Israel đã lên kế hoạch không kích các cơ sở hạt nhân của Iran vào tháng 5 nhưng Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, đã ngăn cản chính phủ của Netanyahu thực hiện các kế hoạch này.
Điều đáng ngạc nhiên là chính ông Donald Trump trước đó đã yêu cầu Cộng hòa Hồi giáo từ bỏ chương trình phát triển vũ khí hạt nhân của mình, đồng thời đe dọa sẽ ném bom Tehran nếu không có tiến triển nào trong thỏa thuận hạt nhân mới, theo những yêu cầu mới của Hoa Kỳ.
Tờ nhật báo Mỹ The New York Times (NYT) trích dẫn lời của các đại diện Nhà Trắng giấu tên cho biết rằng, Israel đã từ bỏ kế hoạch tấn công các mục tiêu ở Iran, do tín hiệu tích cực xuất phát từ việc đại diện Iran đã chính thức chấp nhận đàm phán trực tiếp với Hoa Kỳ.
Đồng thời, các cuộc đàm phán trong những tuần gần đây giữa đại diện của chính quyền tổng thống Hoa Kỳ và Tehran mặc dù chưa đạt được những kết quả cụ thể nhưng cũng đã khiến các bên “xích lại gần nhau”.
“Trump đã đưa ra quyết định sau nhiều tháng đàm phán nội bộ về việc có nên theo đuổi biện pháp ngoại giao với Iran hay ủng hộ biện pháp quân sự của Israel” - tờ báo Mỹ cho biết.
Các quan chức Israel được cho là đã sẵn sàng tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran vào tháng 5 và trông cậy vào sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, hứa sẽ làm lùi lại chương trình hạt nhân của Cộng hòa Hồi giáo Iran trong một năm, nhưng chính người đứng đầu Nhà Trắng đã phá vỡ các kế hoạch này.
Một điều thú vị là chính theo sáng kiến của Trump trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của mình, thỏa thuận hạt nhân trước đó (Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện - JCPOA), được ký kết với Iran bởi tất cả năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và Đức với sự tham gia của Liên minh châu Âu, về cơ bản đã không còn tồn tại vào năm 2018, sau khi Hoa Kỳ đơn phương rút khỏi thỏa thuận.
Mặc dù Tổng thống Mỹ tạm thời đã “áp chế” kế hoạch tấn công các cơ sở hạt nhân Iran trong tháng 5 nhưng không thể đảm bảo hoàn toàn việc Israel sẽ nghiêm chỉnh chấp hành chúng, bởi nếu các cuộc đàm phán Mỹ-Iran hiện đang diễn ra ở Oman không đạt kết quả tích cực, rất có thể Tel Aviv vẫn tiếp tục theo đuổi kế hoạch tấn công của mình.
Trong một động thái có liên quan xoay quanh khả năng Iran tạo ra vũ khí hạt nhân của riêng mình, Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Grossi, người đã có chuyến thăm chính thức hai ngày tới Tehran kể từ hôm 16/4, đang gián tiếp làm leo thang căng thẳng.
Người đứng đầu IAEA cho biết, Iran đang tiến gần đến việc tạo ra vũ khí hạt nhân và lưu ý rằng, cơ quan mà ông đứng đầu phải tham gia vào bất kỳ cuộc đàm phán nào về chương trình hạt nhân của Tehran.
“Trong bốn năm qua, chúng ta đã chứng kiến sự tăng tốc rất đều đặn từ phía Iran trong lĩnh vực này (phát triển vũ khí hạt nhân)” - Grossi lưu ý trong một cuộc phỏng vấn với tờ nhật báo bằng tiếng Pháp Le Monde, đồng thời cũng nhấn mạnh rằng, Tehran hiện chưa có vũ khí hạt nhân, nhưng đã có đủ vật liệu để tạo ra chúng.
Chuyến thăm Iran của tổng giám đốc IAEA diễn ra trong bối cảnh Iran và Hoa Kỳ đang tiến hành một loạt các cuộc đàm phán gián tiếp, do Oman làm trung gian.
Vòng đầu tiên diễn ra vào ngày 12 tháng 4 tại Muscat, nơi những người tham gia cho biết, cuộc họp diễn ra “mang tính xây dựng và bình tĩnh”.
Theo một tuyên bố từ Bộ Ngoại giao Iran, vòng thứ hai dự kiến diễn ra vào ngày 19 tháng 4 cũng tại Oman, nhưng chương trình nghị sự không được công bố.
Vị Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế lưu ý rằng, IAEA không thể đứng ngoài cuộc đàm phán giữa Iran và Hoa Kỳ về chương trình hạt nhân của Tehran, vì nếu không có sự chấp thuận của IAEA, “bất kỳ thỏa thuận nào cũng chỉ là một tờ giấy”.
“Tôi tự hỏi vị tổng thống Mỹ rất tự hào sẽ phản ứng thế nào trước tuyên bố như vậy? Mục tiêu cuối cùng là hòa bình, tránh chiến tranh và ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân” - Grossi nói thêm, đồng thời làm rõ rằng, Nga và Trung Quốc không còn coi EU là bên trung lập trong vấn đề này nữa.
Theo ông, Hoa Kỳ quan tâm đến một thỏa thuận bao quát hơn, không có nhiều chi tiết kỹ thuật, nhưng đồng thời nghiêm ngặt hơn thỏa thuận năm 2015.
