuế cho một giai đoạn dài như 5 năm.

Đồng thời, đề xuất ban ssoạn thảo bổ sung quy định yêu cầu các cơ quan thuế công bố “nguồn dữ liệu” mà cơ quan thuế sử dụng trong trường hợp ấn định thuế trong biên bản kiểm tra thuế, quyết định xử lý về thuế của cơ quan quản lý thuế. Bên cạnh đó, bổ sung quy định “cứng” về thời gian ban hành quyết định về kết luận kiểm tra thuế.

Theo giải thích của đại diện Ernst & Young Việt Nam, quy định “cứng” nghĩa là khi hết thời hạn kiểm tra, sau bao nhiêu ngày thì việc kiểm tra được xem là kết thúc, không kéo dài, trừ khi có quyết định gia hạn của thủ trưởng cơ quan thuế.

Mục tiêu của việc thực hiện quy định này nhằm tránh trường hợp kiểm tra kéo dài, gây ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của người nộp thuế; mặt khác cũng gây ảnh hưởng tiến độ làm việc và thu ngân sách Nhà nước nói chung.