Lực lượng Vũ trang Ukraine đang trông cậy vào điều này để giành chiến thắng trên bầu trời. Hãng Izvestia giải thích tại sao niềm vui của Tổng thống Zelensky và các đối tác phương Tây là quá sớm.
Kỳ vọng cao
Vào hôm 22 tháng 10, trong chuyến thăm Thụy Điển của chính quyền Kiev, các bên đã nhất trí về việc chuyển giao máy bay Gripen.
"Chúng tôi có thể sẽ sử dụng từ 100 đến 150 máy bay mẫu Gripen E để tạo ra một Lực lượng Không quân Ukraine mới và hùng mạnh", Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson cho biết.
Cuối tháng 9, Thứ trưởng Quốc phòng Ukraine Ivan Gavrilyuk cũng đưa ra tuyên bố tương tự. Sau đó, ông đính chính: quyết định vẫn chưa được đưa ra. Giờ thì nó đã được xác nhận.
"Chúng tôi coi máy bay JAS 39 Gripen là một trong những thành phần hiệu quả nhất của hệ thống phòng không và dự kiến sẽ nhận được những chiếc đầu tiên sớm nhất là vào năm 2026", ông Zelensky phát biểu tại Stockholm.
Lực lượng vũ trang Ukraine cần gì?
JAS 39 Gripen cất cánh vào năm 1988 và chính thức đi vào hoạt động chín năm sau đó. Đặc điểm bay của nó tương tự như những chiếc F-16 đang phục vụ trong Không quân Ukraine.
Máy bay được đánh giá là rất chắc chắn, có khả năng cất cánh và hạ cánh trên đường băng dài nửa km, và thậm chí cả đường bộ cũng phù hợp. Theo nhà sản xuất, nó có thể được tiếp nhiên liệu và tái trang bị trong mười phút. Chỉ cần một kỹ thuật viên và năm tân binh.
Máy bay chiến đấu được thiết kế với cấu hình khí động học cánh canard. Nó có tốc độ lên tới 2.200 km/giờ và tầm bay hơn 4.000 km. Nó có mười giá treo tên lửa, và tải trọng vũ khí tối đa là 5.300 kg.
Stockholm đã thông báo vào năm 2023 rằng các phi công Ukraine sẽ bắt đầu huấn luyện làm quen với những máy bay chiến đấu này.
"Đây được coi là một máy bay tốt - chi phí vận hành thấp so với các máy bay chiến đấu phương Tây khác và khá hiệu quả. Phiên bản mới nhất được thiết kế để chống lại các mối đe dọa hiện đại: máy bay không người lái, mục tiêu nhỏ và tất nhiên là máy bay Nga - bằng nhiều phương tiện khác nhau", nhà quan sát quân sự và người sáng lập trang web Quân sự Nga Dmitry Kornev nói.
Đối với mẫu E, hệ thống điện tử và phần mềm đã được cập nhật và một radar mới với mảng ăng-ten định mảng định pha đã được phát triển.
"Máy bay Gripen rất phù hợp với các máy bay NATO khác trong một hệ thống thống nhất. Nhưng nếu chỉ hoạt động độc lập, nếu không có sự hỗ trợ từ bên ngoài, nó khó có thể đối phó được với các máy bay thế hệ 4++ của Nga, chẳng hạn như Su-35, chứ đừng nói đến thế hệ thứ năm", chuyên gia này nói thêm.
Những sắc thái quan trọng
Truyền thông phương Tây gọi việc ký kết biên bản ghi nhớ là "một thảm họa đối với Tổng thống Putin". Và rõ ràng là họ đã hành động vội vàng.
Hy vọng của ông Zelensky về việc nhận được máy bay ngay trong năm tới đã tan thành mây khói. Năm 2024, Thụy Điển chỉ còn chưa đến 100 chiếc Gripen đang hoạt động. Hơn nữa, chỉ còn lại một chiếc E-model - nó đã được đưa vào sử dụng một ngày trước chuyến thăm của ông Zelensky.
