Sáng 11/3 (tức 20/2 âm lịch), tại đền Bà Triệu (xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc), UBND tỉnh Thanh Hóa long trọng tổ chức Lễ hội Đền Bà Triệu năm 2023, kỷ niệm 1775 năm ngày mất Anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh và đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia – Lễ hội Đền Bà Triệu.
Dự lễ hội có bà Nguyễn Thị Minh Hương - Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam; ông Nông Quốc Thành - Phó cục trưởng Cục Di sản (Bộ VH-TT&DL)… cùng đại diện các ban, bộ, ngành Trung ương.
Về phía tỉnh Thanh Hóa có ông Đỗ Trọng Hưng - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy; ông Đỗ Minh Tuấn - Chủ tịch UBND tỉnh cùng đại diện các sở, ngành, huyện, thị xã, TP và đông đảo nhân dân, du khách thập phương.
 |
| Ông Đầu Thanh Tùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa, đọc diễn văn khai mạc lễ hội đền Bà Triệu. (Ảnh: NT). |
Lễ hội Đền Bà Triệu nhằm tri ân công đức của nữ tướng Triệu Thị Trinh, các bậc tiền nhân trong cuộc khởi nghĩa chống quân Ngô xâm lược; thể hiện niềm tự hào về những đổi thay, phát triển của quê hương Thanh Hóa hôm nay. Đồng thời, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, đấu tranh dựng nước, giữ nước cho thế hệ trẻ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản gắn với thúc đẩy du lịch địa phương.
Đây cũng là dịp để giới thiệu, quảng bá vẻ đẹp vùng đất, con người xứ Thanh cùng nhiều tiềm năng, thế mạnh phát triển kinh tế du lịch đến với bạn bè, du khách trong nước và quốc tế.
Phát biểu tại buổi lễ, ông Đầu Thanh Tùng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đọc diễn văn khẳng định vai trò, ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu và công đức của nữ anh hùng Triệu Thị Trinh; tôn vinh những giá trị độc đáo, quý báu của Lễ hội Đền Bà Triệu và Khu di tích lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật Đền Bà Triệu.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá cũng nhấn mạnh, đây là một sự kiện quan trọng thể hiện sự tri ân sâu sắc và lòng tự hào của các thế hệ hôm nay đối với các bậc tiền nhân, những người đã đóng góp to lớn trong sự nghiệp chống giặc ngoại xâm, xây dựng và bảo vệ quê hương đất nước.
 |
| Ông Nông Quốc Thành - Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa trao bằng công nhận Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia - Lễ hội Đền Bà Triệu cho tỉnh Thanh Hóa. (Ảnh: NT). |
Tại buổi lễ, ông Nông Quốc Thành - Phó cục trưởng Cục Di sản, thay mặt lãnh đạo Bộ VH-TT&DL đã trao chứng nhận danh hiệu Di sản phi vật thể Quốc gia Lễ hội đền Bà Triệu cho đại diện tỉnh Thanh Hóa.
Trong khuôn khổ lễ hội sẽ diễn ra nhiều nghi lễ, hoạt động văn hóa đặc sắc gồm: Lễ trình cáo, tế lễ, lễ yên vị và dâng hương tại đền Bà Triệu, lăng mộ Bà Triệu trên núi Tùng, lăng mộ ba ông tướng họ Lý dưới chân núi Tùng, đền Đệ Tứ, miếu Bàn thề, đình làng Phú Điền (xã Triệu Lộc, Hậu Lộc); rước kiệu Bà, trình tấu Chúc văn trên đền Bà; các tiết mục nghệ thuật tái hiện cuộc khởi nghĩa Bà Triệu.
Theo Ban tổ chức, Lễ hội Đền Bà Triệu sẽ tiếp tục diễn ra đến hết ngày 24/2 Âm lịch (tức ngày 13/3).
 |
| Đại diện lãnh đạo Trung ương và lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa dự nghi lễ tại đền Bà Triệu. (Ảnh:NT). |
Theo sử sách, năm 248 Triệu Thị Trinh (tức Bà Triệu) cùng người anh trai Triệu Quốc Đạt, một huyện lệnh có thế lực trong vùng, đã tập hợp nghĩa sĩ, chọn núi Nưa làm căn cứ để luyện tập võ nghệ, dấy binh khởi nghĩa, đánh đuổi quân Đông Ngô xâm lược.
Cuộc khởi nghĩa sau đó thất bại, nữ tướng phải tuẫn tiết ở núi Tùng (xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa ngày nay).
 |
| Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Đỗ Trọng Hưng đánh trống khai mạc Lễ hội đền Bà Triệu. (Ảnh: NT). |
Cuộc khởi nghĩa đánh quân Đông Ngô xâm lược của Bà Triệu tuy thất bại nhưng đã tạo nên mốc son sáng chói trong lịch sử, thể hiện tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta, là biểu tượng sáng ngời của lòng yêu nước, ý chí hiên ngang, khí phách quật cường với câu nói bất hủ: “Tôi muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ, chém cá kình ở Biển Đông, đánh đuổi giặc Ngô giành lại giang sơn, cởi ách nô lệ, chứ không chịu khom lưng làm tỳ thiếp người ta” nhiều đời sau vẫn còn lưu truyền mãi.
Người dân xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc đã lập đền thờ, xây lăng mộ bà trên đỉnh núi Tùng, xây dựng đền thờ Bà Triệu trên núi Gai, dựng ngôi đình lớn ở giữa làng Phú Điền. Qua các triều Lý, Trần, Lê, Nguyễn đều cho tu sửa đền miếu, ban sắc phong và quy định tế lễ với nghi thức quốc lễ.
Năm 1979, đền thờ và lăng mộ Bà Triệu (xã Triệu Lộc) được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Năm 2014, di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật Khu di tích Bà Triệu được Thủ tướng quyết định xếp hạng là Di tích Quốc gia đặc biệt.
 |
| Năm 2014, di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật Khu di tích Bà Triệu được Thủ tướng quyết định xếp hạng là Di tích Quốc gia đặc biệt. (Ảnh: NT). |
Để tưởng nhớ công lao trời biển của bà, từ ngày 19 đến 22/2 âm lịch hằng năm, đông đảo du khách thập phương lại hội tụ về làng Phú Điền, xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc để được hòa vào Lễ hội Đền Bà Triệu.
Lễ hội được tổ chức với quy mô lớn, trong không gian rộng theo một quy trình khép kín rất chặt chẽ Đền - Lăng - Đình, với nhiều hoạt động phong phú, đặc sắc và trang trọng, như: lễ Mộc dục, tế lễ (rước kiệu, tế nữ quan), tế Phụng Nghinh, rước bóng, hội trận tại đình làng Phú Điền… Với những giá trị to lớn và nét độc đáo, năm 2022 Lễ hội Đền Bà Triệu đã được ghi danh vào Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
