Không miễn thuế với hàng nhập qua thương mại điện tử: Nâng vị thế hàng Việt

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề xuất áp dụng một chính sách thuế nhập khẩu toàn diện, không miễn giảm với hàng hóa thương mại điện tử nhập khẩu.

Xây dựng biểu thuế suất

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) mới đây đã có văn bản góp ý dự thảo Nghị định quy định về quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử (TMĐT) gửi Bộ Tài chính.

Đánh giá về quy định miễn thuế nhập khẩu đối với các đơn hàng có giá trị nhỏ từ 1 triệu đồng trở xuống, VCCI cho rằng, cơ chế này chưa thực sự phù hợp và có nguy cơ tiếp tục tạo ra sự không bình đẳng với hàng hóa sản xuất trong nước.

Thứ nhất, giá trị mỗi đơn hàng TMĐT thường ở mức thấp, phần lớn không quá 1 triệu đồng. Chẳng hạn, năm 2024 có hơn 324,1 triệu sản phẩm nhập khẩu đã được bán qua sàn Shopee, tạo ra doanh thu 14.200 tỷ đồng, tức giá trị trung bình chỉ khoảng 43.682 đồng/sản phẩm.

Như vậy, quy định ngưỡng miễn thuế 1 triệu đồng đồng nghĩa với việc phần lớn hàng hóa TMĐT nhập khẩu sẽ không phải chịu thuế nhập khẩu.

Thứ hai, các doanh nghiệp sản xuất trong nước phải nộp thuế nhập khẩu đối với nguyên vật liệu đầu vào, trong khi hàng hóa qua TMĐT nhập khẩu lại được miễn hoàn toàn. Điều này tạo ra sự bất bình đẳng trong chính sách thuế, mang lại lợi thế cạnh tranh cho hàng hóa nước ngoài.

VCCI cho rằng, cơ quan soạn thảo cần cân nhắc áp dụng một chính sách thuế nhập khẩu toàn diện, không miễn giảm đối với hàng hóa TMĐT nhập khẩu. Tuy nhiên, việc xây dựng chính sách thuế nhập khẩu đối với hàng hóa TMĐT sẽ đối mặt nhiều thách thức, bao gồm tình trạng khó có thể áp dụng quy định về mã HS như hàng hóa nhập khẩu theo phương thức truyền thống cho hàng hóa TMĐT.

VCCI cho biết, số lượng mã HS (mã để phân loại hàng hóa trong xuất nhập khẩu) trong mỗi lô hàng TMĐT thường rất lớn, do mỗi lô hàng thường bao gồm nhiều đơn hàng nhỏ lẻ và mỗi đơn hàng lại có thể chứa nhiều mặt hàng với các mã HS khác nhau.

Thêm vào đó, sự đa dạng của hàng hóa qua TMĐT có thể dẫn đến khó khăn trên quy mô rộng trong việc xác định chính xác mã HS, làm chậm trễ quá trình thông quan và giao nhận, thậm chí dẫn tới hủy đơn hàng, gây thiệt hại cho cả người bán và sàn TMĐT.

“Thực chất, quy định miễn thuế với ngưỡng 1 triệu đồng xuất phát từ nguyên lý: Chi phí hành chính đối với các sản phẩm giá trị nhỏ có thể lớn hơn nhiều so với số tiền thuế thu được”, VCCI nhấn mạnh.

Để giải quyết vấn đề này, kinh nghiệm quốc tế cho thấy cần đơn giản hóa biểu thuế cho hàng hóa TMĐT.

Ví dụ, có thể gộp các mã HS thành một số “giỏ hàng hóa” nhất định theo nhóm ngành hoặc công dụng. Mỗi “giỏ” tương ứng với một mức thuế suất cụ thể.

Chẳng hạn, giỏ hàng 1 gồm quần áo, giày dép, hàng dệt may, bộ đồ giường; giỏ hàng 2 gồm thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại, tai nghe…

Theo cách này, doanh nghiệp có thể dễ dàng phân loại hàng hóa thay vì phải xác định chi tiết mã HS cụ thể cho từng sản phẩm nhỏ lẻ.

