Gần đây, Bộ Quốc phòng Ukraine đã ủng hộ ý kiến dự thảo luật “Về các công ty quốc phòng quốc tế”, quy định những hoạt động của họ ở trong lãnh thổ nước này.
Mục đích của dự luật là thiết lập địa vị pháp lý và quy trình hoạt động của các công ty quân sự quốc tế (IOC) được thành lập ở Ukraine, tham gia những hoạt động quốc phòng và cung cấp dịch vụ ở nước ngoài.
Dự luật quy định việc thành lập một cơ quan chính phủ mới - Cơ quan Nhà nước Ukraine dành cho các công ty quốc phòng quốc tế. Cơ cấu này sẽ trực thuộc Tổng cục Tình báo của Bộ Quốc phòng Ukraine, đảm nhận chức năng điều chỉnh và quản lý các hoạt động của IOC.
Trách nhiệm của cơ quan mới sẽ bao gồm đăng ký các dịch vụ quốc phòng, kiểm soát tính sẵn có và việc sử dụng vũ khí cũng như thiết bị trên bảng cân đối kế toán của IOC, cùng với giám sát các hợp đồng đã ký kết.
Các công ty quốc phòng quốc tế sẽ phải đăng ký và hoạt động tại khu vực giáp ranh hoặc trên lãnh thổ những quốc gia mà Ukraine coi là thù địch. Hạn chế về mặt địa lý này nhấn mạnh tính chất chiến lược của luật mới và nhấn mạnh vào việc cải thiện an ninh tại địa bàn biên giới.
Theo dự luật, IOC sẽ có thể cung cấp một loạt các dịch vụ quốc phòng bên ngoài Ukraine, bao gồm đảm bảo an ninh cho các cá nhân và pháp nhân, bảo vệ những cơ sở và vùng lãnh thổ.
Bên cạnh đó là huấn luyện chiến thuật cho quân nhân và nhân viên thực thi pháp luật của quốc gia khác, rà phá bom mìn, cũng như dịch vụ tư vấn trong lĩnh vực an ninh hoặc giải quyết xung đột một cách hòa bình.
Ngoài ra, IOC còn chức năng cung cấp dịch vụ quốc phòng cho các đồng minh của Ukraine, điều này mở ra những cơ hội hợp tác với quốc tế. Thiết bị được IOC sử dụng bao gồm vũ khí nhỏ, đạn dược, xe bọc thép với súng máy hạng nặng và hệ thống tên lửa chống tăng, cũng như thiết bị trinh sát và tác chiến điện tử.
Bộ Quốc phòng Ukraine lưu ý rằng phiên bản dự luật được đề xuất không tuân thủ đầy đủ Hiến pháp Ukraine cũng như các luật “Về phòng thủ Ukraine” và “Về tình báo”.
Ngoài ra, dự thảo luật còn mâu thuẫn với một số điều ước quốc tế như Nghị định thư bổ sung Công ước Geneve ngày 12/8/1949 và khuyến nghị của Văn kiện Montreux về hoạt động của các công ty quân sự tư nhân trong xung đột vũ trang.
Ý tưởng tạo ra khung pháp lý cho hoạt động tư vấn quân sự đã được thảo luận từ lâu trong cộng đồng chuyên môn. Điều này đòi hỏi sự tích hợp kinh nghiệm và khuôn khổ pháp lý quốc tế có liên quan với luật pháp quốc gia.
Trong bối cảnh xung đột hiện nay với Nga, những sáng kiến như vậy có tầm quan trọng đặc biệt đối với Ukraine, nhưng chúng phải được cân nhắc kỹ lưỡng và phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế.
Việc Ukraine thông qua luật trên tạo ra một tình thế khá khó khăn cho Nga, do trên thực tế, Kyiv đang mở cửa cho hàng nghìn lính đánh thuê nước ngoài, những người giờ đây có thể hoạt động công khai ở biên giới với Nga, tạo ra mối đe dọa nghiêm trọng.
Theo nhiều ước tính khác nhau, Kyiv có thể mất từ vài tháng đến một năm để thực hiện bản kế hoạch nói trên, tuy nhiên không nên đánh giá thấp tình hình, đặc biệt là trong bối cảnh phương Tây đã quyết định hỗ trợ mạnh về vũ khí và đạn dược.
Đáng quan tâm nhất, có những lo ngại thực sự từ Moskva rằng Kyiv sẽ bắt đầu sử dụng tình nguyện viên nước ngoài để điều khiển máy bay NATO như F-16 hay Mirage 2000.
