Báo Mỹ cuối tuần trước tiết lộ giới chức nước này đã âm thầm áp dụng cơ chế rà soát, trao quyền cho Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth phê duyệt mọi đòn tấn công bằng tên lửa đạn đạo ATACMS của Ukraine nhằm vào lãnh thổ Nga.
Cơ chế này được áp dụng từ giữa năm nay, khiến Kiev chưa thể sử dụng ATACMS để tấn công các mục tiêu sâu trong đất đối phương. Cách làm này cũng ngăn Ukraine tùy ý sử dụng tên lửa Storm Shadow/SCALP-EG do Anh và Pháp sản xuất, bởi chúng phụ thuộc vào dữ liệu do Mỹ cung cấp.
Quyết định này dường như là nỗ lực của chính quyền Tổng thống Donald Trump nhằm bảo đảm tiến trình hòa đàm sẽ không đột ngột bị đình trệ vì Ukraine phóng tên lửa Mỹ vào mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Nga.
Mặc dù vậy, giới chuyên gia cho rằng biện pháp của Mỹ không còn đạt hiệu quả như trước, nhất là khi quân đội Ukraine gần đây vẫn liên tục tập kích hạ tầng dầu khí trong đất Nga và phóng thành công tên lửa nội địa Flamingo.
"Không nên đánh giá quá cao tầm ảnh hưởng của tên lửa ATACMS hay Storm Shadow đối với cục diện chiến sự, đặc biệt là khi Ukraine đang đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng nội địa", tờ WSJ viết.
Ở thời điểm chính quyền cựu tổng thống Joe Biden "gỡ rào" cho Ukraine dùng ATACMS tập kích lãnh thổ Nga cuối năm 2024, Moskva đã di dời phần lớn cơ sở hậu cần và máy bay ra xa tiền tuyến, đến những khu vực nằm ngoài tầm bắn 300 km của tên lửa Mỹ.
Nhưng điều đó không có nghĩa tên lửa ATACMS đã trở nên vô dụng. Đô đốc Rob Bauer, cựu chủ tịch Ủy ban Quân sự NATO, tuyên bố loại đạn này từng gây thiệt hại nặng cho một số nhà máy sản xuất vũ khí và kho đạn trên đất Nga.
Mỹ đã chuyển giao cho Ukraine khoảng 500 tên lửa ATACMS từ tháng 10 năm 2023, song Kiev chỉ còn gần 50 quả vào thời điểm chính quyền ông Biden dỡ bỏ hạn chế, theo các quan chức Mỹ giấu tên. Tên lửa Storm Shadow trong kho của Ukraine cũng đã giảm đi đáng kể so với con số 100-200 quả ban đầu.
Cả Mỹ và Anh đều khó viện trợ thêm những loại tên lửa này, do kho dự trữ của hai nước còn rất ít. Trong khi đó, các hệ thống phòng không hiện đại của Nga đều có thể đánh chặn tên lửa ATACMS và Storm Shadow nếu triển khai hợp lý.
Sau khi chính quyền Biden dỡ bỏ lệnh cấm với Ukraine, Nga đã gia cố đáng kể lưới phòng thủ để đón đầu vũ khí phương Tây, khiến hiệu quả của chúng sụt giảm mạnh.
"Ukraine chắc chắn vẫn muốn được tùy ý sử dụng tên lửa ATACMS, đặc biệt khi Nga đã phát động chiến dịch tấn công mùa hè. Mọi cuộc tập kích nhằm vào các trung tâm hậu cần phục vụ cho chiến dịch của Nga ở vùng Donbass đều được hoan nghênh", bài báo cho hay.
Tuy nhiên, biện pháp hạn chế của chính quyền ông Trump không đồng nghĩa Ukraine đã mất khả năng tập kích sâu vào lãnh thổ Nga. Trên thực tế, nước này vẫn thường xuyên sử dụng máy bay không người lái (UAV) tầm xa và sắp tới có thêm Flamingo cho nhiệm vụ này.
Nhà phân tích Anders Puck Nielsen, thuộc Học viện Quốc phòng Đan Mạch, nêu quan điểm: "Ukraine đang tăng cường các cuộc tập kích sâu vào đất Nga, biện pháp hạn chế của Mỹ dường như không phải vấn đề lớn đối với họ. Kể từ khi lên nắm quyền, chính quyền ông Trump đã luôn đánh giá quá cao tầm ảnh hưởng của mình đối với Ukraine".
Nhưng UAV tầm xa của Ukraine có nhược điểm là sức sát thương hạn chế và dễ bị đánh chặn. Đó là lý do Ukraine đang tích cực phát triển tên lửa tầm xa nội địa, mới nhất là dòng Flamingo dự kiến triển khai trong năm nay.
Được quảng cáo là có tầm bắn lên tới 3.000km và mang đầu đạn gần 1,2 tấn, tên lửa Flamingo có thể đe dọa mọi mục tiêu ở miền trung Nga, trong đó có thủ đô Moskva và thành phố St. Petersburg, thậm chí vươn tới một phần Siberia.
Chuyên gia Joseph Trevithick của Mỹ nhận định: "Động cơ phản lực giúp tên lửa đạt tốc độ cao và khả năng sống sót tốt hơn khi bay sâu vào lãnh thổ đối phương, đặc biệt là khi so sánh với phi cơ hạng nhẹ hoán cải và các loại UAV tầm xa trước đây. Đầu đạn lớn và vận tốc cao cũng giúp quả đạn xuyên thủng các vật thể kiên cố, mở rộng danh sách mục tiêu".
Vị chuyên gia này cho biết thêm, so với Storm Shadow và ATACMS, Flamingo thua kém về tốc độ cùng khả năng tàng hình nên dễ bị đánh chặn hơn. Nhưng Ukraine có thể tùy ý sử dụng và tự chủ về năng lực sản xuất, không phụ thuộc nhiều vào bên ngoài.
"Chúng tôi đang sử dụng các vũ khí tầm xa do chính Ukraine sản xuất và gần đây không tham vấn chủ đề này với Mỹ", Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố hôm 24 tháng 8.