Canada đã áp dụng hình thức này từ năm 2012, sử dụng 3 nhóm hàng hóa thay thế cho gần 5.400 mã HS.

Vì vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc sửa đổi quy định về thuế nhập khẩu đối với hàng hóa qua TMĐT theo hướng xây dựng biểu thuế suất đơn giản hóa và áp dụng cho mọi đơn hàng bất kể giá trị.

Hàng Việt “lép vế”

Nhiều chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh số lượng đơn hàng xuyên biên giới lên tới hàng trăm triệu USD mỗi năm, cơ chế này đã không còn phù hợp. Nếu không điều chỉnh, Việt Nam có thể trở thành điểm đến của hàng giá rẻ không kiểm soát, khiến thị trường nội địa bị bóp méo và doanh nghiệp Việt bị đẩy ra ngoài cuộc chơi. Thay vì bảo vệ người tiêu dùng, cơ chế miễn thuế hiện nay đang bị khai thác để trốn nghĩa vụ thuế, né kiểm định chất lượng một cách có hệ thống.

Chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Duy Phương - Chủ tịch HĐQT Công ty Vina Heaway cho rằng, doanh nghiệp từng đẩy mạnh bán hàng qua sàn TMĐT, nhưng hiện buộc phải rút khỏi nhiều nền tảng.

“Chúng tôi không thể cạnh tranh nổi. Hàng Trung Quốc vào ồ ạt. Trong khi doanh nghiệp trong nước phải tuân thủ đủ quy trình công bố chất lượng, kiểm nghiệm mẫu, chịu thuế. Chính sách đang ưu ái hàng ngoại quá mức, còn hàng Việt thì bị ràng buộc đủ đường”, ông Nguyễn Duy Phương nói.

Theo ông Phương, nếu chính sách không được siết lại, không chỉ doanh nghiệp nội địa mất chỗ đứng, mà người tiêu dùng cũng đối mặt với rủi ro từ hàng hóa trôi nổi.

Góc độ pháp lý, luật sư Nguyễn Sương - Đoàn Luật sư TP Đà Nẵng đánh giá, việc miễn thuế và miễn kiểm tra chuyên ngành cho hàng giá trị nhỏ là chính sách đặc thù, cần kiểm soát nghiêm.

“Miễn thuế không sai, nhưng nếu để chính sách bị lợi dụng thì vô tình tiếp tay cho hành vi lách luật. Việc chuyển sang quản lý theo người bán là hợp lý và đúng xu hướng quốc tế. Quan trọng là phải sửa ngay từ cơ chế, chứ không thể chỉ xử lý ở khâu thực thi. Các kiến nghị của VCCI hoàn toàn có tính khả thi, cần được lắng nghe để không chỉ bịt kẽ hở ngân sách, mà còn phục hồi năng lực kiểm soát hàng hóa xuyên biên giới, điều mà hệ thống pháp lý hiện nay đang ngày càng hụt hơi”, luật sư Nguyễn Sương cho biết.

Bà Đinh Thị Nho - Giám đốc vận hành nền tảng phân tích số liệu thị trường thương mại điện tử Metric.vn cho rằng, nếu đề xuất trên được thông qua, sự cạnh tranh giữa hàng nhập khẩu và hàng nội địa sẽ có những thay đổi nhất định. Cụ thể là cạnh tranh về giá cả, chất lượng sản phẩm cũng như thời gian vận chuyển và chi phí vận chuyển.

Bà Nho cũng cảnh báo, một số khách hàng có thể tìm cách chia đơn hàng nhỏ hơn để tận dụng chính sách miễn thuế.

Với thực tiễn đó, bà Nho cho rằng, doanh nghiệp nội địa phải có chiến lược rõ ràng để duy trì sức cạnh tranh. Việc nâng cao giá trị thương hiệu trở thành yếu tố then chốt, đặc biệt, các doanh nghiệp nội địa có lợi thế về dịch vụ hậu mãi và bảo hành để tạo niềm tin cho khách hàng.