Nguyên nhân ra đời của ASP-500
Theo bài viết của hãng tin Nga Sputnik, trong khuôn khổ Triển lãm Quốc tế về ngành công nghiệp trực thăng HeliRussia 2023 diễn ra gần đây tại khu vực Moscow đã tổ chức hội thảo chuyên đề “Chữa cháy bằng máy bay trực thăng”.
Tại hội thảo này, Hiệp hội nghiên cứu và sản xuất Basalt đã giới thiệu dự án “Bom thể tích nước” ASP-500 - phương tiện dập lửa đường không có trọng lượng 500kg, hoạt động tương tự như một quả bom được thả ra từ máy bay.
Theo bài viết, cháy rừng là thảm họa thiên nhiên nghiêm trọng nhất. Cuộc chiến chống cháy rừng là rất khó khăn, đòi hỏi sự tham gia của các lực lượng và phương tiện đáng kể. Và không phải lúc nào các lực lượng này có thể dập tắt hoàn toàn đám cháy rừng chỉ bằng các phương tiện mặt đất.
Hiện nay, các phương tiện bay cũng tham gia chiến đấu với các trận cháy rừng, đó là các loại máy bay cánh cố định và trực thăng chữa cháy chuyên dụng. Các máy bay chiến đấu mang theo nước cũng có thể được huy động để dập tắt đám cháy rừng.
Ở Nga có một phiên bản đặc biệt của máy bay vận tải Il-76 có thể mang theo 42 tấn nước, đó là máy bay cứu hỏa lưỡng cư Be-200 (các khoang hút nước tự động được mở ra ngay khi phi cơ bay trên mặt nước của sông, hồ, biển).
Nga còn có máy bay trực thăng chữa cháy Ka-32 với hệ thống thùng chữa cháy hoặc các thùng chứa nước với chất tạo bọt. Ngoài ra, các máy bay trực thăng thuộc họ Mi-8/17 cũng có thể được trang bị các thùng như vậy.
 |
| Trong một số trường hợp, chữa cháy bằng cách thả nước xuống đám cháy sẽ không đạt được hiệu quả cao |
Tuy nhiên, các phương tiện này không thể đảm bảo hiệu quả 100%, bởi nguyên nhân mang tính khách quan, đó là các định luật vật lý.
Trong nhiều trường hợp, các luồng không khí nóng xoáy đang tăng lên với tốc độ cao từ đám cháy không cho phép nước đổ từ máy bay hoặc trực thăng rơi xuống mặt đất vào ổ lửa, nước sẽ bốc hơi mà không đạt được mục tiêu.
Do đó, cần phải phát triển những thiết bị chữa cháy khác để trang bị cho máy bay và đó là nguyên nhân ra đời của ASP-500.
Tính năng đặc biệt của ASP-500
Giới thiệu về dự án này, ông Sergei Ozeryakov, Cố vấn của Tổng Giám đốc Xí nghiệp Bazalt, cho biết, phương tiện dập lửa đường không ASP-500 được phát triển là để nâng cao hiệu quả của các phương pháp chữa cháy. Hiện xí nghiệp của Bazalt đã chế tạo nguyên mẫu của ASP-500.
Theo quan điểm của vị quan chức này, để giảm thiểu những thiếu sót của thiết bị chữa cháy đường không truyền thống, cần phải sử dụng thiết bị chứa chất lỏng chữa cháy ASP-500 kết hợp với chúng.
 |
| Bom chữa cháy ASP-500 có ngoại hình và cơ chế hoạt động giống như một quả bom |
Đây là phương tiện dập lửa đầu tiên, tức là trước khi tấn công vào một đám cháy nào đó, các chuyên gia sẽ thả những quả bom này từ máy bay xuống ổ lửa để dập tắt đám cháy rừng hoặc hỏa hoạn do con người gây ra.
Theo ông Sergei Ozeryakov, đây là “quả bom mang tính chất hòa bình” bao gồm vỏ nhựa nhiệt dẻo với hệ thống treo chứa hơn 300 lít nước hoặc chất chữa cháy an toàn về mặt hóa học, chất ổn định polymer, thiết bị phân tán và một lượng nhỏ thuốc nổ để tạo hiệu ứng nổ.
