Nằm trên đường Lê Hoàng Phái (phường Gò Vấp, TPHCM), chùa Kỳ Quang 2 từ lâu đã được biết đến như một "mái nhà chung" của hàng trăm trẻ em mồ côi, khuyết tật. Nhưng ít ai biết rằng, phía sau khuôn viên thanh tịnh ấy còn có một lớp học đặc biệt, nơi chưa bao giờ tắt đi ánh sáng của tri thức và lòng nhân ái.
Đó là lớp học phổ cập liên kết với trường Tiểu học Trần Quang Khải, nơi những đứa trẻ đặc biệt tìm thấy chiếc chìa khóa để mở cánh cửa vào đời.
Những chuyến đò chở đầy nước mắt và nghị lực
8 năm trước, cô Đặng Thị Hồng Minh - giáo viên biên chế của Trường TH Trần Quang Khải, nhận quyết định về phụ trách lớp học tại chùa Kỳ Quang 2. Rời bục giảng công lập quy củ để đến với lớp học "nhiều không", như: không cùng độ tuổi, không cùng trình độ, và quan trọng nhất là không trọn vẹn về mái ấm, cô Minh đã trải qua những cú sốc tâm lý không nhỏ.
"Khó khăn lớn nhất ở đây không phải là cơ sở vật chất, mà là những tổn thương tâm lý sâu sắc của các em. Học trò của tôi không phải là những trang giấy trắng vô tư. Đó là những mảnh đời chắp vá chằng chịt vết xước: em thì mồ côi, em bị khuyết tật bẩm sinh, em là nạn nhân của bạo hành, lại có em là con của những lao động nghèo không giấy tờ tùy thân”, cô Minh chia sẻ.
Trong suốt 8 năm "cắm bản" giữa lòng phố thị, ngoài giờ dạy trên lớp, cô Minh luôn ghi nhớ tính cách của mỗi học sinh để có phương pháp dạy phù hợp nhất. Cô kể, có cậu học trò nhỏ ở Củ Chi, mỗi ngày được anh trai chở ròng rã 25 cây số đến Gò Vấp chỉ để học cái chữ. Gia đình em ấy là bi kịch điển hình của nghèo đói và thiếu hiểu biết: mẹ có 4 người con với 4 người đàn ông khác nhau rồi bỏ đi biệt tích, để lại đàn con nheo nhóc tự đùm bọc lấy nhau.
Việc tổ chức các điểm học tập trung và liên thông giữa các cấp học giúp đảm bảo trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt trên địa bàn không bị gián đoạn con đường đến trường. Chính quyền luôn đồng hành cùng nhà chùa để tháo gỡ các vướng mắc về giấy tờ tùy thân, hỗ trợ bảo hiểm y tế và các suất học bổng cho các em. Mục tiêu là xây dựng một môi trường giáo dục hòa nhập, nơi mọi trẻ em, dù xuất thân từ hoàn cảnh nào, cũng đều có quyền được học tập và phát triển bình đẳng.
Chính những hoàn cảnh "đặc biệt của đặc biệt" ấy đã giữ chân người giáo viên ở lại. Tại Chùa Kỳ Quang 2, giáo án quan trọng nhất là sự thấu hiểu. Cô Minh dạy theo phương pháp "cuốn chiếu": vừa dạy mới, vừa ôn cũ, dạy ngoài giờ để lấp đầy những lỗ hổng kiến thức cho trẻ chậm phát triển.
"Gắn bó ở đây, thứ nhất là nhiệm vụ, nhưng lớn hơn là lương tâm. Phải thương các em thật sự thì mới dạy được. Mục tiêu của tôi không chỉ là con chữ, mà là dạy các em làm người tử tế, trang bị kỹ năng sinh tồn như an toàn giao thông, quản lý tài chính để sau này các em có thể tự đứng trên đôi chân mình”, cô Minh tâm sự.
