Trong bức điện có đoạn viết: “ Những người như đồng chí thực sự là niềm tự hào của nước Nga”. Dĩ nhiên, phải có cơ sở để V.Putin viết như vậy, đặc biệt nếu biết rằng V.Putin cũng từng là người trong ngành.
Nhưng rất tiếc, chúng ta gần như (không thể) biết gì về những chiến công của ông. Trong nhiều năm liền, cuộc đời A.Bochian là bí mật quốc gia. Mãi đến đầu thế kỷ này, một số thông tin rất ít ỏi về A. Bochian mới được hé lộ.
Phần quan trọng nhất trong cuộc đời hoạt động tình báo của ông vẫn nằm trong hồ sơ đóng dấu tuyệt mật. Sau đây là những gì đã được giải mật về một người đã từng là cựu sỹ quan Quân đội Ba Lan, chiến sỹ biệt kích Liên Xô, nhà tình báo bất hợp pháp Xô Viết – một con người đã từng làm rất nhiều nghề: nhân viên khách sạn, thầy giáo, kỹ sư v.v , xin giới thiệu cùng bạn đọc.
Tròn 100 tuổi, tay cầm súng vẫn không run
Aleksey Nhicolaievich Bochian sinh ngày 10/2/1917 tại làng Chertovichi, cách Minsk (thủ đô Belarus) 78 km. Khi đó khu vực này là lãnh thổ của Ba Lan.
1. Sỹ quan phòng không Ba Lan
Sau khi tốt nghiệp phổ thông, Aleksey (Bochian) gia nhập Quân đội Ba Lan. Tháng 9/1939, chỉ huy khẩu đội pháo phòng không chiến đấu chống Quân xâm lược Đức. Trong các trận đánh ở ngoại ô Warszawa đã cùng khẩu đội bắn hạ 3 máy bay Phát xít Đức.
2. Chiến sỹ trinh sát - biệt kích Xô Viết
Năm 1940, sau khi Quân đội Xô Viết chiếm đóng khu vực này, viên sỹ quan trẻ của Quân đội Ba Lan đã trở thành công dân Liên Xô. Bắt đầu công việc dạy học trong trường phổ thông, - nhưng cũng trong năm 1940 được cử đi học tại Matxcova. Vì sử dụng thành thạo tiếng Ba Lan, tiếng Belarus (ông người gốc Belarus), tiếng Nga, tiếng Đức nên được chọn đi học Trường tình báo của Bộ nội vụ Liên Xô (như Bộ công an ở ta).
Trong chiến tranh Vệ quốc, A.N. Bochian hoạt động sâu trong hậu phương Quân Đức ở khu vực phía Tây Ucraine, Belarus, Ba Lan và Tiệp Khắc – chỉ huy một nhóm trinh sát – đặc nhiệm.
Tháng 11/1943, đã chỉ huy chiến dịch cài mìn làm nổ tung Sở tham mưu SS tại Zitomir (Ucraine), tiêu diệt gần 100 sỹ quan Đức đang họp - để bàn các biện pháp chống du kích.
Sau đó, nhóm của ông được cử đến thành phố Krakov của Ba Lan. Tại đây, ông cùng đồng đội đã lấy được kế hoạch tuyệt mật của Bộ Tư lệnh Đức – kế hoạch phá hủy thành phố, đánh sập cầu qua sông để cản bước tiến của Quân Xô Viết.
Nhóm của A. Bochian đã bắt được một kỹ sư bản đồ bản người Ba Lan tên là Zigmund Ogarek làm việc cho Quân Đức và thu được các bản đồ công trình phòng thủ NoVa – Sonca, trong đó có cả bản đồ ghi vị trí kho chất nổ, đạn dược cực lớn mà Quân Đức sẽ sử dụng để phá hủy trung tâm lịch sử thành phố, đập nước và đánh sập cầu trước khi rút. A. Bochian đã thuyết phục được Ogarek hợp tác với Tình báo Xô Viết.
Một người bạn Ba Lan khác của Ogarek cũng đang làm việc cho Quân Đức đã đồng ý thực hiện kế hoạch đem mìn hẹn giờ do Anh sản xuất cài vào kho thuốc nổ và vào đúng 5h30 phút sáng ngày 18/1/1945, kho này đã nổ tung làm 400 lính Đức đang bốc dỡ chất nổ và đạn dược vào kho lúc đó thiệt mạng. Nhờ chiến công này của nhóm A. Bochian mà Quân Xô Viết tiến vào thành phố gần như không gặp một trở ngại nào. Thành phố Krakov của Ba Lan được giữ nguyên vẹn.
(V.Putin đã có đánh giá về chiến công này của A.Bochian, xin xem ở phần sau).
Có một điều rất lạ là trong suốt Cuộc chiến tranh Vệ quốc ông không bị thương một lần nào. Theo chính A. Bochian kể lại thì hình như có một ngôi sao chiếu mệnh nào đó luôn theo sát, phù hộ che chở ông và cũng còn nhờ ông có thể lực rất dẻo dai – có thể đi bộ vượt núi 40km/ ngày, hết ngày này qua ngày khác. Ông cũng chỉ chọn những người có thể lực như vậy vào nhóm của mình.
Sỹ quan tình báo Xô Viết A.Bochian, tháng 10 /1941. Ảnh :Albumgia đình
Chiến dịch này và nhiều chiến dịch khác của A. Bochian đã được đưa vào giáo trình của các trường đặc nhiệm, tình báo. Trong kho lưu trữ của Cơ quan tình báo đối ngoại còn giữ nhiều tài liệu về các chiến dịch biệt kích khác của Aleksey Bochian.
3. Sỹ quan tình báo Liên Xô
Sau Chiến thắng, “Trung tâm” (Lãnh đạo Cơ quan tình báo Liên Xô) cho rẳng A. Bochian có thể trở thành một sỹ quan tình báo bất hợp pháp xuất sắc (sỹ quan tình báo bất hợp pháp – cán bộ tình báo hoạt động trên lãnh thổ nước ngoài sử dụng giấy tờ của nhân vật hư cấu hoặc của người khác).
Ông được giao nhiệm vụ trong vai một người Tiệp Khắc hồi hương từ Tây Ucraine đến vùng Xudets mới được trao trả cho Tiệp Khắc. Học tập tại đây, lập nghiệp và tìm cách thâm nhập các cơ quan tình báo Phương Tây quan tâm đến các địa điểm có mỏ Uranium. Với cái tên giả Leo Dvorjak, Bochian đến thành phố Ash. Học tại trường trung cấp nghề, sau đó làm việc tại mỏ Uranium.
Tại đây, Aleksey Bochian làm quen với một người đẹp địa phương là Helena Vinzel .Họ yêu và cưới nhau. Nhờ có các mối quan hệ với những người Tiệp Khắc đang làm việc trong ngành Uranium, ông đã được cơ quan tình báo Phương Tây tuyển mộ và bắt đầu cung cấp thông tin cho “Trung tâm”.