ASP-500 được mang trên máy bay vận tải hoặc trực thăng, khi được thả xuống quả bom sẽ được kích hoạt. Khi bom chạm xuống mặt đất sẽ phát nổ tạo thành đám mây gồm hỗn hợp thủy khí.
Nhờ sóng xung kích, hỗn hợp 300 lít chất lỏng này sẽ tỏa ra khắp khu vực cháy với bán kính lên tới 18m và cao tới 6m. Đám mây nước hoặc chất chữa cháy này ngăn không cho oxy tới khu vực cháy, dập tắt đám cháy trên diện tích lên tới 1000 m2.
Chỉ cần sử dụng máy bay thả liên tiếp vài ba quả bom này là có thể dập tắt hoàn toàn đám cháy lớn trong thời gian rất ngắn, điều mà phương tiện mặt đất cần thời gian rất lâu mới có thể dập được hoặc thậm chí là bất lực trước nó (nếu điều kiện địa hình quá hiểm trở), tiết kiệm rất nhiều thời gian và công sức cùng với tính mạng của con người.
Ông Sergei Ozeryakov cũng lưu ý đến thực tế là phương pháp thả bom phát nổ phía trên đám cháy phun ra chất chữa cháy cũng tạo ra sóng xung kích trên không chứa hỗn hợp khí với các hạt của chất chữa cháy. Đây có thể được coi là một yếu tố bổ sung trong việc dập tắt đám cháy.
Bảo đảm an toàn cho con người
Theo các quan chức Nga, việc sử dụng ASP-500 cho phép chữa cháy mà không cần thêm lực lượng mặt đất, không gây nguy hiểm cho người và thiết bị. Hoặc con người và phương tiện mặt đất có thể tiếp cận hiện trường khi đám cháy cơ bản đã được dập tắt và có thể kiểm soát được.
 |
| Chữa cháy bằng các phương tiện trên không sẽ giúp bảo vệ tính mạng cho con người |
Hơn nữa, ASP-500 mang lại hiệu quả cao nhất khi được sử dụng ở những khu vực khó tiếp cận, ở những nơi có nhiều khí độc được sinh ra trong khói của đám cháy, những khu vực bị ô nhiễm phóng xạ và hóa chất.
Hệ thống này có thể được sử dụng ở nhiệt độ không khí tại khu vực cất cánh từ -5 độ C đến +50 độ C, trong bất kỳ điều kiện thời tiết nào.
Nước hoặc chất chữa cháy trong ASP-500 có thể được nạp cả tại nhà máy và ngoài hiện trường. Nó có thể được lưu trữ ở trạng thái đã được nạp hoặc không nạp sạc trong một khoảng thời gian gần như không giới hạn. Theo yêu cầu của khách hàng, ASP-500 cũng có thể được trang bị cầu chì độ cao.
Theo đại diện của xí nghiệp Bazalt, tài liệu thiết kế đã được phát triển hoàn thiện. Các chuyên gia đã soạn thảo hướng dẫn sử dụng ASP-500 trên trực thăng dân sự Mi-8 và Ka-32, cùng với các các phương tiện chiến dấu như trực thăng chiến đấu Mi-24 và máy bay cường kích Su-25.
Các phiên bản khác nhau của nguyên mẫu đã được thử nghiệm trên sân tập của Bộ Tình trạng Khẩn cấp Liên bang Nga trong điều kiện mô phỏng đám cháy rừng khi ngọn lửa cháy lan tràn theo tất cả các tầng tán rừng, từ lớp thảm tươi đến tán rừng. Hiện các chuyên gia đang chuẩn bị thử nghiệm “bom thể tích nước” trên đám cháy thật.
Ông Sergei Ozeryakov cho biết, bằng sáng chế cho thiết kế và ứng dụng ASP-500 hiện nay đã được cấp ở 8 quốc gia. Trong số đó có Nga, Australia, Mỹ, Hàn Quốc.
Trong số các quốc gia bày tỏ sự quan tâm đến việc mua ASP-500 có Australia, Bulgaria, Hy Lạp, Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ. Ngoài ra, còn có một số quốc gia Nam Mỹ và Đông Nam Á.