Tấm vé thông hành từ cửa từ bi
Nếu cô Minh là người trực tiếp gieo hạt, thì Đại đức Thích Quang Hải - Trưởng phòng Giáo dục – Hướng nghiệp Cơ sở Từ thiện xã hội Phật giáo Chùa Kỳ Quang và nhà chùa chính là đất lành để hạt mầm nảy lộc. Phụ trách lớp học đã 5 năm, thầy Quang Hải cho biết lớp học ra đời từ hơn 20 năm trước, xuất phát từ tâm nguyện của Hòa thượng trụ trì muốn cưu mang những đứa trẻ bị cuộc đời chối bỏ.
"Tâm huyết lớn nhất của chúng tôi là muốn các em biết chữ. Dù các em có chậm phát triển, bệnh tật hay nghèo khó, thì tấm bằng tiểu học chính là tấm vé để các em đi học nghề, để mưu sinh bớt phần cơ cực”, Đại đức Thích Quang Hải bộc bạch.
Điểm sáng nhân văn của mô hình tại chùa Kỳ Quang 2 là sự liên kết chặt chẽ nhà chùa và nhà trường. Chùa lo cơ sở vật chất, vận động kinh phí hỗ trợ giáo viên và bữa ăn cho trẻ; Trường TH Trần Quang Khải chịu trách nhiệm chuyên môn và hồ sơ pháp lý.
Nhờ vậy, dù học trong chùa, các em vẫn có học bạ chính quy, được công nhận trình độ để học tiếp lên các trường THCS, THPT bên ngoài. Đây là "cánh cửa hẹp" nhưng vô giá cho những trẻ quá tuổi, không giấy khai sinh hoặc không đủ điều kiện vào trường công.
“Dù vậy, tôi vẫn trăn trở khi lớp học phải ghép nhiều trình độ, từ trẻ bình thường đến trẻ thiểu năng trí tuệ, khiến việc giảng dạy vô cùng vất vả. Nhưng nhìn những thế hệ học trò trưởng thành, có em đã học lên cao, có nghề nghiệp ổn định quay lại thăm chùa, thầy Hải và các cô giáo lại có thêm động lực duy trì ngọn lửa hiếu học nơi cửa thiền”, Đại đức Thích Quang Hải chia sẻ.
Sự tồn tại bền bỉ của lớp học tình thương chùa Kỳ Quang 2 không chỉ là nỗ lực của Phật giáo mà còn là minh chứng cho sự quan tâm sâu sát của chính quyền phường Gò Vấp. Trao đổi về mô hình này, ông Nguyễn Hữu Tài – Phó Chủ tịch UBND phường Gò Vấp, đánh giá cao vai trò của Chùa Kỳ Quang 2 trong công tác an sinh xã hội. Chính quyền địa phương xác định nhóm trẻ em yếu thế, trẻ em nhập cư và trẻ khuyết tật là đối tượng cần được bảo vệ đặc biệt.
“Việc phân công giáo viên biên chế như cô Hồng Minh về trực tiếp giảng dạy là nỗ lực lớn nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục tại đây không bị tụt hậu, xóa bỏ khoảng cách giữa lớp học phổ cập giáo dục và trường học chính quy", ông Tài nhận định.
“Tôi hy vọng với sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà chùa, nhà trường và chính quyền địa phương sẽ biến lớp học tại Chùa Kỳ Quang 2 trở thành điểm tựa vững chắc cho hàng nghìn mảnh đời trẻ em bất hạnh. Tiếng ê a đánh vần hòa lẫn tiếng chuông chùa không chỉ là âm thanh của tri thức, mà còn là tiếng vọng của tình người, thắp sáng niềm tin về một tương lai tươi sáng hơn cho những đứa trẻ kém may mắn giữa lòng TPHCM”, ông Tài hy vọng.
Mô hình lớp học phổ cập tại phường Gò Vấp hiện đang được duy trì và hoạt động ổn định nhờ sự chủ động trong việc phân công, bổ sung giáo viên giảng dạy và chuẩn hóa hồ sơ, học bạ cho học sinh. Tại Chùa Kỳ Quang 2 liên kết chuyên môn với Trường TH Trần Quang Khải có 107 học sinh, phổ cập cấp Tiểu học. Tại điểm Trường THCS Quang Trung, có 108 học sinh.