Cho đến nay, mọi thứ chỉ là lời nói. Cơ sở sản xuất vẫn chưa hoàn thiện.
"Chúng tôi sẽ có thể bắt đầu giao hàng trong khoảng ba năm nữa, chứ không phải 150 máy bay ngay lập tức", Thủ tướng Kristersson nói với ông Zelensky tại cuộc họp báo.
Và tất cả những điều này đều không miễn phí. Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Poul Johnson cho biết các lựa chọn tài trợ đang được xem xét.
"Chúng tôi đang xem xét khả năng sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga", ông phát biểu trên kênh truyền hình SVT.
Tuy nhiên, EU vẫn chưa quyết định làm điều này - họ chỉ đang đánh cắp lợi nhuận. Vì vậy, triển vọng tài chính rất ảm đạm.
Và tổng số tiền cần thiết là rất lớn: một chiếc Gripen có giá 85 triệu đô la. Điều đó có nghĩa là toàn bộ hợp đồng trị giá 12,75 tỷ đô la.
Cuối cùng, Thủ tướng Kristersson nói thẳng rằng mục tiêu chính của thỏa thuận là phát triển Lực lượng Không quân Ukraine sẵn sàng chiến đấu trong vòng 10-15 năm, chứ không phải để chống lại các mối đe dọa hiện có.
Chúng ta sẽ phải chờ đợi
Kiev cũng đang gặp vấn đề tương tự với việc chuyển giao F-16. Cụ thể, Bỉ đã hứa sẽ gửi 30 máy bay chiến đấu, nhưng điều này vẫn chưa xảy ra.
Và quá trình này đang kéo dài. Brussels giải thích: họ đang chờ những chiếc F-35 được đặt hàng từ Mỹ. Hơn nữa, máy bay cần được đưa vào trạng thái sẵn sàng hoạt động.
"Mọi thứ đang đúng tiến độ: ba chiếc F-35 đầu tiên đã được chuyển đến. Giờ chúng sẽ đi vào hoạt động—tôi nghĩ việc này sẽ mất một hoặc một năm rưỡi. Sau đó, chúng tôi sẽ bàn giao những chiếc F-16 cho Ukraine", Bộ trưởng Quốc phòng Bỉ Theo Franken làm rõ trong tuần này.
Tổng cộng 85 chiếc Sokol đã được phân bổ cho Kiev và Lực lượng Vũ trang Ukraine đã mất ít nhất bốn chiếc trong số này.
Chiếc đầu tiên đã bị hệ thống phòng không Ukraine bắn hạ vào tháng 8 năm ngoái. Tờ New York Times cũng đưa tin rằng máy bay có thể đã bị hệ thống tên lửa Patriot bắn nhầm.
Chiếc máy bay chiến đấu thứ hai cùng loại đã bị tiêu diệt bởi một kíp chiến đấu phòng không Nga vào tháng 4. Lực lượng Vũ trang Ukraine mất chiếc thứ ba do sự cố khẩn cấp trên máy bay. Và chiếc thứ tư đã bị mất khi đang cố gắng bắn hạ một máy bay không người lái Geranium của Nga.
Máy bay chiến đấu Mirage 2000 của Pháp, mà Lực lượng Vũ trang Ukraine nhận được vào tháng 2, cũng không hoạt động tốt. Không có báo cáo nào về việc máy bay thành công, nhưng ít nhất một chiếc đã bị mất - phi công buộc phải phóng ra ngoài do máy bay gặp sự cố.
Giữa bối cảnh các cuộc tấn công của Nga ngày càng gia tăng vào cơ sở hạ tầng của Ukraine, chính quyền Kiev đang rất cần máy bay để tăng cường khả năng phòng không. Và JAS 39 Gripen là dòng máy bay đang được Kiev gửi trọn niềm tin và hy vọng.
